Και ξαφνικά, στη διαδικτυακή δημοπρασία έργων ελληνικής Τέχνης του Bonhams, οι τιμές άρχισαν να σκαρφαλώνουν, συνθλίβοντας τα όρια εκτίμησης και δημιουργώντας νέα δεδομένα για την αγορά Τέχνης εν μέσω πανδημίας. Ποιοι είναι οι αγοραστές, τι αυξάνει το ενδιαφέρον τους και… η επιστροφή των πορτρέτων Ελλήνων αγωνιστών από ελβετικά σε ελληνικά χέρια.
Το σοκ ήταν ευχάριστο μεν, διόλου αμελητέο δε για τους διοργανωτές του Greek Sale, της καθιερωμένης δημοπρασίας ελληνικών έργων Τέχνης του γνωστού Οίκου Bonhams σε συνεργασία με την Αrt Expertise: μέσα στην άδεια αίθουσα του Λονδίνου, με τον δημοπράτη μόνο μπροστά από το έργο, με οθόνες ολόγυρα, οι online πλειοδότες άρχισαν χωρίς προηγούμενο να διεκδικούν την ελαιογραφία «Ομηρική Σκηνή: Επεισόδιο από τον Τρωικό Πόλεμο», που δημιούργησε το 1938 ο Νίκος Εγγονόπουλος και είχε βγει από τα σύνορα της Ελλάδας αφού παρουσιάστηκε στην Μπιενάλε της Βενετίας το 1954.
Η αρχική τιμή εκτίμησης είχε οριστεί μεταξύ 170.000 και 220.000 ευρώ. Τελικά, πουλήθηκε έναντι 759.032 ευρώ, σχεδόν πέντε φορές περισσότερο από τη χαμηλότερη εκτίμηση. Τα στατιστικά εκπληκτικά: Είναι το έκτο πιο ακριβό νεοελληνικό έργο όλων των εποχών. Το πιο ακριβό ελληνικό έργο που πουλήθηκε τα τελευταία 14 χρόνια. Και, βεβαίως, καθιστά τον Εγγονόπουλο τον πιο ακριβό Ελληνα ζωγράφο του 20ού αιώνα!
Θυμίζοντας την εποχή πριν από την κρίση του 2010
«Είδαμε ένα θερμό κοινό και τις τιμές κάποιων έργων να εκτοξεύονται δύο, τρεις ή και τέσσερις φορές πιο πάνω από τη χαμηλή τους εκτίμηση και μας θύμισε τις εποχές των δημοπρασιών πριν από την κρίση του 2010», λέει με ενθουσιασμό στο iefimerida η Tερψιχόρη Αγγελοπούλου από την Art Expertise. Ο τζίρος κινήθηκε στα 2.600.000 ευρώ, ενώ πουλήθηκε το 67% by lot (αριθμό αντικειμένων) και το 76% by value (αξία).
«Φαίνεται από τις δύο τελευταίες δημοπρασίες που πραγματοποιήσαμε τον Μάιο και τον Νοέμβριο ότι ο κόσμος μέσα στη δύσκολη περίοδο του lockdown, μένοντας κλεισμένος στο σπίτι, έκανε ενδοσκόπηση και κατέληξε να ασχοληθεί με πράγματα τα οποία θα τον ευχαριστούσαν και που πραγματικά αξίζουν. Η Τέχνη είναι ένα από αυτά και ίσως από τα πρώτα στη λίστα. Επίσης, όπως έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως, για μια ακόμα φορά η Τέχνη είναι μία σταθερή επενδυτική αξία», μας λένε από την Art Expertise.
Μεταξύ 30 και 65 ετών οι αγοραστές
Ποιο είναι όμως το προφίλ αυτών των συλλεκτών που εκτοξεύουν σε εποχές προ κρίσης τις τιμές των ελληνικών έργων Τέχνης; Το γεγονός αυτό έχει ξεχωριστή σημασία, μάλιστα, αν αναλογιστεί κανείς ότι ζούμε στο τσουνάμι της παγκόσμιας πανδημίας και τα πάντα πλέον γίνονται διαδικτυακά.
«Το κοινό των αγοραστών που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια είναι κυρίως άτομα υψηλού μορφωτικού επιπέδου, που ηλικιακά κυμαίνονται μεταξύ 30 και 65 ετών. Άτομα που αγαπούν την Τέχνη, άτομα που θέλουν να επενδύσουν σε αυτή. Έλληνες που κατοικούν στην Ελλάδα, Έλληνες της διασποράς και αλλοδαποί οι οποίοι αγαπούν την ελληνική τέχνη είτε γιατί έχουν δεσμούς με την Ελλάδα είτε αγοράζουν τους καλλιτέχνες οι οποίοι έχουν προσελκύσει ένα παγκόσμιο κοινό, τους αποκαλούμενους ''διεθνείς Έλληνες'' καλλιτέχνες», λέει η κυρία Αγγελοπούλου.
Το δεύτερο ακριβότερο έργο στη δημοπρασία του Νοεμβρίου ήταν το «Ερωτικό» (1977) του Γιάννη Μόραλη, που αν και είχε τιμή εκτίμησης μεταξύ 200.000 και 280.000 ευρώ, τελικά πουλήθηκε έναντι 589.935 ευρώ. Ετσι, το τόσο χαρακτηριστικό της τέχνης του Μόραλη «Ερωτικό» έγινε το τρίτο πιο ακριβό έργο Ελληνα καλλιτέχνη του 20ού αιώνα, και μπήκε στο Τop 15 έργων όλων των εποχών.
Όμως το ενδιαφέρον μου τράβηξε μια πολύ ιδιαίτερη περίπτωση: η πώληση 14 πορτρέτων ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, από ζωγράφο της ιταλικής σχολής του 19ου αιώνα, με διαφορετικές διαστάσεις, μέσα, και μερικές φορές και σχήματα -για παράδειγμα, αυτό του Ανδρέα Μιαούλη είναι οβάλ.
Η έκπληξη με τα πορτρέτα των αγωνιστών του 1821
Ανάμεσα στο πορτρέτα διακρίνουμε τους Γεώργιο Καραϊσκάκη, Ανδρέα Μιαούλη, Δημήτριο Υψηλάντη, Κίτσο Τζαβέλλα, Ανδρέα Ζαΐμη. Συλλογή που ανήκε σε Ελβετό συλλέκτη, ως τα τέλη Νοεμβρίου τουλάχιστον… «Μικρογραφίες πορτρέτων των αγωνιστών αποδιδόμενες με μεγάλη λεπτομέρεια, σαν φωτογραφική απεικόνιση της εποχής. Η συλλογή αυτή βρέθηκε σε συλλέκτη στην Ελβετία και επαναπατρίστηκε αφού αγοράστηκε όλη από Έλληνα συλλέκτη».
Ο επαναπατρισμός των έργων στοίχισε στον νέο ιδιοκτήτη 35.000 ευρώ.
Καθώς αυτό ήταν το δεύτερο Greek Sale που πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά λόγω των περιορισμών που θέτει η πανδημία, έχει ενδιαφέρον ότι παγιώνεται μια νέα κατάσταση στον χώρο των δημοπρασιών. Μια νέα συνθήκη, που φαίνεται ότι ήρθε για να μείνει, ανεξαρτήτως των εξελίξεων με τον κορωνοϊό.
«Στην εντός Covid-19 περίοδο οι δημοπρασίες μας διεξήχθησαν online. Για πρώτη φορά παγκοσμίως οι δημοπρασίες δεν γίνονται live, αλλά με άδειες από κοινό αίθουσες και με μόνο τον δημοπράτη στην αίθουσα, μπροστά από οθόνες, βλέποντας τις online και τις τηλεφωνικές προσφορές. Μία εμπειρία καινούργια για όλους, που τα αποτελέσματά της ήταν όμως πολύ θετικά. Αυτό δείχνει ότι η τάση της online πλειοδοσίας αρχίζει να γίνεται προσφιλής και στην τέχνη. Επίσης, υπάρχουν πάντα και οι συλλέκτες οι οποίοι μας συμβουλεύονται και προτιμούν την προσωπική επαφή κατά τη διάρκεια της δημοπρασίας και έτσι προτιμούν την τηλεφωνική πλειοδοσία μαζί μας. Η προτίμηση των συλλεκτών επικεντρώνεται σε καλής ποιότητας έργα καλλιτεχνών με ελκυστικές εκτιμήσεις, χωρίς αυτό να συνεπάγεται ότι οι τιμές δεν ανταποκρίνονται στην αξία τους».
Μετά την απρόσμενα μεγάλη επιτυχία του Νοεμβρίου, στο Art Expertise ετοιμάζονται για τη δημοπρασία της άνοιξης, που προγραμματίζεται για τον Απρίλιο. «Μη γνωρίζοντας ακόμα πώς θα είναι η κατάσταση με την πανδημία, υποθέτουμε ότι και η επόμενη θα διεξαχθεί και πάλι διαδικτυακά και πιστεύουμε με την ίδια και πάλι επιτυχία. Αυτό μας δίνει δύναμη να συνεχίσουμε με την ίδια αγάπη και αφοσίωση στην τέχνη και προσβλέπουμε κάθε φορά και σε καλύτερα αποτελέσματα, είτε σε περίπτωση διεξαγωγής live είτε online. Αυτό το οποίο θα θέλαμε να καταφέρουμε να γίνει είναι η έκθεση των έργων, που κάθε φορά είναι ένα πανόραμα της ελληνικής τέχνης, καθώς συμπεριλαμβάνονται έργα από τον 19ο μέχρι τον 21ο αιώνα, πράγμα που δεν καταφέραμε να κάνουμε στις δύο τελευταίες δημοπρασίες, καθώς οι ημερομηνίες συνέπεσαν με την περίοδο του lockdown».