Εδώ είναι το σπίτι μου, λέει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου για το Μέγαρο Μουσικής, στο υπόγειο του οποίου έστησε το στούντιό του πριν 5 χρόνια και θα παραμείνει για τουλάχιστον άλλα τόσα. Από εκεί θα ανέβει στη σκηνή και θα κάνει παγκόσμια περιοδεία το «ΙΝΚ» -το πιο σκοτεινό του έργο.
«Αφήστε τα παιδιά να έρθουν κοντά μου». Τέτοιες «ιερόσυλες» σκέψεις κάνω ακούγοντας τον Δημήτρη Παπαϊωάννου να μιλάει για το έργο του «INK», αυτό που από την Αθήνα θα ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο για ενάμιση χρόνο.
Το «INK» που έκανε τον πρόεδρο του Μεγάρου Μουσικής Νίκο Πιμπλή να μιλάει για τη Μαύρη Δευτέρα του οργανισμού, αφού το σύστημα προπωλήσεων κατέρρευσε -«10.000 e-mails με εισιτήρια έφυγαν μέσα σε μια μέρα». Αλλά είναι πραγματικά ιερόσυλο να κάνεις τέτοιες σκέψεις όταν έχεις μπροστά σου αυτόν τον παγκόσμιο δημιουργό, που τα έργα του μπορούν και να σε κάνουν να μουδιάζεις; Να τον παρομοιάζεις με έναν Μεσσία;
Υλικά και σώματα: Το στούντιο του Παπαϊωάννου
Φυσικά φοράει μαύρα, ακολουθώντας τη συμβουλή που του είχε δώσει η μητέρα του. Κοντομάνικο, οι φλέβες μικρές οροσειρές στα χέρια του -εντάξει είναι ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, τι δεν καταλαβαίνεις, δύναμη της φύσης, σαγηνευτικός όπως και το έργο του, που, ναι, αντανακλά τον ίδιο, «αλλά δεν γυαλίζεται τόσο που να γίνει καθρέπτης». Αλλά να, κάθεται κάτω από ένα τεράστιο χριστουγεννιάτικο δέντρο με δεκάδες αναμμένα λαμπάκια, τον κοιτάω και χαμογελώ ξαφνιασμένη με αυτή την εικόνα, την καρτ ποστάλ που δεν θα περίμενα ποτέ να δω.
«Αφήστε τα παιδιά να έρθουν κοντά μου», βάζω με τη φαντασία μου αυτή τη φράση σε συννεφάκι πάνω από το κεφάλι του, όπως στα κόμικς. Τον ακούω να φωνάζει να κάτσουν δίπλα του, στο τραπέζι, κάτω από το χριστουγεννιάτικο δέντρο -μα, τι φάτνη είναι αυτή- τους συνεργάτες του στο σκοτεινό «INK» που γεννήθηκε σε μια εποχή που ο ίδιος ένιωθε γεμάτος φως και αγάπη. Και έτσι κατέβηκε στο στούντιό του στο υπόγειο του Μεγάρου Μουσικής, τα 1.000 τ.μ. που του παραχώρησε πριν από πέντε χρόνια το Μέγαρο, ο ίδιος με έξοδά του διαμόρφωσε, συγκέντρωσε εκεί υλικά και σώματα για να δημιουργεί τα έργα του που ταξιδεύουν σε όλον τον κόσμο, χωρίς απαραίτητα να κάνουν πρεμιέρα στο Μέγαρο.
Όπως ανακοινώθηκε, η παραχώρηση ανανεώνεται για άλλα πέντε χρόνια, το «Πουθενά» τον Σεπτέμβριο του 2024 θα ανέβει, ή μάλλον θα καταδυθεί στη σκηνή της Αλεξάνδρας Τριάντη και έπεται συνέχεια, αφού, όπως λέει ο κύριος Πιμπλής, «για να το πω απλά, έχουμε χρόνο μπροστά μας».
Τα ριζόχαρτα του Παπαϊωάννου
Τώρα ένα από αυτά τα έργα, το «INK», από τις 12 Ιανουαρίου «ανεβαίνει από τα υπόγεια στα υπέργεια» λέει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου και φωνάζει τους συνεργάτες του. Ο Σούκα Χορν, που μαζί του χορεύει στη σκηνή ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, ο Γερμανός χορευτής που ξεκίνησε από το break dance και είναι 25 χρόνων. Ο 23 χρόνων Αντόνιο Παπατζής, Ελληνογερμανός, που εκπαιδεύεται για τον ρόλο του Σούκα Χορν, ο οποίος ξεκίνησε πριν από περίπου έναν χρόνο ως πρακτικάριος (intern) πλάι στην ομάδα του Παπαϊωάννου και τώρα θα ανέβει στη σκηνή μαζί του. Ο 22 χρόνων Γάλλος Λουσιάν Λαμπορντερί που μαζί με τον Στέφανο Δρουσιώτη επανασχεδιάζει τον φωτισμό της παράστασης. Ο Τζούλιαν Μομέρτ, εδώ και χρόνια πλάι του, φωτογράφος, υπεύθυνος για τα media, 30 χρόνων. «Αν κοιτάξω την αίθουσα σε μια παράστασή μου και βρω συνομήλικούς μου ζορίζομαι, όταν είναι νέοι ευφραίνομαι» λέει ο Δημήτρης Παπαϊωάννου.
Είναι αυτή η ιδιοφυΐα του δημιουργού που θέλει νέους διαρκώς γύρω του για συνομιλίες που ο ίδιος περιγράφει ως δημιουργικές μάχες, όταν μιλάει για παράδειγμα για τον Κορνήλιο Σελαμσή που εκλήθη να γράψει μουσική για την παράσταση όταν ο Δημήτρης Παπαϊωάννου απέρριψε τις πρώτες δοκιμές του: Βιβάλντι, Μάλερ, Μάλερ ανάποδα. «Με κάλεσε ο Δημήτρης, μου μίλησε για το έργο και έβγαλε ένα μεγάλο ριζόχαρτο, μαρκαδόρους, άρχισε να ζωγραφίζει “εδώ κατεβαίνει μια μπάλα, εδώ έχει πιο πολύ νερό, και εδώ έχω πρόβλημα και δεν ξέρω τι θα κάνω"».
Όσο μιλάει o Koρνήλιος τα χέρια του κινούνται γρήγορα πάνω στο νοητό ριζόχαρτο. Έβαλε να δει μια εκδοχή του έργου χωρίς ήχο, το έβλεπε για δύο μέρες και κάθισε να γράψει μουσική. Ξανασυναντήθηκαν. «Ωραία, είμαστε σε καλό δρόμο» είπε ο Παπαϊωάννου, έβγαλε ένα νέο ριζόχαρτο, μαρκαδόρους και άρχισε πάλι να ζωγραφίζει και να εξηγεί «τα έχω κρατήσει τα ριζόχαρτα, ποτέ δεν ξέρεις» λέει ο Κορνήλιος.
Μια παράσταση μούσκεμα
Και μετά έρχεται το δώρο. Ο Θόδωρος Κουρεντζής λέει ότι είναι πρόθυμος να διευθύνει την ορχήστρα για το συμφωνικό έργο του INK, o Κορνήλιος Σελαμσής μαζεύει τις παρτιτούρες του -που δεν είχαν ούτε ένα λάθος, λέει περήφανα ο Παπαϊωάννου-, πάει στο Βερολίνο και το συμφωνικό πλέον έργο του ηχογραφείται εκεί και στην Αγία Πετρούπολη. Παράλληλα, ο Κουρεντζής ηχογραφούσε Βάγκνερ...
Τι είναι όμως το «ΙΝΚ»; Ένα έργο για δυο άνδρες -ναι, θυμόμαστε όλη την Πρώτη Ύλη, την παράσταση που αγαπά περισσότερο ο Δημήτρης Παπαϊωάννου. Ο ίδιος ξανά στη σκηνή, μαζί με τον Σούκα Χορν, μια σωματική πρόκληση υψηλή, μέσα σε ένα σκοτεινό σκηνικό με το νερό να τρέχει διαρκώς. Μια παράσταση μούσκεμα. Ένα χταπόδι κυριαρχεί, πάνω στον Σούκα, στο πάτωμα, ενώ στα χέρια του Δημήτρη Παπαϊωάννου που στάζει νερά, το χταπόδι χτυπιέται κάτω. Μια κίνηση αναμφισβήτητου ερωτισμού, σεξουαλικής έντασης, «του πόθου τ’ αγρίμι» λέει ο Παπαϊωάννου επικαλούμενος τον στίχο του Μιχάλη Γκανά (Του πόθου τ’ αγρίμι δεν τρώει, δεν πίνει, δεν ξαποσταίνει, Πεινάει για σένα, διψάει για μένα και περιμένει).
30 χρόνια μετά τη «Σαπφώ», 10 μετά την «Πρώτη Ύλη»
Το χταπόδι που είχε χρησιμοποιήσει ξανά στο έργο του «Σαπφώ» ακριβώς 30 χρόνια πριν (η πρώτη του εμφάνιση σε γυναικείο ρόλο) -39 φορές να χτυπιέται από τον ψαρά στα βράχια, μια παιδική ανάμνηση που στη σκηνή έγινε μια στιγμή οργασμική για την ποιήτρια. Και τι σύμπτωση, όταν τον ρωτάνε ποια παράστασή του από το παρελθόν θα ήθελε να επεξεργαστεί ξανά τη Σαπφώ θέλει. Όσο για το «INK», το μελάνι του τίτλου, είναι σαν το μαύρο σπέρμα του χταποδιού.
Δεν μπορείς να εκμαιεύσεις πολλά από τον Παπαϊωάννου για το έργο του. «Δείτε το», «εσείς θα το κρίνετε αυτό», «θα το δείτε στη σκηνή» είναι μερικές από τις κλασικές απαντήσεις του. Παραδέχεται ότι είναι το πιο σκοτεινό του έργο, περιέχει περισσότερη βία και έχει ένα ψυχολογικό touch για πρώτη φορά. «Αλλά αυτό θα το δείτε στη σκηνή».
Στη φάση της δημιουργίας συναντήθηκε ξανά με τον Χάρη Φραγκούλη, με τον οποίο θα μοιραστεί τον ρόλο του στην Αθήνα και κυρίως στην παγκόσμια περιοδεία που θα διαρκέσει ενάμιση χρόνο. Όταν ρωτήθηκε ο Φραγκούλης αν φοβάται τη σύγκριση με τον Παπαϊωάννου, ο τελευταίος έσπευσε να πει «εγώ φοβάμαι τη σύγκριση με τον Χάρη».
Μετά τη Μαύρη Δευτέρα του απόλυτου sold out αποφασίστηκε να προστεθούν επτά ακόμα παραστάσεις, για τις οποίες η προπώληση αρχίζει τη Δευτέρα στις 19 Δεκεμβρίου. Οι εκπλήξεις συνεχίζονται όμως: στο Βanquet του Μεγάρου Μουσικής μια γιγαντοοθόνη θα παρουσιάζει το διάρκειας έξι ωρών έργων του Δημήτρη Παπαϊωάννου «ΜΕΣΑ» από τις 17 ως τις 30 Ιανουαρίου. «Καθίστε στους καναπέδες, δείτε το, αν θέλετε κοιμηθείτε».
Μέρες Παπαϊωάννου στο Μέγαρο Μουσικής, με κάθε τρόπο. Και με τον ίδιο να επιστρέφει στο performing. «Έχει κάτι πιο ζωικό, κάτι σωματικό». Και ενάμισι κιλό ιδρώτα, σε κάθε παράσταση.