Σε εξέλιξη βρίσκεται η 18η Διεθνής Εκθεση Βιβλίου στη Θεσσαλονίκη.
«Η δια ζώσης επικοινωνία είναι μια δημιουργική διαδικασία για τους εκδότες, βλέπουν τι κάνουν οι άλλοι, ανταλλάσσουν ιδέες», τονίζει ο Γιούργκεν Μπος, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης, της μεγαλύτερης έκθεσης βιβλίου στον κόσμο.
Ο Μπος βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη για τη 18η Διεθνή Έκθεση Βιβλίου, στην οποία είναι τιμώμενη η γερμανόφωνη λογοτεχνία. Υπογραμμίζει μάλιστα ότι αυτήν την εποχή οι συναντήσεις είναι πιο σημαντικές από ποτέ και ότι αποτελεί τύχη, με την κατάσταση που επικρατεί με την πανδημία σε όλη την Ευρώπη, το ότι πραγματοποιείται η ΔΕΒΘ και με φυσική παρουσία.
Μπορεί κυρίως λόγω covid, οι αριθμοί εκδοτών και επισκεπτών, να έχουν μειωθεί στις εκθέσεις βιβλίου, αλλά ο κ. Μπος λέει ότι αυτό που πραγματικά έχει σημασία είναι η ποιότητα του περιεχομένου. «Είναι ωραίο να έχεις περισσότερο χρόνο να παρουσιάζεις τις εκδόσεις και να συζητάς για αυτές», σημειώνει και προσθέτει ότι αν μετρούσαν μόνο οι αριθμοί, θα μπορούσαν οι διοργανώσεις να γίνονται μόνο διαδικτυακά.
Για τον ίδιο, ο στόχος είναι αφενός να έρθουν κοντά εκδότες, αφετέρου να βγουν μπροστά οι άνθρωποι πίσω από τα βιβλία, οι συγγραφείς. «Να κάνουμε τη λογοτεχνία ορατή», υπογραμμίζει, ένας στόχος κοινός με το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού, όπως σημειώνει και ο υφυπουργός, αρμόδιος για το Σύγχρονο Πολιτισμό Νικόλας Γιατρομανωλάκης.
«Ελπίζουμε σε μία ευρύτερη συνεργασία με στόχο την ανάπτυξη της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης και την παρουσία της Ελλάδας στο εξωτερικό. Να αξιοποιήσουμε την τεχνογνωσία της μεγαλύτερης έκθεσης βιβλίου στον κόσμο, σχετικά με το συνολικό οικοσύστημα των βιβλίων», επισήμανε ο κ. Γιατρομανωλάκης, τονίζοντας ότι μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης θα αναπτυχθεί και θα δυναμώσει η διεθνή παρουσία της χώρας σε εκθέσεις βιβλίου.
Τοπικές ιστορίες, διεθνές το ενδιαφέρον για το βιβλίο
Λογοτεχνία είναι τα πάντα, είναι και τα βιβλία μαγειρικής, «είναι όλα τρόπος να πεις μια ιστορία», σημειώνει ο κ. Μπος, τονίζοντας ότι στο σταντ της γερμανόφωνης λογοτεχνίας στη 18η ΔΕΒΘ καλύπτονται όλοι οι τομείς. Εκτός από το περιεχόμενο, έμφαση δίνεται και στο σχεδιασμό και όπως επισημαίνει η υπεύθυνη διοργάνωσης τιμώμενης χώρας Νίκι Θερόν, σήμερα, Παρασκευή απόγευμα στο MOMus (μέσα στη ΔΕΘ), Γερμανοί και Έλληνες συνεργάτες παρουσιάζουν ένα νέο βραβείο για Έλληνες σχεδιαστές βιβλίων και εκδότες που θα ξεκινήσει να απονέμεται από το 2022.
Η τάση στο χώρο του βιβλίου
Η τάση στις εκδόσεις, σύμφωνα με τον κ. Μπος, δείχνει ότι υπάρχει όλο και μεγαλύτερη ποικιλία όσον αφορά τις θεματικές, με έμφαση σε κοινωνικά θέματα, ενώ οι ιστορίες γίνονται πιο τοπικές και πιο προσωπικές.
«Βλέπουμε ότι οι αναγνώστες θέλουν να «ανακαλύπτουν» για παράδειγμα ιστορίες ανθρώπων με μεταναστευτικό παρελθόν. Πολύ νέοι συγγραφείς στη Γερμανία γράφουν προσωπικές ιστορίες συνδυάζοντας τη ζωή τους στη χώρα που ζουν με τις ρίζες τους», σημειώνει η κ. Θερόν, προσθέτοντας ότι πρόκειται για ένα θέμα που «αγγίζει» την Ελλάδα και πιο συγκεκριμένα τη Θεσσαλονίκη. «Δε θα μπορούσα όμως να σας πω τι γίνεται στην Ελλάδα, καθώς είναι πολύ λίγοι οι μεταφρασμένοι τίτλοι», σημειώνει ο κ. Μπος.
Οι μεταφράσεις των βιβλίων
Ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου της Φρανκφούρτης δίνει μεγάλη έμφαση στο θέμα της μετάφρασης. «Όλοι πρέπει να επενδύσουμε σε αυτές περισσότερο. Χρειάζονται υποστήριξη. Πριν από 30 χρόνια ο κόσμος διάβαζε σε άλλες γλώσσες. Τώρα κυριαρχούν τα αγγλικά», σημειώνει και ο κ. Γιατρομανωλάκης συμπληρώνει ότι «για να γίνουν γνωστά τα ελληνικά γράμματα, πρέπει να γίνουν προσβάσιμα και αυτό σημαίνει ότι ο καθένας να μπορεί να τα καταλαβαίνει στη δική του γλώσσα». Και οι δύο συμφωνούν στην ανάγκη μετάφρασης ελληνικών τίτλων με έμφαση στη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία, αλλά και νέες μεταφράσεις κλασσικών κειμένων και σε αυτό αποσκοπεί το νέο πρόγραμμα επιδότησης μεταφράσεων GreekLit, το οποίο παρουσιάζεται και στη φετινή ΔΕΒΘ.
Με δεδομένη την τάση στις τοπικές ιστορίες και αν αυτές μπορεί -εφόσον μεταφραστούν- να έχουν ένα διεθνές αναγνωστικό κοινό, ο κ. Μπος απαντά ότι η λέξη κλειδί είναι η «ενσυναίσθηση». «Μια προσωπική ιστορία μετανάστευσης, αφορά ένα τόσο μεγάλο και διεθνές θέμα που ο καθένας θα βρει δικά του στοιχεία», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Ανάγκη για βιβλιοκριτική
«Αυτό που λείπει πραγματικά είναι η κριτική», αναφέρει ο κ. Μπος, εξηγώντας ότι με τη μετάβαση από τη καθημερινές εφημερίδες στα κοινωνικά δίκτυα, είναι δύσκολο κάποιος να βρει κριτική λογοτεχνίας. «Χρειαζόμαστε εκπαιδευμένους κριτικούς και σοβαρές πλατφόρμες στα κοινωνικά δίκτυα. Πρέπει να πάμε εκεί που είναι οι αναγνώστες», τονίζει.
Με το βλέμμα στις επόμενες εκθέσεις βιβλίου
Τόσο ο κ. Γιατρομανωλάκης όσο και ο κ. Μπος σημείωσαν ότι οι επόμενες εκθέσεις βιβλίου θα έχουν νέα προσέγγιση. «Θα είναι διαφορετική η στρατηγική μας όσον αφορά τον τρόπο που παρουσιάζουμε την πλούσια και ενδιαφέρουσα εκδοτική παραγωγή της Ελλάδας», ανέφερε ο υφυπουργός, ενώ «για μια διαφορετική εμπειρία, πιο διαδραστική όσον αφορά τον τρόπο οι επισκέπτες θα βιώνουν τις εκθέσεις βιβλίου» έκανε λόγο ο κ. Μπος.