«Annus horibilis». Ετσι περιγράφει το 1992 η Ελισάβετ κάποια στιγμή στον νέο κύκλο του Crown. Απαίσια χρονιά. Αυτό το horibilis μοιάζει να διατρέχει όλη την 5η σεζόν, όπου τα πάντα είναι υποφωτισμένα, η Νταϊάνα μια γκρινιάρα πικρή γυναίκα, ο Κάρολος σέξι και παροπλισμένος, η βασίλισσα υποτονική.
Αυτό ήταν; To αναρωτήθηκα όταν είδα την τελευταία σκηνή, του δέκατου επεισοδίου, του πέμπτου κύκλου του The Crown στο Netflix. Δέκα ώρες θέασης για να δω τον κύκλο να λήγει με μια άνω τελεία, να κλείνει με υπονοούμενα και ανοιχτά μέτωπα και μικρά χασμουρητά. Ναι, περιγράφει τα δύσκολα, μαύρα χρόνια της μοναρχίας, τις συνεντεύξεις και το διαζύγιο Καρόλου και Νταϊάνα, την θριαμβική άνοδο του Τόνι Μπλερ στην εξουσία, τις παρασκηνιακές κινήσεις του Καρόλου για να πάρει τον θρόνο, την βασίλισσα να μην μπορεί να χειριστεί το τηλεκοντρόλ και να νιώθει ότι βουλιάζει και παροπλίζεται η ίδια μαζί με τον παροπλισμό του βασιλικού σκάφους Britannia. Είναι όλοι τους, σχεδόν αξιολύπητοι.
Ο Μοχάμεντ αλ Φαγιέντ ως καρτούν
Μοναδική έκπληξη, αιχμή, κύμα φρέσκου αέρα στον κύκλο είναι το επεισόδιο που εισάγει με τρόπο αριστουργηματικό και ειλικρινή τον Moχάμεντ αλ Φαγιέντ (εξαιρετικός ο Αμίρ ελ Μάσρι), από τα φτωχικά δρομάκια της Αλεξάνδρειας, στην κορυφή του βρετανικού πλούτου -μην ρωτάτε πώς τα κατάφερε: από εκεί που πουλούσε μπουκάλια Coca Cola στους δρόμους τώρα έχει το Ritz στο Παρίσι, το Harrods, την βίλα Ουίνδσορ στη νότιο Γαλλία… Εχει κάτι το καρτουνίστικο η προσέγγισή του, αλλά έτσι δεν ήταν αλήθεια και παραμένει; Ετσι δεν τον αντιμετώπιζαν οι αριστοκράτες της Βρετανίας και της Γαλλίας;
Ελισάβετ, μια μάνα που της αξίζει η φυλακή
Ο Πίτερ Μόργκαν δεν έσκαψε στην Ιστορία και στα αρχεία όπως στους προηγούμενους τέσσερις κύκλους για να στήσει την αφήγηση του. Μοιάζει να έμεινε στην επιφάνεια, στις εφημερίδες, τα ταμπλόιτς, τα βιβλία, τα περιοδικά, την κοινή γνώμη για να φτιάξει χαρακτήρες, περιστατικά και διαλόγους. Αλήθεια, είχε πει έξαλλος ο Κάρολος στη βασίλισσα, σε μια συνάντησή τους στους στάβλους «αν είμασταν μια κανονική οικογένεια, οι υπηρεσίες της πρόνοιας θα είχαν βάλει εμάς σε ιδρύματα και εσένα στη φυλακή»; Αλήθεια, ο Γουίλιαμ ως μαθητής στο Eton είπε θυμωμένος στη μητέρα του ότι δεν θέλει να του μιλάει για τα προσωπικά της και όσα την φορτίζουν;
Μοναρχία και οικονομία καταρρέουν αλλά η Βασίλισσα κλαίει μόνο για τον Φίλιππο
Aλήθεια, ο Φίλιππος είχε μια πλατωνική σχέση με την Penny Knatchbull, απαιτώντας μάλιστα από την Ελισάβετ να κάνει δημόσια εμφάνιση μαζί της για να ξεγελάσει τον Τύπο ότι είναι φίλη της οικογένειας; Στο συγκεκριμένο επεισόδιο, είναι η μόνη φορά που βλέπουμε τη βασίλισσα να δακρύζει. Η μοναρχία καταρρέει, ο Κάρολος είναι ένας ώριμος διψασμένος για εξουσία έφηβος που θέλει να πάρει το θρόνο, η Νταϊάνα ρίχνει βόμβες στη μοναρχία, αλλά η Ελισάβετ κλαίει μόνο για τον Φίλιππο και την νεαρή φίλη του. Αλήθεια η Καμίλα, άφησε το χριστουγεννιάτικο οικογενειακό τραπέζι για να μιλήσει με τον Κάρολο, να της διαβάσει μια επικείμενή ομιλία του και στη συνέχεια να κάνουν τηλεφωνικό σεξ με τον Κάρολο να δηλώνει ότι θέλει να γίνει το ταμπόν της, όσο τα παιδιά της κάτω την περίμεναν για να παίξουν;
Ο Πίτερ Μόργκαν αποτυπώνει την φθορά της μοναρχίας, ήδη από την επιλογή της ηθοποιού που ερμηνεύει τον ρόλο της βασίλισσας -αλλά και την επιλογή να φωτίσει τους πάντες και τα πάντα λες και η ενεργειακή κρίση χτύπησε τον προϋπολογισμό του. Η Imelda Staunton, εμφανίζεται πολύ πιο γερασμένη απ’ ότι ήταν η Ελισάβετ στη δεκαετία του ’90, θυμίζει σχεδόν την βασίλισσα στα τελευταία χρόνια της ζωής της. Βλέμμα παγωμένο, στόμα που ελάχιστες φορές σφίγγεται, ένα χαμόγελο που συνοδεύει κάθε αντίδραση, μια Λίλιμπετ κουρασμένη, και μονίμως έκπληκτη, που προσπαθεί να κρατηθεί από τον θρόνο και κυκλοφορεί στο Britannia και στο Μπάκινγχαμ σαν μεσοαστή Λονδρέζα.
Οσο ζει η Νταϊάνα, δεν γίνεται...
Ο Κάρολος ερμηνεύεται από τον, σαφώς πιο γοητευτικό από τον πραγματικό βασιλιά πλέον, Dominic West – το μόνο που μοιάζει είναι η φωνή. Ο Φίλιππος από τον επίσης με όψη και συμπεριφορά συνταξιούχου Jonathan Pryce. Η Νταϊάνα στις πρώτες σκηνές που εμφανίζεται είναι ανατριχιαστικά ίδια με αυτή που γνωρίσαμε, έτσι όπως στέκει στο ημίφως. H Elisabeth Debicki, πραγματικά είναι ο καθρέπτης της εικόνας, της γλώσσας του σώματος της Νταϊάνα. Τα μάτια της ανατριχιαστικά ίδια. Τι κρίμα που σε όλη τη διάρκεια του πέμπτου κύκλου το μόνο που κάνει είναι να νιαουρίζει πόσο δυστυχισμένη είναι, πόσο τέρας είναι ο Κάρολος, πόσο ανήθικη η Καμίλα, πόσο θέλουν να την εξαφανίσουν, πόσο αφελής είναι και πέφτει σε παγίδες, πόσο δεν έχει φίλους παρά μόνο αστρολόγους, χειροπράκτες κλπ κλπ. Μια διαρκής γκρίνια, ακόμα και στην επαφή της με τον Γουίλιαμ και τον Χάρι που εμφανίζονται σαν διαρκείς προστάτες της.
Και πόσο ύποπτα δυο, τρεις φορές η Ελισάβετ λέει στον Κάρολο ότι αν και χωρισμένος δεν μπορεί να παντρευτεί την Καμίλα όσο η Νταϊάνα είναι ζωντανή. Χμ. Πολλοί είναι έξαλλοι για τις υπερβάσεις, τα αφηγηματικά άλματα πέρα από τον επίσημο κορμό της ιστορίας που επιχειρεί ο Πίτερ Μόργκαν. Πιο μυθοπλαστικό από ποτέ το σίριαλ, γιατί επιλέγει να φύγει από την σκηνή των μεγάλων γεγονότων και να κάνει το Crown ένα ψυχόδραμα. «Βάζει λέξεις στα στόματα ιστορικών προσώπων» λένε. «Όταν δεν σε βοηθά η ίδια η Ιστορία, τότε καταφεύγεις στην μυθοπλασία» λένε άλλοι.
Σαν να παραγεμίζεις με πούλουλα ένα μαξιλάρι
Αντιλαμβάνομαι ότι δεν είναι εύκολο να κάνεις ένα σίριαλ για την εποχή που έχουμε ήδη ζήσει και ερμηνεύσει μέσα από χιλιάδες δημοσιεύματα, βιβλία, φιλμ, συνεντεύξεις. Είναι λάθος η επιλογή να κάνεις το ψυχολογικό προφίλ των ηρώων αυτής της εποχής, όταν έχουν προηγηθεί τέσσερις κύκλοι με εμφανή ολόκληρα νησιά από την επικράτεια αυτού που αποκαλούμε Ιστορία. Αναγκάζεται ο Μόργκαν να πάει σε σκηνοθετικά ευρήματα, που τελικά είναι αφελή, είναι σαν να παραγεμίζεις ένα μαξιλάρι για να δείξει πιο πλούσιο και ελκυστικό, να θες να ακουμπήσεις το κεφάλι του σε αυτό.
Όταν η Ελισάβετ αποχαιρετά το σκάφος της, το Britannia, την ίδια ώρα το ταχύπλοο οδηγεί την Νταϊάνα στο σκάφος του Αλ Φαγιέντ. Όταν γίνεται η τελική μάχη για το διαζύγιο του Καρόλου με την Νταϊάνα, βλέπουμε διάφορα ζευγάρια Βρετανών να εξηγούν γιατί παίρνουν διαζύγιο. Όταν η Νταϊάνα δίνει την περίφημη «ήμασταν τρεις σε αυτό τον γάμο» συνέντευξη πέφτουν πυροτεχνήματα και εορτάζεται η 5η Νοέμβρη, η αποτυχημένη προσπάθεια του Γκάι Φοκς να δολοφονήσει την βασιλική οικογένεια (η Συνομωσία της Πυρίτιδας). Eυτυχώς που υπάρχει η μόνη αστραφτερή προσωπικότητα της σεζόν, η Μαργαρίτα που ερμηνεύει η Lesley Manville.
Aυτό ήταν; To Crown είναι σαν το κουρασμένο άλογο κούρσας, που ασθμαίνοντας έμεινε στα μισά της διαδρομής. Και η πικρή αλήθεια είναι ότι ο κινηματογράφος έχει δώσει τον τίτλο για αυτό που συμβαίνει στα άλογα όταν γεράσουν.