Από την συλλογή των Crini & Sophia και του Cabana εμπνευσμένη από τις πεταλούδες μέχρι ένα ξενοδοχείο-αφήγηση στη Ρώμη με την υπογραφή του σκηνοθέτη του Call me by your name, από ένα ρολόι που σχεδιάστηκε σαν ήλιος από τον Minas μέχρι τις μάσκες του Hazoumè στην Gagosian, αυτές οι επιλογές δεν είναι δυνατές. Είναι ακριβείς.
Η ποίηση της μετάβασης: Η συλλογή Poppies των Crini & Sophia για το Cabana Magazine
Υπάρχουν συλλογές που μοιάζουν με στιγμιότυπα εποχής – όχι κυριολεκτικά, αλλά ως συναίσθημα. Η Poppies Collection του Crini & Sophia, σχεδιασμένη αποκλειστικά για το Cabana Magazine, ανήκει ακριβώς σε αυτή την κατηγορία: ένας ύμνος στις τελευταίες μέρες του καλοκαιριού, τότε που το φως μαλακώνει, τα χρώματα γίνονται πιο σιωπηλά και η φύση ετοιμάζεται να ξεκουραστεί.
Το Cabana Magazine, με έδρα το Μιλάνο, είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα περιοδικό για το interior design. Είναι ωδή στον αισθησιασμό του χώρου, στη ζωή όπως αποτυπώνεται σε δωμάτια με ιστορία, σε σπίτια με χαρακτήρα, σε αντικείμενα με μνήμη. Κάθε τεύχος είναι σαν κουτί θησαυρού: γεμάτο υφές, χρώματα, σχέδια και εικόνες που αγκαλιάζουν την ιδέα του σπιτιού όχι ως σκηνικό αλλά ως τρόπο ύπαρξης.
Το Crini & Sophia της Μάγιας Ζαφειροπούλου Μαρτίνου είναι ένα ελληνικό δημιουργικό σχήμα που ενώνει την παραδοσιακή χειροτεχνία με μια κομψή ματιά στον σύγχρονο οικιακό πολιτισμό. Οι δημιουργίες του δεν αναπαράγουν το παρελθόν – το επεξεργάζονται, το μεταφέρουν στο τώρα, με σεβασμό και ευαισθησία. Κεντήματα, υφάσματα, κεραμικά: όλα προκύπτουν από τη βαθιά επιθυμία να ξανασυστηθούμε με την έννοια της οικειότητας και της υλικής ποίησης.
Η συλλογή Poppies, όπως μαρτυρά και το όνομά της, έχει για ηρωίδα την παπαρούνα – ένα λουλούδι σύμβολο ευθραυστότητας, μνήμης και μεταβολής. Μέσα από κεντημένα σουπλά, πετσέτες, τραπεζομάντηλα και ζωγραφισμένα στο χέρι πιάτα, η συλλογή αποτυπώνει εκείνη τη γλυκιά περίοδο ανάμεσα στις εποχές, όταν το καλοκαίρι αρχίζει να ξεθωριάζει αλλά δεν έχει ακόμα φύγει. Οι αποχρώσεις είναι απαλές, τα σχέδια λεπτά: ένας ψίθυρος.
Τα υφάσματα κατασκευάζονται με εκλεκτά νήματα από το NEMA Passementerie του Μουσείου Μπενάκη, το τελευταίο εργαστήριο στην Ελλάδα που εξακολουθεί να παράγει κορδέλες, πλεξούδες, φούντες και κρόσσια με παραδοσιακές τεχνικές και ιστορικούς αργαλειούς. Είναι μια αλυσίδα γνώσης και τέχνης που αντιστέκεται στον χρόνο.
Τα πιάτα, χειροποίητα και ζωγραφισμένα ένα προς ένα, δεν είναι για βιτρίνες. Είναι για σπίτια που ζουν. Που στρώνουν τραπέζι με αγάπη και αφήνουν χώρο για την ατέλεια ως στοιχείο αλήθειας.
Η συνεργασία Crini & Sophia x Cabana δεν είναι μόνο καλαίσθητη – είναι βαθιά συγγενική. Και οι δύο πλευρές αγαπούν την ουσία των πραγμάτων. Την ομορφιά που δεν προκύπτει από τάσεις, αλλά από τις μνήμες, τις αφηγήσεις, τις μικρές τελετουργίες της καθημερινότητας. Η συλλογή Poppies είναι ένα τέτοιο αντικείμενο αφήγησης: ένα ύφασμα που θυμάται, ένα πιάτο που αγκαλιάζει, μια στιγμή που δεν βιάζεται. Γιατί, τελικά, το τραπέζι είναι το πιο γενναιόδωρο σκηνικό – κι αυτά τα αντικείμενα το τιμούν, όχι με επιτήδευση αλλά με σιγουριά και ποίηση.
Crini & Sophia, Χάριτος 9, Κολωνάκι
Palazzo Talìa: Ένα ξενοδοχείο από τον σκηνοθέτη του «Call me by your name»
Στην καρδιά της Ρώμης, σε ένα παλάτσο που φιλοξενούσε κάποτε το αρχαιότερο εκπαιδευτικό ίδρυμα της πόλης, ο σκηνοθέτης Luca Guadagnino υπογράφει το πρώτο του ξενοδοχείο. Όχι ως concept αλλά ως φαντασίωση. Μια σκηνή που συνδυάζει τον μπαρόκ μεγαλείο με τη μεσογειακή εγκράτεια, κι έναν διάδρομο που μοιάζει να περιμένει κάποιον να περάσει φορώντας λινά.
Το ξενοδοχείο ονομάζεται Palazzo Talìa στεγάζεται στο Collegio Nazareno, του 16ου αιώνα, και αναγεννάται όχι με εντυπωσιασμούς, αλλά με σαγηνευτική ηρεμία. Ο Guadagnino που έχει σκηνοθετήσει το φιλμ «Call me by your name» , μαζί με τις αρχιτέκτονες Marianna Lubrano Lavadera και Laura Feroldi, δεν διατήρησε απλώς αλλά σηνοθέτησε τις νωπογραφίες και τις αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες.
Το καταλαβαίνεις αμέσως. Η συμμετρία. Το φως που αντανακλά πάνω σε ένα πολύφωτο Murano του Napoleone Martinuzzi. Το μονολιθικό χαλί του Nigel Peake που απλώνεται στο πάτωμα σαν κρυφό μήνυμα. Οι χαμηλόφωνες αποχρώσεις. Κάθε απόφαση είναι σκηνοθετική. Κάθε γωνία, ένα πλάνο.
Ο Guadagnino, που μετέτρεψε ένα ροδάκινο σε σύμβολο πόθου και το καλοκαίρι σε βασανιστική εποχή στο «Call Me by Your Name,» φέρνει τώρα την ίδια γλώσσα της αισθησιακής αγωνίας στο εσωτερικό ενός χώρου. Υπάρχει ρυθμός, χρωματική οικονομία, υπόγεια ένταση. Τα έπιπλα σχεδιάστηκαν αποκλειστικά από τη FontanaArte, τα υφάσματα προέρχονται από τη Dedar, και η αίσθηση που κυριαρχεί είναι ότι όλα βρίσκονταν εκεί.
Στο υπόγειο υπάρχει ένα spa που μοιάζει με ρωμαϊκή ανάμνηση. Ένα εστιατόριο με το όνομα Tramae (νήμα, ιστορία, υφή), ένα μπαρ, το Della Musa, όπου τα ποτά σερβίρονται με εκείνη την αυτοπεποίθηση που κάνει ένα Negroni να μοιάζει με έργο τέχνης. Και ύστερα τα 25 δωμάτια που ισορροπούν το χθες και το σήμερα.
Όπως και ο ίδιος ο σκηνοθέτης, το ξενοδοχείο δεν επιδιώκει να είναι "πολυτελές" με τον προφανή τρόπο. Είναι πιο διακριτικό. Με επιμελημένη ησυχία, μυρωδιά σοβά και ανθισμένης πορτοκαλιάς.
Minas και ο Χρόνος: Από τη Φτελιά στο καρπό
Υπάρχουν ρολόγια που ανασχηματίζουν τον χρόνο. Η νέα έκδοση του εμβληματικού ρολογιού του Minas, που κυκλοφορεί ξανά εδώ και λίγες ημέρες σε τρεις συλλεκτικές εκδοχές, ανήκει σε αυτή κατηγορία. Είναι μια υπενθύμιση ότι ο χρόνος είναι, πάνω απ’ όλα, σχεδιασμός.
Ο Minas, ο σχεδιαστής που άφησε το αποτύπωμά του στο σώμα, στο βλέμμα και στο τοπίο της ελληνικότητας, είχε πάντα έναν δικό του, σχεδόν αθόρυβο, τρόπο να συνομιλεί με το αιώνιο. Το ρολόι που σχεδίασε αρχικά το 1988 και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1997, επιστρέφει τώρα με νέα καρδιά: έναν αυτόματο ελβετικό μηχανισμό. Αλλά και με νέα μορφή: τρεις περιορισμένες εκδόσεις των 100 τεμαχίων η καθεμιά, για άνδρες και γυναίκες που αναζητούν την τέχνη πίσω από τη λειτουργία.
Το The Classic, με το γυαλισμένο ατσάλι και το λευκό καντράν. Το Black Dial, πιο αιχμηρό, με κόκκινο δευτερολεπτοδείκτη που αναβοσβήνει σαν παλμός. Και το All-Black Edition, ένα κομψό μανιφέστο στη σιγή, με μαύρη ματ κάσα και φλογερή κόκκινη λεπτομέρεια.
Όποιος έχει σταθεί μπροστά στο ηλιακό ρολόι που σχεδίασε ο Minas στη Φτελιά της Μυκόνου, ξέρει. Εκεί, πάνω στο κυκλαδίτικο ανάγλυφο, ανάμεσα σε φως, πέτρα και θάλασσα, ο Minas χάραξε τον ήλιο. Δημιούργησε μια κατασκευή που δεν δείχνει την ώρα απλώς με μηχανισμό, αλλά με φως. Το ηλιακό ρολόι του δεν ήταν gadget. Ήταν αρχιτεκτονική και αστρονομία μαζί — ένας συντονισμός του ανθρώπινου σώματος με τον ουρανό.
Το νέο ρολόι, αν και φορητό, μοιάζει να κουβαλά κάτι από εκείνη την ηρεμία. Δεν διαφημίζει την πολυτέλεια του. Την ενσαρκώνει. Με σχήματα εμπνευσμένα από τη φύση και χειροποίητα στοιχεία όπως η αγκράφα από χρυσό 18 καρατίων έχει «ήσυχη πολυτέλεια», όπως θα έλεγε κι ο ίδιος ο Minas.
Ο ίδιος ο οίκος συνοψίζει την πρόθεση με τρεις λέξεις: Time, redefined by design. Η φιλοσοφία του Minas — simple is big — παραμένει ζωντανή. Το καθαρό, συμμετρικό καντράν, η ανύψωση στη 12η ώρα που σε καθοδηγεί σχεδόν διαισθητικά, η αεραγωγός στο πίσω μέρος της κάσας ώστε το δέρμα να αναπνέει. Όλα μιλούν για έναν σχεδιασμό που δεν εξηγείται, αλλά γίνεται αντιληπτός με τις αισθήσεις.
(Pre-orders): https://minas-studio.minas-designs.com
Όταν η μάσκα δεν κρύβει, αλλά αποκαλύπτει: Ο Romuald Hazoumè στην Gagosian
Στον λευκό, σχεδόν σιωπηλό χώρο της Gagosian στην Αθήνα, οι μάσκες του Romuald Hazoumè σε κοιτούν χωρίς να σε ζητούν. Δεν είναι απλώς εικαστικά αντικείμενα, αλλά πολιτικές αφηγήσεις που έχουν μεταμφιεστεί σε γλυπτά. Στην έκθεση Les fleurs du mâle, την πρώτη του καλλιτέχνη στην Ελλάδα, η τέχνη της μάσκας αποκτά φωνή — και είναι γεμάτη οργή, χιούμορ, ιστορική μνήμη και βαθιά προσωπική πίστη.
Ο Hazoumè, γεννημένος στο Μπενίν, εργάζεται με μέσα που δεν συγχωρούν τη λήθη. Πλαστικά δοχεία, καλώδια, παλιά κράνη, εξαρτήματα από εγκαταλειμμένες ηλεκτρικές συσκευές, όλα όσα ο Δυτικός κόσμος απορρίπτει, εκείνος τα ανασυντάσσει με πνεύμα, ακρίβεια και τελετουργική πρόθεση. Οι μάσκες του, βαθιά επηρεασμένες από τον πολιτισμό των Yoruba, δεν είναι αναφορές – είναι ζωντανά, σύγχρονα εικαστικά τοτέμ που διασώζουν και επαναπροσδιορίζουν την έννοια της ταυτότητας.
Ο τίτλος της έκθεσης Les fleurs du mâle είναι, φυσικά, ένα λογοπαίγνιο: mal (το κακό) γίνεται mâle (το αρσενικό). Δεν είναι απλώς λεκτικό εύρημα. Είναι πολιτική θέση. Ο Hazoumè το ξεκαθαρίζει: «Για πολλά από τα προβλήματα του σύγχρονου κόσμου υπεύθυνοι είναι οι άνδρες. Οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις προκαλούνται από άντρες που καταστρέφουν τους λαούς τους, περιμένοντας από εμάς να αποδεχτούμε τις προσβολές τους, σαν να μας προσφέρουν λουλούδια. Αλλά δεν είναι λουλούδια».
Σε δύο από τα πιο δυνατά έργα της έκθεσης, τα ZoCooter και Bunkely (2019), ο Hazoumè μετατρέπει παλιά σκούτερ λαθραίας μεταφοράς πετρελαίου σε σχεδόν μυθολογικά οχήματα. Πάνω τους συγκολλά μεταλλικά στοιχεία, φορτώνει νταμιτζάνες και ξαναγράφει την τοπική ιστορία της οικονομίας του Μπενίν – όχι από απόσταση, αλλά μέσα από τα ίδια τα εργαλεία του μόχθου. Το γυαλί και το μέταλλο συνυπάρχουν ως ετερόκλητοι συμβολισμοί: ανθεκτικότητα και ευθραυστότητα, ανάγκη και κίνδυνος.
Στις φωτογραφίες που συνοδεύουν τα γλυπτά, βλέπουμε αυτές τις πραγματικότητες όπως είναι: σκούτερ και ποδήλατα στοιβαγμένα με δοχεία βενζίνης, διαδρομές γεμάτες κίνδυνο, πρόσωπα που κοιτούν μπροστά γιατί πίσω δεν έχει τίποτα. Ο Hazoumè δεν εξωραΐζει. Δεν εικονογραφεί. Καταγράφει μια πραγματικότητα τόσο πολιτική όσο και ποιητική.
Ο Hazoumè δεν ενδιαφέρεται να εκπροσωπήσει την «αφρικανική τέχνη». Αντίθετα, υπονομεύει τις φολκλορικές προβολές της Δύσης πάνω της. Χρησιμοποιεί τη μάσκα, όχι ως εξωτισμό, αλλά ως κάτοπτρο. Η μάσκα εδώ δεν κρύβει. Αποκαλύπτει. Δεν προστατεύει. Διαπραγματεύεται. Δεν διακοσμεί. Θυμίζει.
Κι αυτό κάνει την έκθεση Les fleurs du mâle τόσο απαραίτητη — όχι μόνο για την Αθήνα, αλλά για κάθε τόπο που δυσκολεύεται να διακρίνει πού τελειώνει η αισθητική και πού αρχίζει η αλήθεια. Ο Hazoumè μάς καλεί να κοιτάξουμε ευθέως στα μάτια μια ιστορία που δεν είναι μόνο "αφρικανική". Είναι παγκόσμια. Είναι μετα-αποικιακή. Είναι τώρα.
Gagosian Athens (Αναπήρων Πολέμου 22) μέχρι τις 26 Απριλίου 2025.