Κόντρα σε κάθε δυσκολία, το πρώτο παγκοσμίως φεστιβάλ animation μέσα στην πανδημία έγινε στην Ελλάδα και δη στη Σύρο. Το Animasyros κάνει απολογισμό μετά την επιτυχία της φετινής διοργάνωσης.
Ο ιδρυτής του Βασίλης Καραμητσάνης μάς εξηγεί όλες τις μεγάλες τομές, τις αλλαγές που έρχονται στον κλάδο διεθνώς.
«Ζήσαμε μια demo κατάσταση», λέει μειδιώντας ο γνωστός νομικός Βασίλης Καραμητσάνης που πριν από 12 χρόνια ίδρυσε το φεστιβάλ Animasyros, ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στο animation, με έδρα την Σύρο. Σήμερα, έχει κατορθώσει να γίνει ένα από τα 20 κορυφαία και πλέον επιδραστικά σε όλο τον κόσμο. Είναι παράξενο, η Ελλάδα των ελάχιστων μέσων και της μικρής εμπειρίας στον οπτικοακουστικό χάρτη να έχει μια τέτοια διάκριση. Αν αυτή τη διαπίστωση την έκαναν κοινό, δημιουργοί και δημοσιογράφοι εδώ και χρόνια, αυτό τον Σεπτέμβριο, από 23 ως τις 27, ο πήχης ανέβηκε δραματικά υψηλότερα, αφού ούτε η πανδημία δεν έκανε το Φεστιβάλ να σιγήσει.
Ο φυσικός κόσμος παραμένει ανυπέρβλητος
Αντιθέτως. Η δυσκολία, η πρόκληση της πανδημίας, γέννησε ένα νέο είδος, μια νέα μορφή ζωής για το φεστιβάλ, στην 13 του διοργάνωση. Αυτή την demo κατάσταση που περιγράφει ο Βασίλης Καραμητσάνης και που αποτυπώθηκε στον τίτλο του φεστιβάλ: «Phygital». Το φυσικό εισέρχεται στο ψηφιακό και συγκροτούν μια οντότητα. «Η πανδημία μάς προετοίμασε με ένα βεβιασμένο τρόπο για την επόμενη μέρα των οπτικοακουστικών φεστιβάλ» λέει στο iefimerida o κύριος Καραμητσάνης. «Ηρθε για να μας υπομνήσει ότι η ψηφιακή εμπειρία επουδενί μπορεί να υποκαταστήσει τη φυσική εμπειρία, να μας θυμίσει πόσο πολύτιμη και χρήσιμη είναι τόσο για λόγους ψυχολογικούς όσο και για λόγους σύναψης συνεργασιών μεταξύ διαφορετικών τεχνών. Ο φυσικός κόσμος παραμένει ανυπέρβλητος».
Phygital, ένας νεολογισμός στα χρόνια της πανδημίας
Ένα μέρος του φεστιβάλ έγινε λοιπόν ψηφιακά -με 6.000 θεατές από όλο τον κόσμο να το παρακολουθούν καθημερινά- και το υπόλοιπο με φυσική παρουσία και τη συμμετοχή 1.000 ατόμων με όλα τα μέτρα ασφαλείας και social distancing που επιβάλλει ο κορωνοϊός. Εκεί αποδίδεται και αυτός ο νεολογισμός του τίτλου, το phygital. Περισσότερες από 3.000 ταινίες υποβλήθηκαν στο Φεστιβάλ, ενώ επελέγησαν και παρουσιάστηκαν 180 ταινίες από 40 διαφορετικές χώρες. Η Τσεχία ήταν η τιμώμενη χώρα, ενώ για μία ακόμα χρονιά δόθηκε από το Animasyros ξεχωριστή σημασία στην ανάδειξη των δεσμών με την Ευρώπη και στον πλούτο των αξιών της μέσα από ειδικό πρόγραμμα. Παράλληλα η αγαπημένη συνήθεια συνάντησης του animation με άλλες Τέχνες (θυμόμαστε το περσινό ραντεβού του με την όπερα) οδήγησε φέτος στην καλλιγραφία. Μια τέχνη τόσο παλιά, προσωπική, χειροποίητη συνάντησε το animation με έναν τρόπο αναπάντεχο. Οι στενές σχέσεις με τον κόσμο του animation σε Γαλλία, Κύπρο, Ισπανία αναδύθηκαν ξανά, μαζί με το 5ο κατά σειρά αφιέρωμα Animapride, ταινίες με ΛΟΑΤΚΙ θεματολογία.
H επέλαση του animation στο Νetflix
Το καθοριστικό είναι ότι σήμερα, δεν μπορούμε απλώς να πούμε ότι ένα ακόμα στοίχημα κερδήθηκε με τη διοργάνωση του φεστιβάλ εν μέσω πανδημίας. Το καθοριστικό είναι ότι ουσιαστικά στην Ερμούπολη φάνηκε το μέλλον του χώρου, ο δρόμος στον οποίο θα οδηγηθεί το animation, ανεξάρτητα από την ίδια την ασφυκτική συγκυρία της πανδημίας. Στην απόλυτη συνάντηση του φυσικού με τον ψηφιακό κόσμο. «Θα είναι συμπληρωματικοί, ισότιμοι αυτοί οι δύο κόσμοι» μας λέει ο Βασίλης Καραμητσάνης. «Ως τώρα, το ψηφιακό περιβάλλον πλαισίωνε το φυσικό. Οσα συμβαίνουν τώρα στον τομέα του animation είναι ενδεικτικά, διότι η αγορά του χώρου είναι ανταγωνιστική και συγκεντρωτική σε σημείο που να προβλέπει τις εξελίξεις. Νομίζω ότι ακόμα και η αυξημένη παρουσία του animation στο Netflix το δείχνει αυτό.»
Η Δημοκρατία του ψηφιακού κόσμου
Στόχος του Animasyros, όπως μας εξηγεί ο πρόεδρός του, είναι να γίνει απολύτως κομβικό για τον κρίσιμο χώρο της Ανατολικής Μεσογείου και να εντείνει τις συνεργασίες με τις χώρες από τα Βαλκάνια και τη νότιο Ιταλία ως τη Μέση Ανατολή. Αλλωστε η Τέχνη και δη αυτή που βασίζεται στις οπτικοακουστικές βιομηχανίες αποτελεί τον πιο γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο επικοινωνίας και όσμωσης. Το ερώτημα είναι πώς κατορθώνει η Ελλάδα να έχει ένα τέτοιο Φεστιβάλ, με τόση επιρροή σε διεθνές επίπεδο. «Το ξέρουμε ότι ο ψηφιακός κόσμος είναι κατά τι δημοκρατικότερος από τον φυσικό, διότι δεν έχει αίμα, δάκρυα, ιδρώτα, τις δυσκολίες της φυσικής επίτευξης των πραγμάτων» μάς λέει ο Βασίλης Καραμητσάνης. «Εννοώ με τεχνικά μέσα προσπαθείς να αναπαραστήσεις καταστάσεις της φυσικής πραγματικότητας. Αρα ναι, συνεκδοχικά ένα φεστιβάλ που είναι αρκετά μεγάλο για τα δεδομένα της χώρας, αλλά και αρκετά μικρό για μια χώρα που δεν μπορεί να χρηματοδοτήσει μια αναπτυγμένη οπτικοακοαkουστική αγορά, θεωρώ ότι έχει περισσότερες ευκαιρίες να ανταγωνιστεί και να ξεπεράσει κάποια φεστιβάλ που παίζουν στην ίδια λίγκα με το Animasyros».
Με ποιον τρόπο να διαφημίσει η Ελλάδα την... Ελλάδα;
Φυσικά, το γεγονός ότι το Animasyros έχει κατορθώσει να έχει αυτή τη θέση όχι εγωκεντρικά, αυτοαναφορικά, αλλά συνδέοντας τη φυσιογνωμία και το όνομά του με έναν τόπο έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον. Και φωτίζει τον τρόπο με τον οποίο ο Πολιτισμός γίνεται εργαλείο ανάπτυξης και δημιουργίας σε μια χώρα που μέχρι στιγμής έμοιαζε να εξαργυρώνει διαρκώς τις «μάρκες» της θάλασσας και του ήλιου πάνω στις διάσπαρτες αρχαιότητες. Όπως λέει ο γενικός γραμματέας του ΕΟΤ Δημήτρης Φραγκάκης, αυτός είναι πλέον ο τρόπος που θέλουν στον Οργανισμό να διαφημίζουν την Ελλάδα. Όχι ήλιος και θάλασσα, αλλά τι μπορείς να δεις και να κάνεις. Με όχημα την ένωση του τουρισμού με τον Πολιτισμό. Είναι χαρακτηριστικός ο τρόπος που κάλυψε το φεστιβάλ η γερμανική DW.
Ανθρωποι μονάχοι ή ανατριχιάζοντας με την Μοσχολιού
Μια από τις ευχάριστες εκπλήξεις του Φεστιβάλ, από αυτές που ευθύβολα ενεργοποιούν το συναισθηματικό κέντρο, ήταν το ταινιάκι animation που δημιούργησε για την Βίκυ Μοσχολιού, σε συνεργασία με τον ραδιοφωνικό σταθμό Μελωδία 99,2. Ο τίτλος είναι «Βίκυ, ενενήντα δεύτερα για τη Μοσχολιού», ενώ σκηνοθετήθηκε από τον ανερχόμενο σκηνοθέτη animation Δημήτρη Κούσανδα που γεννήθηκε στην Κομοτηνή και εργάζεται πλέον στη Μεγάλη Βρετανία. Η σπουδαία τραγουδίστρια ως μια ηρωίδα επί σκηνής, μια ηρωίδα που διασχίζει με τις μαύρες γόβες της τον διάδρομο ενός νοσοκομείου, ενώ ερμηνεύει το τραγούδι που κυρίως τώρα, με την πανδημία, έδειξε την αγριότητα της μοναξιάς, του πόνου, του φόβου. Το «Ανθρωποι μονάχοι». Η βαθιά φωνή της νέας Ελλάδας βρήκε την εικόνα της στον ψηφιακό κόσμο με έναν τρόπο απρόσμενο, αλλά συγκινητικό. Ισως ο αστερίσκος του Phygital, θα πρέπει να γράφει καλλιγραφικά emotional. Συναισθηματικό.