Αυτοψία στον μητροπολιτικό ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Μεγάλη Παναγιά), στη Σαμαρίνα, στον οποίο οι υπηρεσίες του υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού εκτελούν έργα αποκατάστασης και συντήρησης, πραγματοποίησε η Λίνα Μενδώνη.
Το έργο αποκατάστασης, αντισεισμικής προστασίας και συντήρησης, συνολικού προϋπολογισμού 2.886.215 ευρώ, χρηματοδοτείται από το ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας -ΕΣΠΑ 2014-2020. Πρόκειται για μεγάλου μεγέθους τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική, με μεγάλο νάρθηκα - γυναικωνίτη, προστώο στη δυτική και στη νότια πλευρά, ενώ στην ανατολική άκρη του υπάρχει παρεκκλήσι αφιερωμένο στους αποστόλους Πέτρο και Παύλο. Το εσωτερικό του ναού είναι κατάγραφο με τοιχογραφίες Σαμαριναίων αγιογράφων.
Ιδιαίτερης μνείας χρήζει το ξυλόγλυπτο επιχρυσωμένο μπαρόκ τέμπλο, όπως και ο άμβωνας με το κιβώριο, καθώς και ο δεσποτικός θρόνος. Στη μεγάλη πολύπλευρη αψίδα του ιερού έχει φυτρώσει, από τις αρχές του αιώνα τουλάχιστον, ένα πεύκο που αποτελεί τοπόσημο για τη Σαμαρίνα.
Oπως δήλωσε η υπουργός Πολιτισμού, «στο ιερό υπάρχει το πεύκο, που είναι πλέον συνυφασμένο με το μνημείο. Το στοίχημα όλων μας είναι το μνημείο να αποκατασταθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο και οι οδηγίες μας προς τις υπηρεσίες μας είναι να μη δημιουργηθούν προβλήματα ούτε στο πεύκο. Το έργο παρουσίασε καθυστέρηση λόγω διαφόρων προβλημάτων τα οποία ανέκυψαν στην πορεία. Oμως, σήμερα, έχουμε τη βεβαιότητα, καθώς η Διεύθυνση Αναστήλωσης και οι ανάδοχοι μας παρουσίασαν τις λύσεις των προβλημάτων που αντιμετώπισαν, ότι θα καλυφθεί ο χρόνος, ώστε το έργο της αποκατάστασης του ναού να ολοκληρωθεί μέσα στο 2022. Θα χρειαστεί ένα ακόμη εξάμηνο για τη συντήρηση του αγιογραφικού διακόσμου».
Είχε προηγηθεί η επίσκεψη της κ. Μενδώνη και του περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, Γιώργου Κασαπίδη, στην Ιερά Μονή Παμμεγίστων Ταξιαρχών, στον Ταξιάρχη. Οι υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ έχουν εκτελέσει άμεσες σωστικές εργασίες στη βόρεια και νότια πτέρυγα του μοναστηριακού συγκροτήματος, ενώ η Διεύθυνση Συντήρησης Αρχαίων και Νεωτέρων Μνημείων έχει εκπονήσει τη μελέτη συντήρησης των τοιχογραφιών, του ξύλινου διακόσμου και των λίθινων στοιχείων του καθολικού της μονής.
Οπως ανέφεραν η υπουργός και ο περιφερειάρχης το έργο της αποκατάστασης της μονής, με προϋπολογισμό ύψους 1,6 εκατ. ευρώ, θα ενταχθεί στο ΕΣΠΑ.
Ερευνητικό πρόγραμμα για το «γεφύρι του Πασά»
Στο πλαίσιο του προγράμματος της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας και του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού για την προστασία των παραδοσιακών πέτρινων γεφυριών της Δυτικής Μακεδονίας, στο Πετρογέφυρο Γρεβενών, υπεγράφη από την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη, τον περιφερειάρχη Δυτικής Μακεδονίας, Γιώργο Κασαπίδη, και τον αντιπρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ευστράτιο Στυλιανίδη, προγραμματική σύμβαση πολιτισμικής ανάπτυξης για την εκπόνηση ερευνητικού προγράμματος για το «γεφύρι του Πασά».
Ο προϋπολογισμός του έργου, ύψους 204.600 ευρώ, καλύπτεται από την περιφέρεια και έχει διάρκεια 18 μήνες.
Το «γεφύρι του Πασά», που κτίστηκε τον 17ο αιώνα, ανατινάχτηκε από τους Νεοζηλανδούς στις 14 Απριλίου 1941, καθυστερώντας την προέλαση του Γερμανικού Στρατού. Στο βιβλίο του, «Ταξίδι στη Δυτική Μακεδονία», ο Φρανσουά Πουκεβίλ αναφέρει ότι το γεφύρι είχε πέντε καμάρες, η κάθε μία με διαφορετικό άνοιγμα. Το μήκος του έφτανε τα 100 μέτρα. Το ύψος της μεγάλης καμάρας έφτανε στα 15 μέτρα. Επίσης, από τις υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ εκτελείται το έργο της αποκατάστασης της πεντάτοξης λίθινης γέφυρας Σπανού, στα Γρεβενά, προϋπολογισμού 450.000 ευρώ μέσω του ΠΕΠ Δυτικής Μακεδονίας.
