Παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, αποδόθηκε από το υπουργείο Πολιτισμού το αποκατεστημένο μνημείο της Επισκοπής, στη Σίκινο.
Στην εκδήλωση πραγματοποιήθηκε και η τελετή βράβευσης του έργου αποκατάστασης του μνημείου, με το Βραβείο Ευρωπαϊκής Πολιτισμικής Κληρονομιάς Europa Nostra 2022, το οποίο απένειμε η γενική γραμματέας της Europa Nostra Sneška Quaedvlieg-Mihailović.
Στον χαιρετισμό της, η υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, εξέφρασε ευχαριστίες στην Europa Nostra και το κλιμάκιο της και την γενική γραμματέα «για την αναγνώριση του πόνου και του μόχθου των εργαζομένων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, επειδή αποδίδουν και αυτό το μνημείο με υποδειγματικό τρόπο στην πατρίδα μας και στην τοπική κοινωνία». Επεσήμανε ακόμα ότι «στην αποκατάσταση των μνημείων, εκτός από το να αποκαθιστούμε τη μορφή, την ύλη, τις αξίες αυτών των μνημείων, συχνά βρισκόμαστε σε νέα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία -όπως στην περίπτωση του τάφου της Νεικούς- αλλάζουν, σε μεγάλο βαθμό, τις γνώσεις μας για τον αρχαίο κόσμο».
Τέλος, η κ. Μενδώνη ανέφερε ότι «από το 2019 μέχρι σήμερα, στα 50 έργα του 2019, προσθέσαμε 550 ακόμη. Διότι, έτσι, αποδίδονται πόροι στις τοπικές κοινωνίες και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, την περίοδο της κατασκευής των έργων, αλλά και την περίοδο της λειτουργίας τους».
Ο Ναός της Επισκοπής
Ο Ναός της Επισκοπής (17ος αι.) είναι χτισμένος επί αρχαίου ναόσχημου κτηρίου, το οποίο μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο ιερό του Απόλλωνα Πυθίου. Κατά την διάρκεια εκτέλεσης του έργου αποκαλύφθηκε ότι πρόκειται για μαυσωλείο των ρωμαϊκών χρόνων (2ος αι. μ.Χ.), το οποίο μετετράπη σε χριστιανική εκκλησία. Το μνημείο, αποτελεί ένα από τα λίγα παραδείγματα κτηρίων της αρχαιότητας που σώζονται σε καλή κατάσταση, διατηρώντας τις μεταγενέστερες προσθήκες. Κατά τη διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης, ανακαλύφθηκε, σε κρύπτη, ασύλητος κιβωτιόσχημος τάφος γυναίκας, της Νεικούς, ο οποίος περιλάμβανε πολύτιμα κτερίσματα. Το μαυσωλείο μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό τον 8ο αι, ενώ τον 14ο αι. τεκμαίρεται μία ακόμη οικοδομική φάση. Δίπλα στο κτήριο της Επισκοπής βρίσκεται ο ναός της Αγίας Άννας με εξαιρετικά σχέδια και τοιχογραφίες που χρονολογούνται στον 13ο αιώνα.
Το σύνολο του έργου, περίπου 1.000.000 ευρώ, χρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου. Η αποκατάσταση του μνημείου υποστηρίχθηκε από το Ίδρυμα Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου, το οποίο χρηματοδότησε τη στατική και γεωτεχνική μελέτη. Την τελετή των θυρανοιξίων τέλεσε ο Μητροπολίτης Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Κέας και Μήλου κ.κ. Δωρόθεος.
Παρόντες στην τελετή ήταν οι βουλευτές Κυκλάδων Γιάννης Βρούτσης, Φίλιππος Φόρτωμας και Κατερίνα Μονογυιού, ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος, ο αντιπεριφερειάρχης Κυκλάδων Γιώργος Λεονταρίτης, ο δήμαρχος Σικίνου Βασίλης Μαράκης, η πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ Λυδία Καρρά, καθώς και οι δήμαρχοι, Θήρας, Ιου, Μυκόνου, Νάξου.
Χαιρετισμός της Υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη
«Εξοχοτάτη κ. Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Είναι ιδιαίτερη χαρά μου, που μαζί με τον Σεβασμιώτατο, με τον Δήμαρχο Σικίνου, με τον αγαπητό φίλο Περιφερειάρχη Γιώργο Χατζημάρκο, με όλους τους Δημάρχους των Κυκλάδων, με τους συνεργάτες και συναδέλφους από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και όλους τους Σικινιώτες, σας υποδεχόμαστε στη Σίκινο, με αφορμή την απόδοση αυτού του πολύ σημαντικού μνημείου στην τοπική κοινωνία, το οποίο είναι άμεσα συνυφασμένο με την ταυτότητα του Σικινιώτη, εδώ και αιώνες.
Σας υποδεχόμαστε στη Σίκινο, που από την αρχαιότητα θεωρείτο ότι είναι ένα νησί με περιορισμένες δυνατότητες, ξερόβραχος, με λίγο χώμα και πολλές ξερολιθιές. Οι άνθρωποι από τα προϊστορικά ήδη χρόνια, προσπαθούσαν να ζήσουν χτίζοντας σε αυτές τις πεζούλες λίγη γη για να δημιουργήσουν την αυτάρκεια των Κυκλαδικών νησιών.
Είμαστε πραγματικά ιδιαίτερα χαρούμενοι όλοι, γιατί αποδίδοντας αυτό το μνημείο προσθέτουμε συγχρόνως στην επιστήμη πολύ σημαντικές πληροφορίες. Σε συνεργασία με την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπως και με τις άλλες Περιφέρειες της Ελλάδος, το Υπουργείο Πολιτισμού, με τις Υπηρεσίες του, εκτελεί περισσότερα από 600 έργα ενταγμένα στο ΕΣΠΑ και στο Ταμείο Ανάκαμψης, καθώς και πολλά άλλα σε έργα τρίτων, μαζί με τα μεγάλα δημόσια έργα που εκτελούνται στη χώρα.
Στην αποκατάσταση των μνημείων, εκτός από το να αποκαθιστούμε τη μορφή, την ύλη, το πνεύμα αυτών των μνημείων, συχνά ερχόμαστε μπροστά σε νέα επιστημονικά δεδομένα, τα οποία -όπως στην περίπτωση του τάφου της Νεικούς- αλλάζουν σε μεγάλο βαθμό τις γνώσεις μας για τον αρχαίο κόσμο. Ηρθα για πρώτη φορά στη Σίκινο όταν τελείωσα το πρώτο έτος στο πανεπιστήμιο. Τότε μαθαίναμε ότι αυτό το μνημείο είναι Ναός του Απόλλωνα. Αυτή τη γνώση, την οποία είχαμε κατ’ εκτίμηση, έρχεται να διαψεύσει η επιστήμη μέσα από το έργο και να ταυτίσει πλέον, με τρόπο απολύτως τεκμηριωμένο, ότι το μνημείο δεν είναι ένας αρχαίος ναός, αλλά ένα μαυσωλείο αφιερωμένο στη Νεικώ, ένα μνημείο, το οποίο παραπέμπει στη Μικρά Ασία. Γιατί όλα αυτά και γιατί στη Σίκινο; Η Σίκινος είναι γνωστή στις αρχαίες πηγές ως μία άνυδρη νήσος των Κυκλάδων, που έδινε τη μικρότερη συμβολή στην Αθηναϊκή Συμμαχία. Ξαφνικά εδώ έχουμε ένα τέτοιο μνημείο, γιατί η Σίκινος, ακριβώς επειδή ήταν φτωχή, χρησιμοποιήθηκε από τους Ρωμαίους αυτοκράτορες ως τόπος εξορίας των πολιτικών τους αντιπάλων.
Είναι προφανές ότι η Νεικώ, η ίδια πλούσια, και από γενιά σημαντική, βρίσκεται στη Σίκινο μαζί με την οικογένειά της ως εξόριστη, γιατί ο αυτοκράτορας τη στιγμή εκείνη τους θεωρούσε πολιτικούς αντιπάλους. Έτσι λοιπόν, έχουμε μία ώσμωση με την ιστορία, με τα ήθη από έναν χώρο που ήταν πολύ οικείος στους πλούσιους Ρωμαίους, τους εμπόρους, τη Μικρά Ασία. Όλο αυτό δείχνει πολύ απλά, τις τρεις λέξεις του Ελύτη: «Αυτός ο κόσμος, ο μικρός, ο μέγας».
Είμαι πραγματικά ιδιαίτερα ευτυχής, γιατί το μνημείο αυτό αποκαταστάθηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, με τον τρόπο που η Αρχαιολογική Υπηρεσία ξέρει να κάνει έργα και να συμβάλλει καθοριστικά στα τεχνικά έργα, τα οποία αλλάζουν την εικόνα της χώρας μας, και συμβάλλουν στην αναπτυξιακή προοπτική κάθε τόπου. Γιατί ο Πολιτισμός και δη, η πολιτιστική κληρονομιά, είναι άμεσα συνυφασμένος με την Οικονομία και την Ανάπτυξη.
Ο στόχος μας είναι να κάνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα έργα και είμαι ευτυχής γιατί από το 2019 μέχρι σήμερα, στα 50 έργα του 2019, προσθέσαμε 550 ακόμη. Διότι, έτσι, κυκλοφορούν χρήματα στις τοπικές κοινωνίες και δημιουργούνται νέες θέσεις εργασίας, την περίοδο της κατασκευής έργων και την περίοδο της λειτουργίας τους.
Αγαπητέ κύριε Περιφερειάρχα, μέσα στο πλαίσιο της εξαιρετικής συνεργασίας που έχουμε και επικειμένης της νέας Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027, κάναμε μία μεγάλη διευκόλυνση, ως Υπουργείο Πολιτισμού, να χρηματοδοτήσουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης πολλά έργα της Δωδεκανήσου. Επομένως, ένα μεγάλο μέρος του διπλασιασμένου ΕΣΠΑ της Περιφέρειας για τον Πολιτισμό, πρέπει να είναι για τις Κυκλάδες αυτή τη φορά.
Ευχαριστώ την Europa Nostra και το κλιμάκιο, το οποίο την εκπροσωπεί, υπό τη Γενική Γραμματέα της, για την αναγνώριση του πόνου και του μόχθου των εργαζομένων στην Αρχαιολογική Υπηρεσία, διότι αποδίδουν και αυτό το μνημείο με υποδειγματικό τρόπο στην πατρίδα μας και στην τοπική κοινωνία.
Ένα μεγάλο ευχαριστώ στους αγαπητούς φίλους Θανάση και Μαρίνα Μαρτίνου, γιατί στην περίπτωση της Επισκοπής, όπως και σε άλλα έργα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, «ξεκλείδωσαν» τα κονδύλια. Συμβάλλοντας στο πρώιμο στάδιο του έργου, με την εκπόνηση των μελετών, την οποία χρηματοδότησαν, βοήθησαν να αποδεσμευτούν 932.000 ευρώ, με τα οποία αποκαταστάθηκε η Επισκοπή. Τους ευχαριστώ από καρδιάς.
Στο πρόσωπο του κ. Δημάρχου ευχαριστώ όλους τους Σικινιώτες για την αγάπη με την οποία περιέβαλαν και περιβάλλουν το μνημείο. Η αγάπη η δική σας θα το κρατήσει ζωντανό. Η Αρχαιολογική Υπηρεσία κάνει το έργο, το φροντίζει. Αν όμως δεν υπάρχει η αγάπη της τοπικής κοινωνίας, τα μνημεία παρακμάζουν.
Τέλος, στο πρόσωπο του προϊσταμένου της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων Δημήτρη Αθανασούλη, θέλω να ευχαριστήσω όλα τα στελέχη της Εφορείας, τους επιστήμονες, τους τεχνίτες, τους εργάτες, το φυλακτικό και διοικητικό προσωπικό που υποστήριξε το έργο. Θερμά συγχαρητήρια».