Η Αμαλία του Ολδεμβούργου, που ήταν η σύζυγος του Όθωνα και κατά τη διάρκεια της βασιλείας της έλαβε το όνομα «Αμαλία, βασίλισσα της Ελλάδος» κουβαλά μία τραγική ιστορία.
Η Βασίλισσα Αμαλία με τον ερχομό της στην Ελλάδα άρχισε να παρουσιάζει έντονη δράση καλλωπισμού της πόλης των Αθηνών με δημιουργία κήπων, πλούσιας δενδροφύτευσης δρόμων καθώς και έντονη φιλανθρωπική δράση κυριότερα δείγματα των οποίων ήταν, οι κήποι της Αθήνας, το Αμαλίειο ορφανοτροφείο, ο Πύργος της Βασιλίσσης, αλλά και η πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής και σε όλη την Ευρώπη, ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους ναυτικούς.
«Αμαλία η βασίλισσα των φοινίκων»
Αν ήταν φυτό, θα της έδιναν το όνομα Amalia melancholia. Η ίδια ευχήθηκε να της δώσει η ιστορία τον τίτλο της βασίλισσας των φοινίκων.
Η παράσταση της Ζωής Χατζηαντωνίου για τη βασίλισσα Αμαλία, με τίτλο «Amalia melancholia, η βασίλισσα των φοινίκων» τη γυναίκα που στιγματίστηκε για την ατεκνία της αλλά χάρισε στην Αθήνα τον Εθνικό Κήπο, παρουσιάζεται από 25 Νοεμβρίου στη Σκηνή Ωμέγα του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά. Την Αμαλία ερμηνεύει η Έμιλυ Κολιανδρή.
Οι σύγχρονες ιατρικές μελέτες αποδίδουν την ατεκνία της Αμαλίας σε μια αφανή απλασία, μια έλλειψη, η οποία αν γινόταν γνωστή εκείνη την εποχή, η πρώτη βασίλισσα της Ελλάδας θα θεωρούνταν ένα τέρας, ένας κακός οιωνός για τη λαμπρή επανεκκίνηση του ελληνισμού. Άλλη γυναίκα στην περίπτωσή της θα γινόταν έκθεμα ανατομίας, νούμερο σε τσίρκο ή μια αξιοπερίεργη υπόθεση ιατρικών σχολών.
Οι θεραπείες που της επέβαλλαν γιατροί, επιστημονικοί σύμβουλοι, σκιτζήδες και ιατροσοφιστές κράτησαν δεκαέξι χρόνια. Ακόμη και νεκρό, το σώμα της Αμαλίας υποβλήθηκε, κατόπιν εντολής, σε νεκροψία, προκειμένου να διαλευκανθεί το ζήτημα. Ωστόσο, επίσημο έγγραφο δεν βρέθηκε ποτέ. Η εξέταση τής πενηνταεξάχρονης γυναίκας αποκάλυψε ευρήματα, τα οποία κρίθηκε, ίσως, σκόπιμο να αποσιωπηθούν.
Η αποτυχία της να προσφέρει ένα παιδί στον λαό είχε επιπτώσεις στο ζήτημα της Παλιγγενεσίας και στην αποκατάσταση της πολιτικής σταθερότητας στο ταραχώδες νεογέννητο κράτος. Η απουσία του συνετέλεσε στην όξυνση της λαϊκής δυσαρέσκειας και στην έξωση του πρώτου βασιλικού ζευγαριού από την Ελλάδα.
Ωστόσο, από το όραμα, την επιμονή και κυρίως την αγάπη της Αμαλίας γεννήθηκε ένα παιδί. Κανείς δεν πίστευε ότι ήταν δυνατόν να συμβεί αυτό το θαύμα στην κατάξερη και ρημαγμένη Αθήνα των μέσων του 19ου αιώνα. Αγαπούσε τα αειθαλή φυτά και τους φοίνικες, ιδίως τις ουασινγκτόνιες. Τις έφερε στην Ελλάδα για να ομορφύνει το μοναδικό παιδί που έκανε, τον σημερινό Εθνικό Κήπο. Μέσα σε αυτόν, παρά τις τόσες προτομές επιφανών ανδρών, δεν υπάρχει ούτε μία προτομή, ούτε μία επίσημη αναφορά, στη γυναίκα που τον ονειρεύτηκε και τον δημιούργησε.
Παράσταση μέσα από 887 επιστολές της Αμαλίας
Η παράσταση στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά βασίζεται στις 887 επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας προς τον πατέρα της, σε μαρτυρίες που βρίσκονται διάσπαρτες στην εκτεταμένη βιβλιογραφία και στα απόρρητα έγγραφα των γιατρών που ασχολήθηκαν με την περίπτωσή της. Οι επιστολές μοιάζουν περισσότερο με προσωπικό ημερολόγιο, βρίσκονται στα κρατικά αρχεία της πόλης του Ολδεμβούργου και διαβάζονται σαν απολαυστικό μυθιστόρημα ενηλικίωσης.
Μια κόρη απευθύνεται στον πατέρα της, μοιράζεται μαζί του τις αγωνίες, τις χαρές, τις ελπίδες και τις απογοητεύσεις της. Του μιλάει για τις δυσκολίες προσαρμογής, το πολιτικό κλίμα, τη λαχτάρα για τη γέννηση ενός παιδιού, την αφοσίωση στον Όθωνα, το πάθος με τον μαγικό κόσμο των φυτών και των ζώων και, φυσικά, τη δημιουργία του Κήπου.
Βλέπουμε την άγουρη, ενθουσιώδη, ρομαντική Αμαλία των δεκαοκτώ χρόνων να μεταμορφώνεται στην ενήλικη, επίμονη και πολιτικοποιημένη γυναίκα που αγάπησε την Ελλάδα αλλά η Ελλάδα δεν την αγάπησε ποτέ. Δεν απέδωσε τους αναμενόμενους καρπούς. Φύτευε δέντρα για τους ανθρώπους που θα ζούσαν διακόσια, τριακόσια χρόνια μετά. Αυτό, ωστόσο, δεν ήταν αρκετό. Δείτε το βίντεο από την παράσταση
Η Amalia melancholia είναι μια γυναίκα μεταξύ μυθοπλασίας και ιστορίας, μεταξύ νεότητας και γήρατος, μεταξύ στειρότητας και γονιμότητας, αναφέρει μιλώντας για την παρασταση η Ζωή Χατζηαντωνίου που υπογράφει τη σκηνοθεσία.
«Ένα πλάσμα μεταξύ ζωντανού μουσειακού εκθέματος και ζώου υπό παρακολούθηση με σκοπό την αναπαραγωγή. Ένα γυναικείο σώμα σε μια κατάσταση δημιουργικής μελαγχολίας που βρίσκει τη δική του γραμμή φυγής προς μια άλλη διάσταση, πέραν των οικείων κοινωνικών συνόρων κι επιταγών.
Στην παράσταση, η Αμαλία εκπληρώνει την αποστολή της και διαιωνίζει το είδος της, γίνεται Κήπος. Μπορεί η βασιλεία να μην ταίριαζε ποτέ με τις καταβολές αυτού του τόπου και των ανθρώπων του, ας αναγνωρίσουμε όμως στην Αμαλία το αληθινό της βασίλειο και ας της δώσουμε, αυτό που η ίδια ευχήθηκε, τον τίτλο της Βασίλισσας των φοινίκων. Γιατί, βιογραφία δεν είναι μόνο τα πραγματικά γεγονότα μιας ζωής. Δεν μπορεί να είναι μόνο αυτά. Βιογραφία είναι επίσης όσα φαντάστηκε κανείς, όσα άφησε ανεκπλήρωτα, όσα έχασε, όσα θυσίασε, όσα επιθύμησε με πάθος αλλά δεν τα απέκτησε ποτέ. Είναι τα σχέδια ζωής που εκπληρώθηκαν, τα σχέδια ζωής που απέτυχαν και αυτά που βγήκαν όλα πλάνες» καταλήγει η Ζωή Χατζηαντωνίου.
Τα αποσπάσματα των επιστολών που ακούγονται στην παράσταση βασίζονται στις «Ανέκδοτες επιστολές της βασίλισσας Αμαλίας στον πατέρα της, 1836 - 1853» (δίτομο), μετάφραση Βάνα & Μίχαελ Μπούσε, εκδ. Βιβλιοπωλείον της ΕΣΤΙΑΣ.
Κείμενο - Σκηνοθεσία: Ζωή Χατζηαντωνίου / Ερμηνεία: Έμιλυ Κολιανδρή, Ρίτα Λυτού / Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη / Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Μουσική: Σταύρος Γασπαράτος σε συνεργασία με τον Γιώργο Μιζήθρα
Βίντεο: Παντελής Μάκκας / Φωτισμοί: Σάκης Μπιρμπίλης
Σύμβουλος δραματουργίας: Λουίζα Αρκουμανέα
Φωτογραφίες: Alex Kat
Η παράσταση επιχορηγήθηκε το 2021 από το ΥΠ.ΠΟ.Α
Δημοτικό Θέατρο Πειραιά - Σκηνή Ωμέγα
Πρεμιέρα: Παρασκευή 25 Νοεμβρίου, 20.30
Ημέρες και ώρες παραστάσεων: Πέμπτη, Παρασκευή 20.30, Τετάρτη, Σάββατο, Κυριακή 20.00. Η είσοδος στην αίθουσα μετά την έναρξη της παράστασης δεν είναι δυνατή
Διάρκεια παράστασης: 90 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος 18€, Φοιτητικό | Νεανικό | Πολύτεκνοι | ΑΜΕΑ |Ομαδικά εισιτήρια 12€, Κάρτα ανεργίας | Ατέλεια 8€ κάθε Τετάρτη & Πέμπτη
Προπώληση εισιτηρίων: Οnline www.ticketservices.gr | Τηλεφωνικά 210 7234567 | Στα εκδοτήρια της ticketservices Πανεπιστημίου 39 (Στοά Πεσμαζόγλου) | Στο Ταμείο του Δημοτικού Θεάτρου Πειραιά Λεωφ. Ηρ. Πολυτεχνείου 32, τηλέφωνο 210 4143 310 | tickets@dithepi.gr | Ώρες Ταμείου: Δευτέρα έως Παρασκευή (εκτός Τρίτης) 10:00-14:00 & 18:00 - 21:00, Σάββατο 16:00-21:00, Κυριακή 18:00-21:00