Σε 30 χρόνια, 15 προσωπικότητες έχουν περάσει από το υπουργείο Πολιτισμού στη Γαλλία, με τον Ζαν Λανγκ να αποτελεί ακόμα παράδειγμα ηγεσίας.
Θα κατορθώσει να σπάσει το ρεκόρ του η Ριμά Αμπντούλ Μαλάκ, η γεννημένη στον Λίβανο νέα υπουργός και στενή συνεργάτιδα του Μακρόν;
Ενας άσος βγήκε από το μανίκι του Εμανουέλ Μακρόν και τοποθετήθηκε στη νέα του κυβέρνηση, σε μια θέση νευραλγική. Ενας άσσος που έγινε η απόλυτη έκπληξη της νέας του κυβέρνησης. Και όσο το κοινό αναρωτιέται ποια είναι η 44 ετών Ριμά Αμπντούλ Μαλάκ που ανέλαβε υπουργός Πολιτισμού, οι άνθρωποι στον στενό κύκλο του Μακρόν, οι δημοσιογράφοι του κυβερνητικού ρεπορτάζ, αλλά και πολλοί επικεφαλής των Τεχνών στην Ευρώπη, γνώριζαν πολύ καλά ποια είναι η νέα υπουργός Πολιτισμού της χώρας.
Στενή συνεργάτης του Γάλλου Προέδρου, σύμβουλός του από το 2019 για θέματα Πολιτισμού και Μέσων Ενημέρωσης, ο σύνδεσμός του με το Ματινιόν -το πρωθυπουργικό Μέγαρο. Μια γυναίκα που απόλυτα εμπιστεύεται ο Μακρόν και που έρχεται να αντιμετωπίσει ένα «στοίχημα» που αιωρείται εδώ και τριάντα χρόνια πάνω από το υπουργείο Πολιτισμού. Μια τεχνοκράτισσα. Μια γυναίκα εκτός πολιτικού στίβου. Μια γυναίκα που ξέρει τι ακριβώς συμβαίνει στο μυαλό του Μακρόν.Πόσο θα παραμείνει στη θέση της; Θα ξεπεράσει το νοητό όριο των δυο χρόνων στο χαρτοφυλάκιο του Πολιτισμού; Τα στοιχήματα πέφτουν ήδη...
Το ρεκόρ του Ζαν Λανγκ από το 1993
Είναι ένα παράδοξο, ένα πολιτικό παράδοξο, αυτό που συμβαίνει στη Γαλλία. Αν και η χώρα είναι παγκοσμίως -και αδιάρρηκτα- συνδεδεμένη με τον Πολιτισμό, είναι σχεδόν αδύνατο σε έναν πολιτικό να γράψει Ιστορία, να αφήσει το δικό του στίγμα στο εν λόγω υπουργείο. Η εφημερίδα Le Monde, με κυνικό τρόπο -δεν είναι προφανές αν αποτελεί και ένα μήνυμα προς την Μαλάκ και τον Μακρόν - το επισημαίνει, ξεσκονίζοντας ταυτόχρονα το βάθρο του Τζακ Λανγκ, του υπουργού Πολιτισμού του Μιτεράν που συνδέθηκε βαθιά με την Ελλάδα και την Μελίνα Μερκούρη. Γράφει η εφημερίδα «Η Μπασελό -που υπήρξε υπουργός Πολιτισμού και του Νικολά Σαρκοζί, κράτησε το χαρτοφυλάκιο μόλις 22 μήνες. Όχι πολύ, αλλά όχι και λίγο για το συγκεκριμένο υπουργείο. Σε τριάντα χρόνια, από τη θέση του υπουργού Πολιτισμού έχουν περάσει 15 άτομα με μέση διάρκεια δυο χρόνια θητείας. Θα κατορθώσει η Μαλάκ να επιτύχει σε μια θέση που έχει να δει αξιομνημόνευτη ηγεσία από την εποχή του Λανγκ που έφυγε το 1993;».
Η Μαλάκ, γεννήθηκε το 1979 στη Βηρυτό του Λιβάνου και ήρθε στη Γαλλία, στη Λυόν συγκεκριμένα, με τους γονείς της όταν ήταν 8 ετών. Το καλοκαίρι 2020 παραλίγο να βρεθεί στη θέση του υπουργού Πολιτισμού, όταν αποχώρησε ο Φρανκ Ρίστερ. Όμως ο Μακρόν προτίμησε να την κρατήσει δίπλα του στα Ηλύσια Πεδία, ως σύμβουλο Πολιτισμού και Μέσων Ενημέρωσης, τοποθετώντας στη θέση της την Μπασελό. Δεν ήταν η ώρα για μια τεχνοκράτισσα του Πολιτισμού όπως η Μαλάκ. Δυο χρόνια μετά, και με την πανδημία να έχει αλλάξει όλα τα δεδομένα, πήρε την απόφαση και την τοποθέτησε στην κυβέρνηση.
Η φωνή του Μακρόν σε Ματινιόν και υπουργείο Πολιτισμού
Αν και προεδρική σύμβουλος, η Μαλάκ υπήρξε πανίσχυρη. Είναι η αρχιτέκτων του περίφημου «Culture Pass», ουσιαστικά ενός δελτίου εισόδου σε δράσεις πολιτισμού, αποκλειστικά για νέους 15 ως 18 ετών. Ένα χρόνο μετά την καθιέρωσή του, το δελτίο παραμένει αμφιλεγόμενο και σίγουρα εξαιρετικά ακριβό με προϋπολογισμό 300 εκατομμύρια ευρώ -ξεπερνά τη χρηματοδότηση του Μουσείου του Λούβρου για παράδειγμα. Ο Μακρόν είναι όμως αποφασισμένος να διατηρήσει ως προτεραιότητα της πολιτιστικής πολιτικής του το «Culture Pass» και μάλιστα να το επεκτείνει σε μικρότερες ηλικίες και να καλύψει σε ποσοστό 100% του μαθητές των σχολείων.
Η Μαλάκ θεωρεί το δελτίο ως ένα από τα σπουδαιότερα δημόσια αγαθά αυτή τη στιγμή. Αλλωστε, καλείται να τονώσει τον γαλλικό πολιτισμό μετά την κρίση της πανδημίας και να πείσει τους πολίτες να επιστρέψουν χωρίς φόβο σε θέατρα, μουσεία, συναυλίες, σε κάθε δράση που ανήκει στην επικράτεια του Πολιτισμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2020 καθημερινά ήταν ο κρίκος μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και του Πρωθυπουργικού γραφείου για την διαχείριση των περίπου 2 δισεκατομμυρίων ευρώ που δόθηκαν για τη διαχείριση των προβλημάτων που έφερε στον Πολιτισμό η πανδημία.
Το όραμα Μακρόν και Μαλάκ για το ευρωπαϊκό metaverse
Η Ριμά Αμπντούλ Μαλάκ όμως, πρέπει να θέσει σε εφαρμογή και ένα άλλο σχέδιο που έχει εξαιρετική σημασία για τον Μακρόν, ένα σχέδιο που ονομάζεται «Ευρωπαϊκό metaverse». Ο Γάλλος πρόεδρος επιθυμεί διακαώς να προστατεύσει την πνευματική ιδιοκτησία και την δημιουργική ικανότητα των Ευρωπαίων καλλιτεχνών, να εξασφαλίσει ότι δεν θα εξαρτώνται από Αμερικανούς ή Κινέζους επιχειρηματίες. Μάλιστα Μακρόν και Μαλάκ δεσμεύθηκαν ότι θα αυξηθούν οι αναθέσεις προς τους Γάλλους καλλιτέχνες για τη δημιουργία έργων. Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την ανάληψη των καθηκόντων της η Μαλάκ υποσχέθηκε ότι θα υπερασπισθεί «την πολιτιστική κυριαρχία της Γαλλίας», και θα ενδυναμώσει «τη θέση της γαλλικής δημιουργίας, της γαλλικής γλώσσας και της γαλλικής καινοτομίας στον ψηφιακό ωκεανό και σύντομα στο metaverse».
Μόλις 8 ετών, πρόσφυγας από την εμπόλεμη Βηρυτό
Στην τελετή παράδοσης παραλαβής του υπουργείου, την περασμένη Παρασκευή, η Μαλάκ χειροκροτούσε επί ώρα την προκάτοχό της, όσο αυτή σχημάτιζε καρδούλες με τα δάχτυλα, σε μια τελετή από αυτές που ποτέ δεν θα δούμε στην Ελλάδα ούτε μεταξύ υπουργών του ίδιου κόμματος. Η Μαλάκ, έστειλε το μήνυμα της ταυτότητάς της με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο: η σκέψη μου, είναι κοντά στους γονείς μου, που είχαν το κουράγιο να εγκαταλείψουν την Βηρυτό εν μέσω πολέμου, με τα τρία παιδιά τους, χωρίς βαλίτσες και επέλεξαν για νέα πατρίδα τους τη Γαλλία.
Η Μαλάκ στην ομιλία της κατά την ανάληψη των καθηκόντων της, τόνισε ότι το μεγάλο στοίχημα της χώρας αφορά στην ανθεκτικότητα του γαλλικού Πολιτισμού, στην ανεξαρτησία του, λέγοντας πως «θα πιστεύω πάντα στη δύναμη των καλλιτεχνών».
Είναι χαρακτηριστικό ότι μετά τις σπουδές της στον τομέα των Πολιτικών Επιστημών σε Λυόν και Σορβόνη, έγινε το 2001 διευθύντρια προγράμματος της ΜΚΟ «Clowns sans frontières» που ένωσε περί τους 400 καλλιτέχνες και δημιούργησε δράσεις για χώρους συγκέντρωσης προσφύγων, νοσοκομεία, ορφανοτροφεία κοκ. Το 2008 έγινε σύμβουλος Πολιτισμού στο γραφείο του δημάρχου του Παρισιού. Από το 2019 εργάζεται στο πλευρό του Εμανουέλ Μακρόν.
Η Μαλάκ χαίρει της απόλυτης εμπιστοσύνης του Μακρόν -όσο κανένας άλλος υπουργός που βρέθηκε σε αυτή τη θέση. Εχει μαζί του καθορίσει το όραμα και το αποτύπωμα του Γάλλου προέδρου στον γαλλικό Πολιτισμό. Μοιράζεται την εμμονή με την κυριαρχία του γαλλικού πολιτισμού και της γλώσσας σε ένα ψηφιακό σύμπαν αδυσώπητο που κατατρώγει ταυτότητες. Είναι τεχνοκράτισσα. Δεν την ενδιαφέρει η πολιτική καριέρα. Ναι, ίσως να είναι αυτή που θα σπάσει το ρεκόρ του Ζαν Λανγκ.