Από υφυπουργός Πολιτισμού σε μια εποχή άνθησης και εξωστρέφειας των Τεχνών και της Αθήνας, τώρα υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος με τον Κώστα Μπακογιάννη. Ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης απαντά σε hate mails και επιθετικές ερωτήσεις και εξηγεί γιατί μπορεί να οδηγήσει την Αθήνα στον αστικό πολιτισμό που της αξίζει.
Από υπουργός υποψήφιος δημοτικός σύμβουλος. Τι έχει στο μυαλό του ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης;
Όλα τα χρόνια που δραστηριοποιούμαι στα κοινά έχω επιλέξει να ακολουθώ το ένστικτό μου και συχνά κάνω επιλογές που ενδεχομένως θεωρούνται ανορθόδοξες. Αλλά από το 2014, όταν πρωτοπολιτεύθηκα, είπα ότι θα το κάνω με τον δικό μου τρόπο και αυτό εξακολουθώ να κάνω. Το να θέσω υποψηφιότητα ως δημοτικός σύμβουλος Αθηναίων με τον συνδυασμό «Αθήνα Ψηλά» του Κώστα Μπακογιάννη ήταν μια συνειδητή επιλογή. Αν κάποιος βλέπει τον δήμο ως υποδεέστερο ενός υπουργείου, ή τα αξιώματα και τις καρέκλες ως τρόπαια, μάλλον δεν θα καταλάβει γιατί το έκανα. Όμως δεν είδα ποτέ καμία θέση ως αυτοσκοπό, αλλά πάντοτε και μόνο ως εργαλείο, ως μέσο για να εργαστώ για το κοινό καλό. Και επέλεξα να εργαστώ για την πόλη μου, την Αθήνα, εάν και εφόσον φυσικά με τιμήσουν οι συνδημότες μου με την ψήφο τους.
Τι σχέση έχει με τον δημόσιο χώρο και την πολιτική του, το αστικό τοπίο και την παρέμβαση σε αυτό ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης;
Δεν θα πω ότι αυτό έχω σπουδάσει, γιατί ξέρω ότι αυτό δεν αρκεί, θα σας δώσω όμως κάποια παραδείγματα. Προτού αναλάβω στο Υπουργείο Πολιτισμού εργαζόμουν στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ένα τοπόσημο που ουσιαστικά επανακαθόρισε την έννοια του δημόσιου χώρου στην Ελλάδα και έθεσε και τον πήχυ ψηλά. Ήμουν μέλος της ομάδας που διηύθυνε το ΚΠΙΣΝ, έναν προορισμό πολιτισμού, μάθησης, άθλησης, ψυχαγωγίας αλλά και πρασίνου. Το ερώτημα που μου γεννήθηκε τότε ήταν πώς μπορούμε να δούμε αντίστοιχες παρεμβάσεις σε μεγαλύτερη κλίμακα αλλά και σε επιμέρους γειτονιές; Αλλά και όταν πήγα στο Υπουργείο Πολιτισμού, όταν για παράδειγμα ανοίξαμε το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, αλλά και την Εθνική Πινακοθήκη, προφανώς μεριμνήσαμε ώστε να είναι προσβάσιμα. Το ΕΜΣΤ μάλιστα είναι το πρώτο μουσείο στην Ευρώπη που είναι προσβάσιμο στα άτομα που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού. Όμως άρχισα να αναρωτιέμαι: Ναι μεν το μουσείο είναι προσβάσιμο, αλλά τι γίνεται με τη διαδρομή ενός ατόμου με αναπηρία από το σπίτι του προς το μουσείο; Τι εμπόδια συναντάει; Οι δήμοι, χωρίς να είναι οι αποκλειστικοί αρμόδιοι, παίζουν έναν πολύ σημαντικό και κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση μια ολοκληρωμένης, ολιστικής πολιτικής για τον δημόσιο χώρο και το αστικό τοπίο. Θέτουν κανόνες και όρια, ελέγχουν την τήρησή τους, σχεδιάζουν πολιτικές και έργα για να βελτιώσουν την καθημερινότητα των δημοτών. Τον τελευταίο μήνα περπάτησα και στα 7 διαμερίσματα του δήμου Αθηναίων. Οι προκλήσεις αλλά και οι προοπτικές κάθε μίας από τις 129 γειτονιές της πόλης είναι εμφανείς. Κατά τη γνώμη μου απαιτείται ένας αναλυτικός και ολιστικός σχεδιασμός για κάθε μία από αυτές. Θυμίζω ότι και κατά τη θητεία μου στο Υπ. Πολιτισμού εντάξαμε στις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης την εκπόνηση πολιτιστικών-αναπτυξιακών master plan για 14 πόλεις και νησιά σε συνεργασία με τους δήμους. Με δήμους επίσης συνεργαστήκαμε και για την ίδρυση 19 δομών κατάρτισης χειροτεχνίας σε όλη την Ελλάδα, ενώ χρηματοδοτήσαμε και πολλά δημοτικά έργα.
Αστικής καταγωγής σπουδαγμένος σε καλό πανεπιστήμιο, έχει δουλέψει για το ΚΠΙΣΝ, ήταν μέλος της κυβέρνησης. Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τον απλό πολίτη αυτής της πόλης;
Αυτή είναι μία περιγραφή ακριβής μεν αλλά ελλιπής. Αστικής καταγωγής που μεγάλωσε στο κέντρο της Αθήνας και ζει ακόμα εκεί αλλά δεν έχει καταφέρει ακόμα να αγοράσει σπίτι παρότι δουλεύει όλη του τη ζωή, σπουδαγμένος στο Harvard με 4 υποτροφίες και φοιτητικό δάνειο, έχει δουλέψει για το ΚΠΙΣΝ αφού πέρασε από συνεντεύξεις μέσα από μια ανταγωνιστική διαδικασία και με είκοσι χρόνια επαγγελματικής εμπειρίας στην πλάτη, μέλος κυβέρνησης χωρίς να έχει η οικογένειά του καμία σχέση με την πολιτική, που κάθε πρωί στις 6.30 μετακινεί το αυτοκίνητό του για να μην του γράψουν ή όταν βρει θέση στάθμευσης δεν το μετακινεί και πάει παντού με τα πόδια ή το μετρό για να μην τη χάσει, μετά βγάζει βόλτα τον σκύλο του στο πάρκο, μένει σε έναν όμορφο δρόμο αλλά έχει κουραστεί να βλέπει να ταγκάρουν την πρόσοψη και του δικού του σπιτιού και των γειτόνων του, ψωνίζει στη λαϊκή της Καλλιδρομίου και στα μαγαζιά της γειτονιάς, και έχει φυσικά έχει φάει και μια-δυο γλίστρες στα αθηναϊκά πεζοδρόμια. Με άλλα λόγια έχω μεν την εμπειρία δημόσιας διοίκησης ενός υπουργού αλλά την καθημερινότητα ενός μέσου Αθηναίου.
Εντάξει άνοιξε το ΕΜΣΤ, έγινε όμως και άλλο έργο στα τέσσερα χρόνια στο ΥΠΠΟ;
Ναι έγιναν πολλά, απλώς έχουμε συνηθίσει να συνδέουμε το έργο με το κόψιμο κορδέλας. Αναφέρθηκα και νωρίτερα στην Εθνική Πινακοθήκη, στο πρόγραμμα για την ελληνική χειροτεχνία, στα πολιτιστικά masterplan. Υπερδιπλασιάστηκαν επίσης οι επιχορηγήσεις σε φορείς σύγχρονου πολιτισμού, εξασφαλίστηκαν εκατοντάδες εκατομμύρια για τον σύγχρονο πολιτισμό από το Ταμείο Ανάκαμψης, εντάχθηκαν έργα όπως οι επισκευές και ανακαινίσεις του Rex και του κτιρίου Τσίλερ του Εθνικού Θεάτρου, η επισκευή και ανακαίνιση του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης, η επέκταση της Σχολής Μαρμαροτεχνίας στην Τήνο, εξασφαλίστηκε χρηματοδότηση και αποκτήθηκε το στρατόπεδο Ανδρικάκη στη Δράμα για την δημιουργία ενός οπτικοακουστικού hub, δημιουργήθηκε εν μέσω πανδημίας το μητρώο καλλιτεχνών και ο κλάδος στηρίχθηκε με μισό δις ευρώ, μειώθηκε ο ΦΠΑ σε έργα τέχνης, εισιτήρια σινεμά και e-books, η λειτουργία των εποπτευόμενων φορέων του ΥΠΠΟΑ έγινε πιο εύρυθμη, στηρίχθηκε πολύ το ελληνικό σινεμά μέσω του ΕΚΚ και ειδικά χρηματοδοτικά προγράμματα και χτίστηκαν γέφυρες με το εξωτερικό, αυξήθηκε και η απασχόληση και ο κύκλος εργασιών του πολιτιστικού κλάδου παρά την πανδημία, περιφερειακά φεστιβάλ όπως το Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας και το Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας αναβαθμίστηκαν, στηρίχθηκε με νύχια και με δόντια η Ελευσίνα Πολιτιστική Πρωτεύουσα, σχεδιάστηκε και ξεκίνησε να υλοποιείται το διεθνώς καινοτόμο πρόγραμμα της πολιτιστικής συνταγογράφησης, καταφέραμε ο κλάδος του πολιτισμού να είναι ο πρώτος στην ελληνική οικονομία όπου το τέλος επιτηδεύματος μειώνεται και σε ορισμένες περιπτώσεις καταργείται τελείως, νομοθετήθηκαν κανόνες κατά της ανασφάλιστης εργασίας στον πολιτισμό, και τα διεθνή μέσα γράφουν για την ανάδυση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού «στη σκιά της Ακρόπολης». Μπορώ να συνεχίσω αν θέλετε.
Γίνεται να παραχθεί σημαντικό πολιτιστικό έργο σε έναν δήμο;
Φυσικά, ειδικά δε στον δήμο Αθηναίων. Ο δήμος διαθέτει πολλές και σημαντικές πολιτιστικές δομές ενώ σχεδιάζονται και νέες. Με μία ολοκληρωμένη στρατηγική και με μια εξωστρεφή προσέγγιση μέσω της οποίας ο δήμος θα συνομιλεί και με τους υπόλοιπους πολιτιστικούς δρώντες της πόλης μπορούν να γίνουν πολλά συναρπαστικά πράγματα. Αλλά ο πολιτισμός δεν εξαντλείται στις πολιτιστικές υποδομές και στα δρώμενα. Η Αθήνα, σύμφωνα με το Cultural and Creative Cities Monitor της ΕΕ είναι 23η στην κατάταξη αντίστοιχων σε πληθυσμό πόλεων. Σκοράρει ψηλά στον δείκτη πολιτιστικών υποδομών (5η) αλλά χαμηλά σε άλλους δείκτες όπως η πολιτιστική συμμετοχή (21η), η δημιουργία θέσεων στη δημιουργική οικονομία (18η), η καινοτομία (18η) και ούτω καθεξής. Τα στοιχεία αυτά είναι του 2019 και έκτοτε τόσο η Αθήνα όσο και η Ελλάδα έχουν κάνει σημαντικά βήματα, αλλά στα αλήθεια δεν έχει υπάρξει ποτέ μια ολοκληρωμένη στρατηγική για όλο αυτό το πεδίο στην πόλη. Θα ήθελα επίσης να δω την Αθήνα να εντάσσεται στις Δημιουργικές Πόλεις (Creative Cities) της UNESCO.
Γιατί θα πρέπει ο σεξουαλικός προσανατολισμός ενός ανθρώπου να αποτελεί στοιχείο του βιογραφικού του;
Δεν αποτελεί στοιχείο του βιογραφικού του, αλλά αποτελεί μέρος του ποιος/ποια/ποιο είναι. Αντιθέτως πολλές φορές αποτελεί εμπόδιο κοινωνικό, επαγγελματικό, οικονομικό. Μέχρι λοιπόν αυτό να πάψει να συμβαίνει και μέχρι να πάψουμε να είμαστε πολίτες β’ κατηγορίας, θα επιμένω στην ανάγκη της ΛΟΑΤΚΙ+ ορατότητας. Να επισημάνω φυσικά και το εξής: άλλο δηλώνω ανοιχτά τον σεξουαλικό μου προσανατολισμό, άλλο προβάλλω την προσωπική μου ζωή. Το πρώτο αποτελεί πολιτική δήλωση κατά τη γνώμη μου, το δεύτερο αποτελεί προσέγγιση lifestyle. Και φυσικά δεν αφορά μόνο τα γκέι άτομα, το έχουμε δει να συμβαίνει κατά κόρον και από στρέιτ πολιτικούς.
Πώς κρίνετε το φαινόμενο Κασσελάκη;
Η εκλογή του κ. Κασσελάκη κατέδειξε κατά τη γνώμη μου την επιδερμικότητα και την υποκρισία της πολιτικής του ΣΥΡΙΖΑ. Εμείς το λέγαμε καιρό αλλά κανένας μας δεν μπόρεσε να το αποδείξει καλύτερα από τις ίδιες τις εσωτερικές εκλογές του ΣΥΡΙΖΑ. Ο ΣΥΡΙΖΑ στο πρόσωπο του νέου του αρχηγού επέλεξε ένα μαύρο κουτί που κανείς δεν ξέρει τι περιέχει αλλά έχει εντυπωσιακό περιτύλιγμα. Από εκεί και πέρα υπάρχει σαφώς μια λαϊκίστικη ρητορική με κοσμοπολίτικη επίφαση, εντυπωσιακή άγνοια για το πώς λειτουργεί η χώρα και η δημόσια διοίκηση και ένδεια θέσεων. Χαίρομαι πάντως που εμφανίζονται και άλλοι ΛΟΑΤΚΙ+ πολιτικοί στην δημόσια σφαίρα και κανονικοποιείται όλο αυτό σιγά-σιγά, έστω κι έτσι.