Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία φέρνει την ΕE ένα βήμα πριν από μία θεμελιώδη αλλαγή πολιτικής και ένα βήμα πιο κοντά στην ολοκληρωμένη ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Εκτός από την κοινή γραμμή αναφορικά με τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι αντιμέτωπη με ένα νέο προσφυγικό κύμα, το οποίο καλείται να διαχειριστεί ως ένας ενιαίος οργανισμός και ένας ενιαίος χώρος.
Η Ελλάδα μπορεί αυτή τη φορά να μην βρίσκεται στο επίκεντρο των προσφυγικών ροών, είναι όμως στο επίκεντρο αυτών των αλλαγών που είναι ικανές να επηρεάσουν τον τρόπο αντιμετώπισης των προσφυγικών ροών που κατευθύνονται στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η Ελλάδα μάλιστα, όχι απλά βρίσκεται στο επίκεντρο των αλλαγών αλλά έχει καταθέσει μέσω του υπουργού Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότη Μηταράκη, σε ουδέτερο χρόνο, συγκεκριμένη πρόταση, η οποία βρίσκει εφαρμογή στο σήμερα και το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή ήπειρος.
Από τον Μάιο του 2021 η πρόταση Μηταράκη για ενιαίο ευρωπαϊκό χώρο προστασίας
Τον Μάιο του 2021, ο Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης, στην ειδική συνεδρίαση της Επιτροπής Ελευθεριών, Δικαιοσύνης και Εσωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (LIBE) είχε αναφερθεί στην ανάγκη να υπάρξει ένας ενιαίος ευρωπαϊκός χώρος προστασίας, χωρίς εσωτερικά σύνορα με έναν αυτόματο, γρήγορο και μη γραφειοκρατικό μηχανισμό αλληλεγγύης και αναγνώρισης καθεστώτος ασύλου ή όχι. Είχε κάνει λόγο για αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων χορήγησης ασύλου των εθνικών υπηρεσιών και τη συνεπακόλουθη ελεύθερη κυκλοφορία των αναγνωρισμένων προσφύγων εντός του κοινού χώρου. Πρόκειται ουσιαστικά για όσα προβλέπει η οδηγία 2001/55, η οποία ενεργοποιήθηκε για πρώτη φορά στην ιστορία της Ένωσης για την Ουκρανία. Παράλληλα καταργούνται στην πράξη οι προβλέψεις του Δουβλίνου, οι οποίες έχουν προκαλέσει δυσλειτουργίες και σε πολλές περιπτώσεις προβλήματα.
Η θέση της Ελλάδας αποκτά προστιθέμενη αξία από τη στιγμή που το νέο ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης και Ασύλου είναι υπό διαπραγμάτευση και η εμπειρία της χώρας στην υποδοχή και διαχείριση προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών μπορεί να αποδειχθεί πολύτιμη για την μετεξέλιξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε έναν ενιαίο και πιο συμπαγή οργανισμό.
Το πρόβλημα αφορά συνολικά την Ευρωπαϊκή Ενωση
Εξίσου σημαντική πτυχή της αλλαγής που προτείνει η Ελλάδα είναι η επαναξιολόγηση της σημασίας μίας κοινής ευρωπαϊκής άμυνας και προστασίας των εξωτερικών συνόρων της Ένωσης καθώς και της αντιμετώπισης των κυκλωμάτων λαθροδιακινητών. Το πρόβλημα πλέον δεν θα είναι αποκλειστικά των χωρών πρώτης εισόδου, όπως η Ελλάδα, αλλά συνολικά της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε πρόσφατη συνέντευξη του ο Υπουργός τόνισε ότι «η αντιμετώπιση της Ουκρανικής κρίσης αλλάζει την Ευρωπαϊκή πολιτική ασύλου, καθώς για πρώτη φορά, δημιουργεί ένα κοινό Ευρωπαϊκό χώρο προστασίας, θέση της Ελλάδος που είχα ήδη παρουσιάσει προ έτους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Χωρίς εσωτερικά σύνορα και συμφόρηση στις χώρες πρώτης υποδοχής, το αντίθετο δηλαδή από ότι βιώσαμε εμείς τα χρόνια της κρίσης. Γεγονός το οποίο θα πρέπει να αξιοποιήσουμε στην διαπραγμάτευση για το νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο Μετανάστευσης».
Το θέμα, μάλιστα, τέθηκε από τον ίδιο και στη διμερή συνάντηση που είχε με την Υπ. Μετανάστευσης της Γερμανίας, Nancy Faeser στο Βερολίνο προ ολίγων εβδομάδων.
Η ΕΕ βρίσκεται αντιμέτωπη με μία πρόκληση, η οποία αγγίζει μία από τις ιδρυτικές της αξίες, την αλληλεγγύη, αλλά και με τον διακαή πόθο της ενοποίησης σε ένα ζήτημα κεφαλαιώδες, όπως τα προσφυγικά ρεύματα. Η Ελλάδα δείχνει έτοιμη να συμβάλει στην επόμενη μέρα της Ένωσης στο Μεταναστευτικό.