Σε μια κίνηση-έκπληξη, ο Αλέξης Τσίπρας πρότεινε στο Πολιτικό Συμβούλιο την εκλογή προέδρου και Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ από τη βάση και όχι από τους συνέδρους.
Στη δέσμη προτάσεων που κατέθεσε ο κ. Τσίπρας προς τα μέλη του Πολιτικού Συμβουλίου, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, συμπεριλαμβάνεται και η πρόταση να εκλέγεται εφεξής ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ αλλά και τα μέλη της Κεντρικής Επιτροπής, από τη βάση του κόμματος και όχι από τα μέλη του Συνεδρίου. Σημειώνεται ότι η εκλογή θα γίνει - εφόσον περάσει η πρόταση Τσίπρα - από τα μέλη του κόμματος και όχι από τους φίλους.
Ο κ. Τσίπρας, με τον τρόπο αυτό, υιοθετεί την πρακτική που πρώτος άνοιξε το 2004 ο Γιώργος Παπανδρέου στο ΠΑΣΟΚ και ακολούθησε ο Κυριάκος Μητσοτάκης στη Νέα Δημοκρατία, αλλά και πρόσφατα το ΚΙΝΑΛ, με την εκλογή του Νίκου Ανδρουλάκη.
Η πρόταση αυτή έχει προκαλέσει αντιδράσεις στην αριστερή πτέρυγα του κόμματος, ωστόσο αναμένεται να εγκριθεί από την πλειοψηφία του οργάνου.
Το Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ έχει προγραμματιστεί για τις 31 Μαρτίου.
Σύμφωνα με την πρόταση που κατέθεσε ο Αλέξης Τσίπρας, η συλλογική ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, τόσο η Κεντρική Επιτροπή όσο και ο πρόεδρος του κόμματος, θα εκλέγονται απευθείας από τα μέλη του κόμματος με καθολική ψηφοφορία, με ενιαία λίστα.
Το Συνέδριο του Κόμματος θα εγκρίνει πέρα από το κείμενο Πολιτικής Απόφασης και τις υποψηφιότητες για την Κεντρική Επιτροπή καθώς και για την προεδρία του κόμματος.
Η καθολική ψηφοφορία θα διεξάγεται μετά το συνέδριο.
Σημειώνεται επίσης ότι δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε σώμα που εκλέγει τον πρόεδρο και την Κεντρική Επιτροπή, «οπότε κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι η πρόταση αποβλέπει σε αρχηγικό κόμμα, αλλά, αντίθετα, σε πιο δημοκρατικό και συμμετοχικό κόμμα», όπως αναφέρει η Κουμουνδούρου.
Τέλος, η διαδικασία αυτή περιφρουρεί τη δυνατότητα οι τάσεις να λειτουργούν ως ρεύματα ιδεών αλλά τις αποτρέπει από το να λειτουργούν ως μηχανισμοί αναπαραγωγής στελεχών με τα λεγόμενα «χαρτάκια» σε κάθε συνέδριο.
Η άμεση εκλογή θα δώσει τη δυνατότητα σε στελέχη που έχουν θετική αναφορά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, πράγμα που αντανακλάται συνήθως και στην κομματική βάση, να έχουν τη δυνατότητα να εκλεγούν ακόμη και αν δεν προσχωρήσουν σε καμία από τις υπάρχουσες τάσεις του κόμματος.
Στην πρότασή του, ο Αλέξης Τσίπρας προτείνει επίσης ανώτατο όριο θητείας στα όργανα (3 θητείες ή 12 χρόνια σε Βουλή, Ευρωβουλή και Κεντρική Επιτροπή), καθώς και εκπροσώπηση 50-50 ανδρών και γυναικών.
Πιο συγκεκριμένα, οι αλλαγές που προτείνει ο Αλέξης Τσίπρας είναι οι εξής:
Ψηφιακή δομή και λειτουργία
Θεσπίζεται σε όλα τα επίπεδα του κόμματος η δυνατότητα ψηφιακής ή υβριδικής λειτουργίας των οργάνων, εκτός της διά ζώσης που παραμένει φυσικά ο κανόνας, καθώς και αναγνωρίζεται θεσμικά η ψηφιακή πλατφόρμα του κόμματος και αναβαθμίζεται ο ρόλος της ως εργαλείου όχι απλώς ενημέρωσης αλλά και διαβούλευσης και ψηφοφορίας.
Απλοποίηση της διαδικασίας ένταξης στο κόμμα
Με μια απλή αίτηση είτε στην ΟΜ, είτε κεντρικά στο κόμμα, είτε στην ηλεκτρονική πλατφόρμα iSyriza.gr, ο κάθε πολίτης που το επιθυμεί γίνεται αυτοδίκαια μέλος του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ. Για περιπτώσεις ενστάσεων προκειμένου να προστατεύεται πολιτικά το κόμμα, δίνεται στα μέλη της ΟΜ, στην οποία εντάσσεται το νέο μέλος, η δυνατότητα προσφυγής κατά της ένταξης στην Επιτροπή Δεοντολογίας.
Συμμετοχική και άμεση δημοκρατία
Τα μέλη έχουν πολύ πιο ουσιαστικό ρόλο από το να συζητάνε ήδη ειλημμένες αποφάσεις καθώς αποκτούν δικαίωμα να λαμβάνουν τις κρίσιμες αποφάσεις, όπως πχ για τη συμμετοχή σε μια κυβέρνηση, μέσα από τη διεξαγωγή καθολικών δημοψηφισμάτων.
Επίσης, τα μέλη εκλέγουν αντιπροσώπους όχι μόνο για το Συνέδριο αλλά και σε δημοτικές και περιφερειακές συντονιστικές επιτροπές και το Εθνικό Συμβούλιο, ενισχύοντας έτσι την παρέμβασή τους σε δημοτικό, περιφερειακό και εθνικό επίπεδο. Αποφασίζουν με προκριματικές εκλογές, στις οποίες δύναται να συμμετέχουν και οι φίλοι του κόμματος, για τη συγκρότηση τοπικών ψηφοδελτίων για εθνικές ή αυτοδιοικητικές εκλογές.
Εκλογή της ηγεσίας του κόμματος απευθείας από τη βάση του κόμματος
Σύμφωνα με τη πρόταση που κατέθεσε ο Αλέξης Τσίπρας, η συλλογική ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, τόσο η Κεντρική Επιτροπή όσο και ο Πρόεδρος του Κόμματος θα εκλέγονται απευθείας από τα μέλη του Κόμματος με καθολική ψηφοφορία, με ενιαία λίστα.
Το Συνέδριο του Κόμματος θα εγκρίνει πέρα από το κείμενο Πολιτικής Απόφασης και τις υποψηφιότητες για την Κεντρική Επιτροπή καθώς και για την προεδρία του κόμματος.
Η καθολική ψηφοφορία θα διεξάγεται μετά το συνέδριο.
Με αυτή τη διαδικασία τα μέλη του κόμματος αποκτούν απευθείας και χωρίς διαμεσολαβήσεις τη δύναμη να αποφασίζουν για τη συλλογική τους ηγεσία. Και αυτό αποτελεί ένα ισχυρό κίνητρο εγγραφής μελών και συμμετοχής στις κομματικές διαδικασίες για τους φίλους του κόμματος και ιδιαίτερα για τους νέους ανθρώπους που θέλουν να γνωρίζουν ότι η συμμετοχή τους έχει νόημα, καθώς συνδιαμορφώνουν τις κρίσιμες αποφάσεις.
Σημειώνεται επίσης ότι δεν υπάρχει διάκριση ανάμεσα σε σώμα που εκλέγει τον πρόεδρο και την Κεντρική Επιτροπή, οπότε κανείς δε μπορεί να ισχυριστεί ότι η πρόταση αποβλέπει σε αρχηγικό κόμμα αλλά αντίθετα σε πιο δημοκρατικό και συμμετοχικό κόμμα.
Τέλος, η διαδικασία αυτή περιφρουρεί τη δυνατότητα οι τάσεις να λειτουργούν ως ρεύματα ιδεών αλλά τις αποτρέπει από το να λειτουργούν ως μηχανισμοί αναπαραγωγής στελεχών με τα λεγόμενα «χαρτάκια» σε κάθε συνέδριο.
Η άμεση εκλογή θα δώσει τη δυνατότητα σε στελέχη που έχουν θετική αναφορά στο κοινωνικό γίγνεσθαι, πράγμα που αντανακλάται συνήθως και στην κομματική βάση, να έχουν τη δυνατότητα να εκλεγούν ακόμη και αν δεν προσχωρήσουν σε καμία από τις υπάρχουσες τάσεις του κόμματος.
Θητείες στελεχών σε Βουλή, Ευρωβουλή, ΚΕ
Το Κόμμα που εισηγήθηκε την υιοθέτηση ορίων στις διαδοχικές θητείες στην Συνταγματική Αναθεώρηση δεν θα μπορούσε να μην τις υιοθετήσει στο καταστατικό του.
Ως εκ τούτου, προτείνεται η εισαγωγή ανώτατου ορίου στις τρείς θητείες ή στα δώδεκα συνεχόμενα χρόνια στη Βουλή/Ευρωβουλή και αντίστοιχα και στην Κεντρική Επιτροπή και την Πολιτική Γραμματεία του Κόμματος, ώστε απρόσκοπτα να διασφαλίζεται η ανανέωση του στελεχιακού δυναμικού.
Ισότητα φύλων στην Κεντρική Επιτροπή
Καθιερώνεται σε όλα τα επίπεδα, σώματα και όργανα του κόμματος, αλλά και στη συγκρότηση ψηφοδελτίων για δημόσια αξιώματα η πλήρης ισότητα των φύλων, δηλαδή ισάριθμη αντιπροσώπευση.
Πρόκειται για μια μεγάλη καινοτομία για τα ελληνικά πράγματα καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ θα είναι το πρώτο κόμμα στη χώρα που υιοθετεί την απόλυτη ισότητα 50%-50% σε άνδρες και γυναίκες στη συλλογική του ηγεσία.
Μέχρι σήμερα υπήρχε ποσόστωση φύλου στο 30%. Προβλέπεται μάλιστα η δημιουργία Παρατηρητηρίου κατά των Διακρίσεων ως προσπάθεια υπέρβασης των διακρίσεων και υπέρ της συμπερίληψης, με αρμοδιότητα να διερευνά προκαταρκτικά καταγγελίες για διακρίσεις και αν κριθεί σκόπιμο να παραπέμπει στην Επιτροπή Δεοντολογίας.
Θέσπιση Επιτροπής Δεοντολογίας/πειθαρχικές κυρώσεις
Διαμορφώνεται ένα αναλυτικό πλέγμα υποχρεώσεων των μελών, σε αντιστοιχία με τα διευρυμένα δικαιώματά τους.
Στο πλαίσιο αυτό θεσμοθετείται Επιτροπή Δεοντολογίας, απευθείας εκλεγμένη από το Συνέδριο, προκειμένου να παρακολουθεί την τήρηση του καταστατικού και να επιβάλλει πειθαρχικές κυρώσεις όπου απαιτείται, μέσα από μία διαδικασία που εξασφαλίζει τα δικαιώματα των μελών αλλά και την εφαρμογή του καταστατικού.
Για σοβαρά πειθαρχικά παραπτώματα η Επιτροπή Δεοντολογίας με αυξημένη πλειοψηφία 2/3 μπορεί να αποφασίσει την αναστολή ιδιότητας του μέλους ή ακόμα και τη διαγραφή του.
Σύμφωνα με κομματικές πηγές, ο Αλ. Τσίπρας επιδιώκει να γίνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ «ένα διαφορετικό, ανοιχτό, ελκυστικό και πιο σύγχρονο κόμμα στην πορεία προς τη νέα διακυβέρνηση».
Κατά τις ίδιες πηγές, «σε αυτή την κατεύθυνση συντείνουν τόσο η πρότασή του για εκλογή της ηγεσίας από τα μέλη του κόμματος, όσο και οι ριζοσπαστικές προτάσεις της Επιτροπής Καταστατικού που επεξεργάστηκαν στελέχη του Κόμματος με επικεφαλής τον Γιάννη Δραγασάκη. Ιδιαίτερο ρόλο στην Επιτροπή, πέραν του Γιάννη Δραγασάκη, είχε και η Δανάη Κολτσίδα, επικεφαλής του Ινστιτούτου Πουλαντζά, που εδώ και μήνες είχε εντολή από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ να ξεσκονίσει τα καταστατικά λειτουργίας όλων των κομμάτων της αριστεράς, της οικολογίας αλλά και της σοσιαλδημοκρατίας, προκειμένου να έχει πλήρη την εικόνα για τις δομές και τη λειτουργία των σύγχρονων κομμάτων και να επιλέξει το μοντέλο που ταιριάζει πιο πολύ στα χαρακτηριστικά του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, αλλά και στο δικό του όραμα για ένα κόμμα μαζικό και συμμετοχικό. Ένα μοντέλο συμμετοχικής δημοκρατίας και ψηφιακής κινητοποίησης των μελών».