Πρωτοβουλία για την «επαναφορά της προστασίας της κύριας κατοικίας των υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων και τη βελτίωση της διαδικασίας ρύθμισης των δανειακών υποχρεώσεων», ανέλαβε η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΚΙΝΑΛ με τροπολογία που κατέθεσε στο νομοσχέδιο του υπ. Οικονομικών που συζητείται στην Ολομέλεια.
«Η κυβέρνηση προέκρινε ως την κατάλληλη στιγμή για την εισαγωγή ενός νέου προπτωχευτικού και πτωχευτικού πλαισίου που δίνει έμφαση στη ρευστοποίηση των περιουσιακών στοιχείων των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών με στόχο τη “γρήγορη επιστροφή των παραγωγικών μέσων στην παραγωγική διαδικασία”, τη στιγμή που η ελληνική οικονομία βυθίζεται στην πιο βαθιά ύφεση από το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο όπως δείχνουν τα διαθέσιμα μακροοικονομικά στοιχεία, εξαιτίας της πανδημίας του Covid-19 αλλά και της αναποτελεσματικής προσπάθειας ανάσχεσης της ύφεσης από την ίδια την κυβέρνηση», αναφέρει.
Κατηγορεί δε την κυβέρνηση ότι δεν δέχτηκε να γίνει ουσιαστικός διάλογος και απέρριψε την πρόταση του Κινήματος Αλλαγής για σύσταση διακομματικής επιτροπής για την προστασία της πρώτης κατοικίας και τον εκσυγχρονισμό του πτωχευτικού δικαίου των φυσικών προσώπων, ενώ δεν συστήθηκε ούτε καν νομοπαρασκευαστική επιτροπή για ένα τόσο κρίσιμο ζήτημα. Το Κίνημα Αλλαγής καταγγέλλει εξάλλου ότι, κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου, η κυβέρνηση, διά στόματος του υπουργού Οικονομικών, προσπάθησε να απαξιώσει τον Ν. 3869/2010 που αποτέλεσε πρωτοβουλία της κυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ, αποδίδοντας σε αυτόν την κάλυψη των στρατηγικών κακοπληρωτών ενώ «όπως αναδείχθηκε στη σχετική συζήτηση και από τους φορείς που προσκλήθηκαν το πλαίσιο αυτό ήταν η μοναδική πραγματική προστασία για τους συμπολίτες μας που περιήλθαν σε αντικειμενική αδυναμία να εξυπηρετήσουν τα χρέη τους, ενώ η πόρτα άνοιξε για τους στρατηγικούς κακοπληρωτές με το Ν.4161/2013 του Χατζηδάκη όταν έπαιρναν προστασία με μία απλή αίτηση».
Ιδίως για τον Ν. 3869/2010, οι βουλευτές του ΚΙΝΑΛ, επισημαίνουν στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας ότι είναι ο νόμος που εισήγαγε στην Ελλάδα το θεσμό της ατομικής πτώχευσης, δίνοντας τη δυνατότητα στους υπερχρεωμένους καταναλωτές να ρυθμίζουν τα χρέη τους με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες, καθιερώνοντας παράλληλα την προστασία της κατοικίας των υπερχρεωμένων νοικοκυριών.
«Ο υπερχρεωμένος οφειλέτης, εφόσον είχε περιέλθει χωρίς δόλο σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής, μπορούσε να αιτηθεί την προστασία της κύριας κατοικίας του, υπό την προϋπόθεση ότι θα αποπλήρωνε με το χαμηλό επιτόκιο ενός στεγαστικού δανείου σε μακροχρόνια βάση, το ποσό που θα εισέπρατταν οι τράπεζες από τη ρευστοποίησή της», σημειώνουν οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής και υπογραμμίζουν ότι ο Ν. 3869/2010 αποτέλεσε, μέσα στην κορύφωση της οικονομικής κρίσης, το πιο σημαντικό εργαλείο των αδύναμων δανειοληπτών για να ρυθμίσουν τα χρέη τους με βάση τις πραγματικές τους δυνατότητες και να προστατεύσουν την κατοικία τους. Αυτό συνέβη την ίδια στιγμή που οι τράπεζες εμφανίζονταν απρόθυμες να προβούν σε ουσιαστικές ρυθμίσεις και αναπροσαρμογές των χρεών.
«Πλέον, υπό τις νέες δραματικές οικονομικές συνθήκες που διαμορφώνει η αντιμετώπιση της πανδημίας είναι ακόμη περισσότερο αναγκαία η διαφύλαξη της κατοικίας των νοικοκυριών που έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία», σημειώνει το Κίνημα Αλλαγής και υπογραμμίζει ότι και η προηγούμενη κυβέρνηση, όχι μόνο δεν στήριξε την εφαρμογή του Ν. 3869/2010 αλλά, δυστυχώς, κατήργησε τις διατάξεις για την προστασία της κύριας κατοικίας. Στη θέση τους εισήγαγε τον Ν. 4605/2019, ένα νόμο που απέχει πολύ από το να προσφέρει αποτελεσματική προστασία της κατοικίας των υπερχρεωμένων πολιτών. Ο Ν. 4605/2019 αφορούσε στην ουσία ένα πρόγραμμα διαθέσιμο για μία ορισμένη χρονική περίοδο, για τη ρύθμιση ορισμένων, ενυπόθηκα εξασφαλισμένων, τραπεζικών πιστώσεων. Ως τέτοιο πρόγραμμα, δεν μπόρεσε να καλύψει το κενό που άφησε η απάλειψη της προστασίας της κατοικίας στο πλαίσιο του Ν. 3869/2010, ενώ η δυνατότητα υποβολής αιτήσεων στο νόμο αυτό έπαυσε την 31.7.2020.
«Άλλωστε, το πλήθος των προϋποθέσεων που έθετε για την υπαγωγή στις ρυθμίσεις του, βάσει των διαθέσιμων στοιχείων σχετικά με την εφαρμογή του, απέκλεισε το συντριπτικό μέρος των δανειοληπτών που βρίσκονται είτε σε πρόσκαιρη ή σε μόνιμη αδυναμία. Εκτός από το ότι ο Ν. 4605/2019 είχε πρόσκαιρη ισχύ, δεν λάμβανε υπόψη τις συνολικές οφειλές, δεν προέβλεπε τη συλλογική τους ρύθμιση, ενώ δεν διαμόρφωνε προϋποθέσεις για ένα νέο οικονομικό ξεκίνημα, καθώς μετέφερε στο απώτερο μέλλον το σύνολο των υποχρεώσεων του οφειλέτη ή τα τυχόν περιορισμένα ευεργετήματα διαγραφής χρέους», καταγγέλλει το ΚΙΝΑΛ και τονίζει ότι σήμερα, τα νοικοκυριά απειλούνται όσο ποτέ άλλοτε από την απώλεια της κατοικίας. Οι τράπεζες, αντί της διευκόλυνσης των ρυθμίσεων με βάση τις δυνατότητες των δανειοληπτών, έχουν επιλέξει τη στρατηγική της πώλησης των δανείων. Χιλιάδες πλειστηριασμοί κατοικιών επισπεύδονται, πλέον και από τις εταιρίες που αγοράζουν τα δάνεια αποβλέποντας στο γρήγορο κέρδος τους. Ο Κώδικας Δεοντολογίας της Τράπεζας της Ελλάδος δεν έχει παράγει τα επιθυμητά αποτελέσματα και η Κυβέρνηση θεσμοθετεί ένα πτωχευτικό πλαίσιο λαιμητόμο για αδύναμα νοικοκυριά, λέει το ΚΙΝΑΛ.
«Καθίσταται επιβεβλημένο, προκειμένου να αποφευχθεί το τραγικό αδιέξοδο αρκετών νοικοκυριών, να αποκατασταθεί το πλέγμα προστασίας της κύριας κατοικίας που προέβλεπε ο Ν. 3869/2010. Άλλωστε η δικαστική κρίση και η πρόσβαση που έχουν, πλέον, οι πιστωτές, σε όλα τα κρίσιμα οικονομικά δεδομένα του δανειολήπτη εγγυώνται και διασφαλίζουν την αξιόπιστη εφαρμογή του νόμου. Συγχρόνως όμως, η αποκατάσταση της προστασίας θα προσφέρει στα υπερχρεωμένα νοικοκυριά μία στοιχειώδη διαπραγματευτική δύναμη για την επιδίωξη μίας ουσιαστικής, ρεαλιστικής και κατάλληλης ρύθμισης», αναφέρει το ΚΙΝΑΛ και επισημαίνει, για τις πρόνοιες της τροπολογίας που κατέθεσε στη Βουλή ότι:
- Επαναφέρεται η προστασία της κύριας κατοικίας του Ν. 3869/2010. Τα όρια προστασίας αναπροσαρμόζονται, ώστε να καλύπτουν ευρύτερα κοινωνικά στρώματα. Συγχρόνως, προβλέπεται η δυνατότητα αξιοποίησης της συνεισφοράς του Δημοσίου του άρθρου 76 του Ν. 4605/2019, στη λογική του νόμου αυτού, για τη βελτίωση της ικανότητας αποπληρωμής του οφειλέτη, αλλά και τη βέλτιστη αποπληρωμή των χρεών προς τους πιστωτές.
- Προβλέπεται η αντίστοιχη εφαρμογή των διατάξεων για την προστασία της κύριας κατοικίας και για την αγροτική ακίνητη περιουσία. Το επάγγελμα των αγροτών είναι συνυφασμένο με τους αγρούς που εκμεταλλεύονται. Η προστασία της αγροτικής περιουσίας είναι αναγκαία προκειμένου οι αγρότες να είναι σε θέση να εξακολουθούν να ασκούν το μόνο εν τέλει επάγγελμα το οποίο έχουν επιλέξει και έχουν αναπτύξει τις δεξιότητές τους. Μέσα, άλλωστε, από την εκμετάλλευση των αγρών τους αντλούν τα εισοδήματα εκείνα που θα τους επιτρέψουν να αποπληρώσουν και την οφειλή για τη διάσωση της κύριας κατοικίας τους. Με την προτεινόμενη διάταξη καθιερώνεται το δικαίωμα των κατ' αποκλειστικό επάγγελμα αγροτών να ζητούν την εξαίρεση της ρευστοποίησης ακίνητης αγροτικής περιουσίας (γεωργικής ή κτηνοτροφικής) που θα τους επιτρέπει να ασκούν το επάγγελμά τους. Με βάση τις ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής το δικαστήριο καλείται να καθορίζει την έκταση που θα εξαιρεθεί από την ρευστοποίηση και τους όρους αποπληρωμής της οφειλής που συναρτάται και εξασφαλίζεται με τη διάσωση της αγροτικής περιουσίας.
- Επέρχεται τροποποίηση διατάξεων για το πρόγραμμα επιδότησης αποπληρωμής στεγαστικών και επιχειρηματικών δανείων με υποθήκη σε κύρια κατοικία του Ν. 4605/2019.
Το ΚΙΝΑΛ είχε επισημάνει κατά τη συζήτηση του Ν. 4605/2019 ότι οι διατάξεις για την προστασία της κύριας κατοικίας δεν θα μπορούσαν σε καμία περίπτωση να αναπληρώσουν το έλλειμμα από την κατάργηση των διατάξεων του άρθρου 9 του Ν. 3869/2010, ενώ απεδείχθη παντελώς ανεπαρκές και το πρόγραμμα ρύθμισης ενυπόθηκων δανείων που έχουν εξασφάλιση στην κύρια κατοικία. Οι εκτιμήσεις του Κινήματος Αλλαγής, δυστυχώς, επιβεβαιώθηκαν πανηγυρικά από τον ασήμαντο αριθμό αιτήσεων που ευδοκίμησαν, σε σχέση με το πραγματικό πρόβλημα και τις προσδοκίες που καλλιεργήθηκαν. Γι' αυτό και μία παράταση της ισχύος του εν λόγω νόμου, δίχως την προηγούμενη αποκατάσταση του Ν. 3869/2010 και τη ριζική βελτίωση των προϋποθέσεων υπαγωγής, δεν θα ήταν μόνο αναποτελεσματική, αλλά και εξόχως υποκριτική.
«Το Κίνημα Αλλαγής θεωρεί ότι οι λόγω διατάξεις θα μπορούσαν να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς τον Ν. 3869/2010, ως ένα πρόγραμμα διευκόλυνσης και επίσπευσης της ρύθμισης οφειλών που οδηγούν στην προστασία της κύριας κατοικίας. Στο πλαίσιο αυτό, με την παρούσα ρύθμιση» αναφέρουν οι βουλευτές που υπογράφουν την τροπολογία και προτείνουν:
- 1) Να προσαρμόζονται κατ' αρχήν οι προθεσμίες έτσι ώστε η ρυθμιστική παρέμβαση της Πολιτείας να αναφέρεται στις επίκαιρες συνθήκες. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προσδιορίζονται με σημείο αναφοράς την 31η Σεπτεμβρίου 2020 και ως τελευταία ημερομηνία για την αξιοποίηση του προγράμματος ορίζεται η 31η Δεκεμβρίου 2020.
- 2) Αφαιρούνται ή αμβλύνονται κριτήρια αποκλεισμού δανειοληπτών. Έτσι, η ύπαρξη άλλης περιουσίας μέχρι 80.000 ευρώ περιορίζεται μόνο στο πρόσωπο του οφειλέτη, ενώ εξακολουθεί να λαμβάνεται υπόψη η οικογενειακή εισοδηματική κατάσταση.
- 3) Σε ρύθμιση υπάγονται δάνεια με συνολική ανά πιστωτή οφειλή μέχρι 200.000 (αντί για 130.000) ευρώ. Οι πιστωτές δεν μπορούν να υπονομεύσουν τη ρύθμιση, κάτι που δεν είναι στη διακριτική τους ευχέρεια καθώς υποχρεούνται σε πρόταση σύμφωνα με τους όρους που ορίζονται στον νόμο, και ειδικότερα στο άρθρο 75. Οι δανειολήπτες, σε περίπτωση που κρίνονται επιλέξιμοι από την πλατφόρμα, πλην όμως δεν τους έγινε αντίστοιχη πρόταση, απολαμβάνουν ήδη, και ως προσωρινή, την όποια προστασία του νόμου.
Τροπολογία του ΚΙΝΑΛ και για την προνομιακή κατάταξη εργαζομένων στη διανομή πτωχευτικής περιουσίας
Προνομιακή κατάταξη εργαζομένων στη διανομή πτωχευτικής περιουσίας» προβλέπει μια ακόμη τροπολογία, που κατέθεσε το ΚΙΝΑΛ στο νομοσχέδιο του υπουργείου Οικονομικών που συζητείται αυτήν την ώρα στην Ολομέλεια.
«Όπως έχει αναδειχθεί στη δημόσια συζήτηση, με αφορμή και την πτώχευση σημαντικών επιχειρήσεων, οι εργαζόμενοι των επιχειρήσεων αυτών συμμετέχουν πλέον στη διανομή του προϊόντος εκποίησης της πτωχευτικής περιουσίας χωρίς να διατηρούν προνόμιο, επόμενοι της κατάταξης των τραπεζών. Επισημαίνεται ότι η θέσπιση του εν λόγω προνομίου είχε γίνει προς υπεράσπιση των συμφερόντων των εργαζομένων που μετατρέπονται σε δανειστές της επιχείρησης», αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση της τροπολογίας του Κινήματος Αλλαγής και τονίζεται ότι «ο κοινωνικός σκοπός που υπηρετεί το προνόμιο αυτό έγκειται στην ισχυρή, αλλά δίκαιη προστασία εκείνων που με την προσωπική τους εργασία βοηθούν στην ανάπτυξη των επιχειρήσεων. Στην έννοια, δε, των εργατικών απαιτήσεων εμπεριέχονται όχι μόνο οι απαιτήσεις για τις δεδουλευμένες αποδοχές αλλά και κάθε είδους πρόσθετες αποδοχές, προσαυξήσεις και επιδόματα».
Πριν από το 2015, σημειώνει το Κίνημα Αλλαγής, αυτές οι απαιτήσεις (άρθρο 975 παρ. 3 ΚΠολΔ) θεωρούνταν ανέκαθεν «υπερπρονομιακές» και ικανοποιούνταν κατ' απόλυτη προτεραιότητα από το πλειστηρίασμα, έναντι ιδίως των τυχόν συντρεχουσών απαιτήσεων τραπεζών αλλά «η ευεργετική αυτή λειτουργία του προνομίου των εργαζομένων δανειστών της πτώχευσης, δυστυχώς, καταργήθηκε ύστερα από την τροποποίηση του άρθρου 977 ΚΠολΔ με το άρθρο όγδοο του άρθρου 1 του ν. 4335/2015 (Α΄ 87). Με ευθύνη της τότε κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ/ΑΝΕΛ και ως αποτέλεσμα της αποτυχημένης διαπραγμάτευσης με τους δανειστές της χώρας και του τρίτου και επαχθέστερου μνημονίου, έπαψε να ισχύει μία διαχρονική και κοινωνικά δίκαιη αρχή που προέτασσε τις απαιτήσεις των εργαζομένων έναντι των τραπεζών και λοιπών δανειστών (ακόμη και με απαιτήσεις εξασφαλισμένες με υποθήκες, προσημειώσεις κ.ά)».
Με την προτεινόμενη τροπολογία σκοπείται η επαναφορά της προϊσχύουσας διάταξης του άρθρου 977 ΚΠολΔ που ρυθμίζει όχι μόνο τις περιπτώσεις αναγκαστικής εκτέλεσης αλλά και τη διανομή του προϊόντος εκποίησης στοιχείων της πτωχευτικής περιουσίας στην περίπτωση π.χ. επιχειρήσεων που έχουν πτωχεύσει και των οποίων οι εργαζόμενοι διατηρούν νόμιμες και ενεργές αξιώσεις από την εργασία τους, υπογραμμίζουν οι βουλευτές του Κινήματος Αλλαγής που υπογράφουν την τροπολογία και εξηγούν ότι «η επιλογή αυτή είναι απολύτως συμβατή τόσο με την πραγματική νομική αποστολή της πτωχευτικής διαδικασίας όσο και με τη γενικότερη πολιτική θεώρηση για ανθρωποκεντρική πρόοδο και κοινωνική δικαιοσύνη».