Η πανδημία έφερε ξανά στο προσκήνιο μερικές αρχές της σοσιαλδημοκρατίας που είχαμε ξεχάσει. Το ΚΙΝΑΛ αν θέλει να αναπτυχθεί θα πρέπει να εξειδικεύσει τις αρχές στης σοσιαλδημοκρατίας στην σημερινή ελληνική sui generis πραγματικότητα.
Θα περιορισθώ σε τρία μόνο στοιχεία του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου διακυβέρνησης, τα οποία εδραιώθηκαν αποκτώντας νέο περιεχόμενο μετά την πανδημία: «Περισσότερη Ευρώπη», «Καλύτερο κοινωνικό κράτος», «Ουσιαστική ισότητα των φύλων». Η ενδυνάμωσή τους αποτελεί την μόνη βιώσιμη διέξοδο την επόμενη μέρα και γι αυτό θα πρέπει να γίνουν κεντρικά αιτήματα του πολιτικού φορέα της σοσιαλδημοκρατίας που οικοδομούμε.
Η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία της δεκαετίας του 1990, δηλαδή οι κυβερνήσεις στην Γαλλία, Γερμανία, Σουηδία και στην Ελλάδα του Σημίτη έκτισαν πάνω στην παράδοση του Ντελόρ για την Κοινωνική Ευρώπη της προηγούμενης δεκαετίας. Το κίνημα για την ομοσπονδοποίηση της Ευρώπης που σήμερα ξαναδυναμώνει με τους φεντεραλιστές, διαπνέεται από σοσιαλδημοκρατικές ιδέες για τη συνεργασία των λαών. Η πολιτική ένωση παραμένει σοβαρός παράγοντας ισχυροποίησης της ΕΕ στον παγκόσμιο ανταγωνισμό και της εφαρμογής του ευρωπαϊκού δημοκρατικού κεκτημένου.
Η υγειονομική κρίση επανάφερε στο προσκήνιο την αξία του σοσιαλδημοκρατικού κράτους πρόνοιας, ανέδειξε τη χρησιμότητά του στην αντιμετώπιση της πανδημίας και πλέον η κοινωνική πολιτική αναγνωρίζεται ως επένδυση στην ανθεκτικότητα παρά ως δημόσια δαπάνη χωρίς ανταπόδοση. Ο καθολικός χαρακτήρας της δημόσιας υγείας έγινε αυτονόητη πράξη επιβίωσης, ακόμα και σε χώρες που συντηρητικές κυβερνήσεις είχαν πριμοδοτήσει την ιδιωτική υγεία. Η εκτεταμένη στήριξη της οικονομία με άμεσες παροχές και έκτακτα επιδόματα βασίζεται και αυτή σε σοσιαλδημοκρατικές αρχές για το ρόλο του κράτους. Η δημόσια φροντίδα των παιδιών, ηλικιωμένων και αναπήρων από «πολυτέλεια» του Σκανδιναβικού μοντέλου πρόνοιας έγινε απαραίτητη προϋπόθεση κοινωνικής συνοχής στην κρίση.
Η πανδημία ανέδειξε τις έμφυλες ανισότητες μέσα στο σπίτι, όχι μόνον ως προς την άνιση κατανομή της απλήρωτης εργασίας φροντίδας, αλλά και ως προς την ακραία έκφραση της ανισότητας των φύλων που είναι η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας. Δύο μορφές ανισότητας που προϋπήρχαν της πανδημίας, αλλά με αυτήν κατέκτησαν κεντρική θέση στον δημόσιο λόγο. Οι γυναικοκτονίες έγιναν πλέον ορατές όπως επίσης οι άλλες μορφές βίας, όπως η σεξουαλική παρενόχληση. Οι υποστηρικτικές υποδομές για τα θύματα της βίας αλλά, και η διεκδίκηση περισσότερων γυναικών στα πολιτικά κέντρα της εξουσίας καθιερώθηκαν από σοσιαλδημοκρατικά κόμματα.
Όμως, την Ευρώπη, το κοινωνικό κράτος και την ισότητα των φύλων τις ενώνει εκτός από την σοσιαλδημοκρατική αύρα, και η φιλελεύθερη αρχή του χωρισμού της εκκλησίας από το κράτος.
Η Ευρώπη εμπεριέχει και φιλοδοξεί να ενσωματώσει ανθρώπους με διαφορετικές πολιτισμικές προελεύσεις. Το κοινωνικό κράτος δεν μπορεί να στηρίζει θρησκευτικούς διαχωρισμούς δαπανώντας για μισθούς των ορθόδοξων κληρικών, αντί να αυξάνει τις κοινωνικές παροχές προς όλους. Ακόμα, η ισότητα των φύλων είναι έννοια εξ ορισμού αντίθετη με την Εκκλησία, γεγονός που δυστυχώς επιβεβαιώνεται από τις ανδροκρατικές και ομοφοβικές διακηρύξεις πολλών κληρικών.
Προσβλέπω σε έναν πολιτικό σχηματισμό που προσπαθεί, ακόμη και αν δεν το καταφέρνει πάντα, να προτείνει λύσεις για την διακυβέρνηση της χώρας, τη δημοκρατία και την πολιτική ζωή, χωρίς αποκλεισμούς, θεατρικές κορώνες στην Βουλή και άγονες αντιπαραθέσεις. Με πολιτικές που καθορίζουν ο ορθός λόγος και το δημόσιο συμφέρον.
Πιστεύω και ευελπιστώ ότι το ΚΙΝΑΛ από πρόθεση και όχι από ανάγκη, θα κοιτάξει μπροστά και θα αλλάξει τους όρους της τρέχουσας πολιτικής απορρίπτοντας τον λαϊκισμό και την παρελθοντολογία. Οι καιροί απαιτούν δημόσιες πολιτικές για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη που συμπεριλαμβάνουν όλους και όλες, αξιοποιούν την τεχνολογία και τη γνώση, κινητοποιούν θεσμούς, κοινωνία των πολιτών, τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, όπως επιτάσσουν οι αρχές της σοσιαλδημοκρατίας.
Μαρία Στρατηγάκη
Αν. καθηγήτρια κοινωνικής πολιτικής (Πάντειο Πανεπιστήμιο), πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, πρώην Αντιδήμαρχος του δήμου Αθηναίων.