Στη μακρά διαδρομή του, με την πολύτιμη συνεισφορά του αλλά και τα λάθη του, το ΠΑΣΟΚ, από την εποχή της ίδρυσής του έως σήμερα, χρησιμοποιούσε κατά κόρον μια λέξη για να δώσει το στίγμα του: ΑΛΛΑΓΗ.
Όχι τυχαία. Το αξιακό υπόβαθρο της σοσιαλδημοκρατίας και του προοδευτικού κέντρου δεν ήταν ποτέ συμβατό με την ακραία ρητορική, την πόλωση και το διχασμό.
Λογικές του τύπου «ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν»(!) που κυριάρχησαν στο δημόσιο διάλογο την εποχή του κραταιού ΣΥΡΙΖΑ και που βέβαια τις πλήρωσε πολύ ακριβά ο τόπος αλλά και το ΠΑΣΟΚ, δεν έχουν καμία θέση σε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό προοδευτικό κόμμα.
Το ΠΑΣΟΚ ήταν πάντα για την «αλλαγή», όχι για την «ανατροπή».
Το κάλεσμα για «ανατροπή» ήταν ένας όρος κι ένα σύνθημα που χρησιμοποιήθηκε κατ’ εξοχήν από τον Αλέξη Τσίπρα. Και μάλιστα όχι γενικώς και αορίστως, αλλά την περίοδο μετά τις ευρωεκλογές του 2014, όταν στόχος ήταν να πέσει η κυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου.
Όπως και τότε, έτσι και τώρα, το «γερά-γερά, να πέσει η δεξιά» δεν αρκεί.
Γιατί η ανατροπή της κυβέρνησης ΝΔ-ΠΑΣΟΚ τα χρόνια της κρίσης, αντί να φέρει «καλύτερες μέρες», έφερε παράταση της κρίσης και νέα μνημόνια. Που κατεξοχήν τα πλήρωσαν, όπως θυμόμαστε (;) όλοι, οι πιο ευάλωτοι και οι πιο αδύναμοι.
Προφανώς, προφανέστατα, όλοι/ες οι υποψήφιοι πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ θέλουν να αυξήσει την εκλογική επιρροή του το κόμμα και να διεκδικήσει μεθαύριο με αξιώσεις τη διακυβέρνηση. Και προφανώς, προφανέστατα, για να το πετύχει αυτό πρέπει να απευθυνθεί σε ευρύτατα κοινωνικά στρώματα. Το κλειδί είναι το πώς, με ποια ρητορική, με ποιο σχέδιο για τη χώρα. Γιατί το 2024 δεν έχει καμία σχέση με το 2014. Ούτε μέσα στη χώρα ούτε έξω από αυτήν. Οι πολίτες το ξέρουν, το έχουν βιώσει στο πετσί τους τα χρόνια της κρίσης κι έχουν γίνει σοφότεροι και ωριμότεροι. Και περιμένουν αντίστοιχη ωριμότητα και σοβαρότητα και από τις πολιτικές ηγεσίες. Μήπως αυτό άραγε δεν είναι και το κεντρικό μήνυμα που στέλνουν σταθερά οι δημοσκοπήσεις, από τις ευρωεκλογές και μετά;
Μπορεί να δώσει διέξοδο ο προοδευτικός χώρος; Ναι, μπορεί. Με σύγχρονες απαντήσεις στα προβλήματα των πολιτών -στα προβλήματα του σήμερα και του αύριο, όχι του χθες.
Με γνώση, επίγνωση και συναίσθηση του σύγχρονου κόσμου και των μεγάλων παγκόσμιων προκλήσεων και απειλών που μας περιβάλλουν. Λύσεις με ασφάλεια, όχι με υποσχέσεις για «σεισάχθεια». Γιατί, ναι, προοδευτικό είναι ό,τι μειώνει τις ανισότητες αλλά δεν αρκεί να το λες, πρέπει να έχεις κι ένα ρεαλιστικό σχέδιο πώς θα το κάνεις χωρίς να ρίξεις τη χώρα (και τους πολίτες της) στα βράχια. Γιατί μπορεί να ηχεί ωραίο στα αυτιά το σύνθημα της μετωπικής σύγκρουσης με το «κατεστημένο» και τις «Αγορές» αλλά μας τα είχαν πει κι άλλοι αυτά μια δεκαετία πριν κι εκείνος που την πλήρωσε ακριβά ήταν ο κοσμάκης.
Ναι, η σοσιαλδημοκρατία μπορεί να προσφέρει μια αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης και να δώσει διέξοδο στα προβλήματα των πολιτών και προοπτική στη χώρα.
Ας πάρουμε το παράδειγμα του Κιρ Στάρμερ στο Ηνωμένο Βασίλειο. Πέτυχε τον Ιούλιο μια σαρωτική νίκη, ως προσωπικότητα σοβαρή και μετριοπαθής, σε συνδυασμό με ένα συγκεκριμένο και ρεαλιστικό πολιτικό πρόγραμμα, χωρίς εμμονές, χωρίς ακρότητες και χωρίς ακατάσχετη συνθηματολογία και παροχολογία.
Το 2024 δεν είναι 2014. Δεν ταιριάζει στο ΠΑΣΟΚ ούτε προσφέρει λύσεις στα προβλήματα της χώρας και των πολιτών ο καταγγελτικός λόγος. Το «τέρμα στο φόβο και στην υποταγή» δεν μπορεί να είναι σύνθημα ΠΑΣΟΚ -παραπέμπει καλύτερα στον Μελανσόν και στην «Ανυπότακτη Γαλλία».
Ναι, το ΠΑΣΟΚ έχει μπροστά του μια μεγάλη ευκαιρία. Κι όπως είπε και ο Σημίτης στα «γενέθλια» της 3ης Σεπτέμβρη, «οι ευκαιρίες δεν είναι άπειρες». Η ευκαιρία για το ΠΑΣΟΚ δεν είναι να μαζέψει τα συντρίμμια που αφήνει πίσω του ο ΣΥΡΙΖΑ ή να ξεκινήσει μαζί τους «προγραμματικό διάλογο».
Η ευκαιρία για το ΠΑΣΟΚ είναι να πείσει τις εκατοντάδες χιλιάδες απογοητευμένων και αποστασιοποιημένων πολιτών ότι έχει συγκροτημένο σχέδιο και σοβαρή εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης για τη χώρα. Το στοίχημα είναι ποιοτικό, όχι ποσοτικό.
Και τέλος: Για να θυμούνται οι παλαιότεροι και να μαθαίνουν οι νεότεροι, ο πιο σοβαρός διάλογος που έγινε για την «ανασυγκρότηση της Κεντροαριστεράς» ήταν επί των ημερών του Κ. Σημίτη. Με ένα ΠΑΣΟΚ ισχυρό, προοδευτικό και μεταρρυθμιστικό και με βασικό συνομιλητή από την «άλλη πλευρά» τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη. Και όχι τον Πολάκη ή τον Κασσελάκη.