Άδεια διαμονής σε όσους αλλοδαπούς έχουν προσφορά εργασίας και αποδεικνύουν ότι εργάζονται και η οποία θα ανακαλείται όταν για οποιοδήποτε λόγο διακόπτεται η απασχόληση, προβλέπει η τροπολογία Καιρίδη η οποία εισήχθη στο ασφαλιστικό νομοσχέδιο και προκάλεσε αντιδράσεις.
Πρόκειται για τροπολογία που ρυθμίζει την εργασία αλλοδαπών και με την οποία επιδιώκεται «να μπει τάξη στην αταξία» και να συνδεθεί η παραμονή στην Ελλάδα με την εργασία.
Η ρύθμιση αποτελεί κοινή πρωτοβουλία του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης και του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση στρέφεται «ενάντια στην ανομία και την αδήλωτη εργασία, καθώς για πρώτη φορά εισάγεται η σύνδεση της άδειας διαμονής με την προσφορά εργασίας».
Η αντίδραση Σαμαρά
Ο πρώην πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς αντέδρασε στην εν λόγω τροπολογία και ζήτησε να αποσυρθεί, παρά τις διαβεβαιώσεις του υπουργείου Εργασίας και του υπουργείου Μετανάστευσης ότι η άδεια διαμονής αλλοδαπών εξαρτάται μόνον από την ύπαρξη και τη συνέχιση δηλωμένης εργασίας από τον δικαιούχο, ενώ δεν δίνει δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ούτε μόνιμης διαμονής, αλλά ούτε και ιθαγένειας.
Η Ελλάδα «με αυτήν την τροπολογία γίνεται, επί της ουσίας, φάρος προσέλκυσης λαθρομεταναστών», τόνισε ο Αντώνης Σαμαράς, που κάλεσε την κυβέρνηση να την αποσύρει και να επενεξετάσει το όλο ζήτημα.
Η τροπολογία «στην πράξη νομιμοποιεί όλους τους λαθρομετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα εδώ και 3 χρόνια! Και μάλιστα, συλλήβδην, δίχως ουσιαστικό έλεγχο της ταυτότητας κάθε ενός από την Πολιτεία», επισημαίνει.
Αναλυτικά η δήλωση του Αντώνη Σαμαρά για την τροπολογία:
«Η αιφνιδιαστική κατάθεση τροπολογίας που χορηγεί «νέου τύπου άδεια διαμονής για εργασία σε πολίτες τρίτων χωρών", είναι λανθασμένη. Στην πράξη νομιμοποιεί όλους τους λαθρομετανάστες που βρίσκονται στην Ελλάδα εδώ και 3 χρόνια! Και μάλιστα, συλλήβδην, δίχως ουσιαστικό έλεγχο της ταυτότητας κάθε ενός από την Πολιτεία! Κι αυτό την ώρα που το μεταναστευτικό συγκλονίζει όλη την Ευρώπη, η οποία αναζητεί αυστηρότερη πολιτική! Αδυνατώ να καταλάβω γιατί η κυβέρνησή μας ελαστικοποιεί κι άλλο τη δυνατότητα παροχής άδειας διαμονής και εργασίας στους παράνομους μετανάστες. Ακόμα και σε αυτούς που έχει απορριφθεί η αίτηση ασύλου! Ακόμη και αν έχουν διαβατήριο, «έστω κι αν αυτό έχει λήξει»... Και οι χορηγήσεις των αδειών γίνονται υποχρεωτικές, και δεν είναι στην διακριτική ευχέρεια των αρμοδίων Αρχών, όπως ισχύει μέχρι σήμερα. Υπενθυμίζω ότι η κυβέρνησή μας το 2012-2014 είχε θεσπίσει ένα νομικό πλαίσιο που προέβλεπε, κάτω από πολύ αυστηρές προϋποθέσεις, τη χορήγηση της άδειας διαμονής μόνο εάν οι αιτούντες συμπλήρωναν 7 έτη συνεχούς παρουσίας στη χώρα. Κι αυτό το καθεστώς το διατήρησε ακόμη και ο ΣΥΡΙΖΑ…
Η χώρα μας, με αυτήν την τροπολογία, γίνεται, επί της ουσίας, φάρος προσέλκυσης λαθρομεταναστών.
Η ανάγκη λύσης του προβλήματος εργατικών χεριών μπορεί να γίνει μέσω του εγχώριου δυναμικού. Κι ασφαλώς με τη νόμιμη μετανάστευση και τις διακρατικές συμφωνίες ορισμένου χρόνου όπου οι μετανάστες θα επιστρέφουν στις χώρες τους. Και είναι τελείως άστοχο ν ακούγεται ότι η λύση του δημογραφικού προβλήματος μπορεί να είναι η νομιμοποίηση των λαθρομεταναστών! Η Ελλάδα είναι χώρα, κι όχι χώρος! Ζητώ από την κυβέρνηση να αποσύρει την εν λόγω τροπολογία και να επανεξετάσει το όλο ζήτημα».
Η αντίδραση του Μαξίμου
Το Μέγαρο Μαξίμου δεν σχολιάζει αυτές καθαυτές τις δηλώσεις του κ. Σαμαρά, ωστόσο ξεκαθαρίζει προς όλους όσοι αντιδρούν, ότι πρόκειται για μία τροπολογία, η οποία δεν αλλάζει το καθεστώς απονομής της άδειας διαμονής για εργασία για τους μετανάστες.
«Είναι μία διάταξη, η οποία έχει εφάπαξ εφαρμογή για ανθρώπους που βρίσκονται στη χώρα μας μέχρι 30 Νοεμβρίου 2023, για τουλάχιστον τρία χρόνια και υπό την προϋπόθεση λήψης βεβαίωσης από τον εργοδότη, και η οποία μπορεί ανά πάσα στιγμή να ανακληθεί αν παύσει η σχέση εξαρτημένης εργασίας», ξεκαθάρισε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης, μιλώντας στον ALPHA.
«Δεν αλλάζει το καθεστώς άδειας διαμονής. Παραμένουν τα επτά έτη», τόνισε με νόημα, σημειώνοντας ότι με αυτόν τον τρόπο καταγράφονται και ταυτοποιούνται άνθρωποι που βρίσκονται στη χώρα μας και δεν είναι καταγεγραμμένοι, κάτι που βοηθάει στην ασφάλεια της χώρας και τη δημόσια τάξη», ενώ «παράλληλα αντιμετωπίζεται η μαύρη εργασία».
«Γίνεται σε πολλές χώρες στην Ευρώπη, έχει γίνει και πολλές φορές και στη χώρα μας για πολλούς περισσότερους ανθρώπους και όχι με τόσο αυστηρά κριτήρια», επισήμανε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, εκτιμώντας ότι η ρύθμιση αφορά σε περίπου 28.000 μετανάστες που βρίσκονται στη χώρα μας.
Η απάντηση Άδωνι Γεωργιάδη στον Αντώνη Σαμαρά
Η τροπολογία προσπαθεί να βάλει τέλος στο χάος σε μία ομάδα εργαζομένων που ζουν σε γκρίζο καθεστώς. Θα γίνεται έλεγχος του ποινικού μητρώου, ενώ δεν θα αφορά άλλους, διαβεβαίωσε από το βήμα της βουλής ο υπουργός Εργασίας Άδωνις Γεωργιάδης, ο οποίος μίλησε με θερμά λόγια για τον Αντώνη Σαμαρά. «Η διάταξη παραμένει μία από τις πιο αυστηρές ως προς τη μεταναστευτική πολιτική και καθιστά την Ελλάδα που μόνο πόλος έλξης των λαθρομεταναστών δεν είναι», είπε, καλώντας τους βουλευτές να την υπερψηφίσουν.
«Δεν αντιδικώ με τον Αντώνη Σαμαρά. Δεν υπάρχει αλλαγή μεταναστευτικής πολιτικής», τόνισε.
«Η χώρα δεν έχει χρόνο για χάσιμο. Δεν ισχυρίζομαι ότι η διάταξη θα λύσει το πρόβλημα. Μια ασπιρίνη είναι. Το πρόβλημα θα λυθεί μόνο με μόνιμες μετακλήσεις εργαζομένων από το εξωτερικό με χώρες που θα συνάψουμε διακρατικές συμφωνίες», επισήμανε, λέγοντας ότι κάνει επαφές γι' αυτές, προκειμένου να φέρουν εργάτες. Παράλληλα, η τροπολογία δίνει άδεια εργασίας σε 25.000 Ουκρανούς που βρίσκονται στη χώρα και δεν μπορούν να δουλέψουν.
«Οι ανησυχίες ότι η διάταξη αλλάζει τη μεταναστευτική πολιτική της χώρας δεν είναι αληθινές», τόνισε, προσθέτοντας ότι είναι άδικο ο Κυριάκος Μητσοτάκης να εμφανίζεται ως οπαδός της πολιτικής των ανοιχτών συνόρων. «Είναι δυνατόν ο πρωθυπουργός που κατηγορείται ως ιθύνων νους των pushbacks από τα αριστερά κόμματα της Ευρώπης να είναι οπαδός των ανοιχτών συνόρων;» ρώτησε.
Σε ανάρτησή του στο Χ, το πρωί του Σαββάτου, ο υπουργός Εργασίας εξήγησε εκ νέου τις βασικές παραμέτρους της ρύθμισης. Παραδέχτηκε ότι τα περισσότερα μηνύματα ήταν αρνητικά, παραθέτει, ωστόσο, και ένα θετικό από πολίτη που θεωρεί σωτήρια τη διάταξη για εργατικά χέρια.
Η ανάρτηση Γεωργιάδη
Εμένα ο ελεύθερος σοβαρός διάλογος με επιχειρήματα, πάντα μου άρεσε και μου αρέσει. Τα social media θα μπορούσαν να συμβάλουν σε αυτόν εάν δεν είχαν τοξικότητα και κραυγές. Από τα πολλά μνμ που έχω λάβει για την επίμαχη διάταξη -τα περισσότερα αρνητικά ομολογώ, αλλά το περίμενα-, σας δείχνω και ένα από τα πολλά θετικά που περιγράφει και το πρόβλημα που υφίσταται αλλά και την προσδοκία που δημιουργεί και για την οποία την εισηγηθήκαμε. Δεσμεύομαι να απαντήσω προσωπικά σε κάθε σχόλιο που κάνετε, εάν είναι κόσμια διατυπωμένο και εκφράζει καλόπιστες ανησυχίες. Δεν κρύβομαι, διότι ποτέ δεν έχω κρυφτεί για πολιτικές μου αποφάσεις, αντιθέτως θεωρώ καθήκον μου ως πολιτικού να εξηγώ στην Κοινή Γνώμη το γιατί λαμβάνω την μία ή την άλλη απόφαση. Δεν είμαστε τύραννοι αλλά Δημοκρατικά εκλεγμένοι πολιτικοί και τελικά μόνον σε σας δίνουμε λόγο οι οποίοι και έχετε το δικαίωμα και την δυνατότητα να μας παύετε εάν πιστεύετε ότι δεν κάνουμε την δουλειά μας σωστά. Από την άλλη όμως ο πολιτικός δεν είναι αυτός που λαμβάνει μόνον εύκολες και δημοφιλείς αποφάσεις αλλά πράττει αυτό που θεωρεί σωστό για τον τόπο του. Λάθη μπορούμε να κάνουμε αλλά μήν αμφισβητείτε τις προθέσεις μας. Η τροπολογία αυτή κατά την γνώμη μου προσπαθεί να βάλει τάξη σε μία υφιστάμενη πραγματικότητα που ο καθένας μας αποκλείεται να μήν την έχει συναντήσει στον Κοινωνικό του περίγυρο. Λαθρομετανάστες που ζουν και εργάζονται παρανόμως με μαύρη και ανασφάλιστη εργασία και κάποιους από αυτούς να ισχυρίζονται ότι εάν είχαν την δυνατότητα θα ασφαλίζονταν και θα εργάζονταν νόμιμα. Σε εποχές τόσο μεγάλης ελλείψεως εργατικού Δυναμικού για μένα ως Υπουργού Εργασίας αυτό είναι λάθος και πολυτέλεια. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν αντιλαμβάνομαι και δεν σέβομαι τις γνήσιες ανησυχίες συμπολιτών μου για την επίπτωση της στο καθαυτό Μεταναστευτικό ζήτημα. Ας το συζητήσουμε καλόπιστα λοιπόν. Περιττό να πω ότι κάθε υβριστικό, ειρωνικό ή φτηνό σχόλιο για χαβαλέ, θα διαγράφεται και ο αποστολέας του θα μπλοκάρεται, διότι αυτοί είναι που ακυρώνουν με την συμπεριφορά τους τις τεράστιες δυνατότητες του μέσου για πραγματικό και γόνιμο διάλογο. Καλημέρα Καλά Χριστούγεννα», γράφει.
Καιρίδης: Δεν αποσύρεται η τροπολογία
Ο κ. Καιρίδης, μιλώντας το βράδυ της Παρασκεύης στο One και στον Σταμάτη Ζαχαρό, έκανε λόγο για fake news σχετικά με την τροπολογία, διευκρινίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν αλλάζει πολιτική και παραμένει απέναντι στην παράτυπη μετανάστευση.
Για την αντίδραση Σαμαρά, είπε ότι σέβεται απολύτως τον πρώην πρωθυπουργό, με τον οποίο συνομιλεί συχνά. Σημείωσε, ωστόσο, ότι στενοί συνεργάτες του κ. Σαμαρά, όπως ο υπουργός Εργασίας Άδωνις Γεωργιάδης και η Σοφία Βούλτεψη, είναι υπέρ της τροπολογίας.
«Δεν κάνουμε νομιμοποίηση, δεν υπάρχει νομιμοποίηση, είναι λάθος ο όρος» είπε με έμφαση ο υπουργός Μετανάστευσης.
Ο Δ. Καιρίδης επισήμανε ότι η τροπολογία αυστηροποιεί τη ρύθμιση που είχε εφαρμοστεί το 2014 επί διακυβέρνησης Σαμαρά, η οποία είχε πρωτοέλθει το 2005, επί διακυβέρνησης Καραμανλή. Ήταν μια οριζόντια ρύθμιση, που προέβλεπε έναν μηχανισμό απόδοσης χαρτιών για τους διαμένοντες στη χώρα μας πάνω από επτά χρόνια. «Εμείς την αυστηροποιούμε, διότι βάζουμε το συμβόλαιο, την απασχόληση. Εμείς εφαρμόζουμε σε πιο αυστηρή έκδοση τη ρύθμιση του 2014», σημείωσε ο υπουργός Μετανάστευσης.
Υπέρ της διάταξης ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ
Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΣΥΡΙΖΑ, Νίκος Παππάς, κατά τη διάρκεια της συζήτησης στη Βουλή κάλεσε την κυβέρνηση να μην υποχωρήσει κάνοντας λόγο για ακροδεξιά ρητορική. «Καλούμε την κυβέρνηση να μην υποχωρήσει και να προχωρήσει με την τροπολογία» δηλώνοντας ότι είναι στην σωστή κατεύθυνση. Για τις δηλώσεις του πρώην πρωθυπουργού, ο κ. Παππάς αναρωτήθηκε αν υπάρχει πλειοψηφία αυτής της άποψης και δήλωσε ότι περιμένει μια απάντηση από τα κυβερνητικά έδρανα.
Την ίδια ώρα, η Γραμματέας της ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ Θεοδώρα Τζάκρη ανέφερε στο περιστύλιο της Βουλής ότι το κόμμα της θα υπερψηφίσει την τροπολογία, παρότι δεν προβλέπει ασφαλιστικές δικλείδες και είναι τυφλό, οριζόντιο μέτρο, ωστόσο υπηρετεί τρέχουσες παραγωγικές και κοινωνικές ανάγκες. Παράλληλα, εξέφρασε την ελπίδα η ΝΔ να μην υποκύψει στις ακροδεξιές κραυγές».
Από την πλευρά του ΠΑΣΟΚ, ο Μιχάλης Κατρίνης, υπογράμμισε την αναγκαιότητα να υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες ώστε να μην δοθεί λάθος μήνυμα ότι η διέλευση είναι ελεύθερη στη χώρα. Να δοθεί λύση χωρίς φοβικότητα και με κανόνες όπως ζητούν οι παραγωγικές περιοχές, συμπλήρωσε. Ακόμη, ο Παύλος Χρηστίδης, κατά την διάρκεια της ομιλίας του, είπε μεταξύ άλλων «οι δηλώσεις του κυρίου Σαμαρά για την τροπολογία την οποία έφερε η κυβέρνησή σας δείχνει ότι πήρατε ακροδεξιούς ανέμους και θερίζετε εσωκομματικές θύελλες. Καλά ξεμπερδέματα σας εύχομαι».
Οι εξηγήσεις του υπουργείου Εργασίας για την τροπολογία
1. Τι προβλέπει η ρύθμιση;
Η ρύθμιση επιβάλλει αυξημένες κυρώσεις σε εργοδότες και μετακλητούς αλλοδαπούς εργαζόμενους που παραβιάζουν τους όρους της μετάκλησης και οργανώνει καλύτερα, επιταχύνοντας, τις επιστροφές όσων αλλοδαπών δεν δικαιούνται διεθνούς προστασίας και ενισχύει την πάταξη της παράνομης διακίνησης μεταναστών.
Ταυτόχρονα, η ρύθμιση βάζει τάξη στο καθεστώς όσων αλλοδαπών διαμένουν στην Ελλάδα, για μεγάλο χρονικό διάστημα, και εργάζονται και ενισχύει τη δημόσια ασφάλεια.
Πιο συγκεκριμένα, η ρύθμιση παρέχει τη δυνατότητα χορήγησης άδειας διαμονής για εξαρτημένη εργασία και παροχή υπηρεσιών ή έργου σε πολίτες τρίτων χωρών που:
α) διαθέτουν προσφορά εργασίας από εργοδότη στην Ελλάδα για την απασχόλησή τους με καθεστώς εξαρτημένης εργασίας και υπηρεσιών ή έργου και, αποδεδειγμένα, στη συνέχεια, εργάζονται,
β) διέμεναν στην Ελλάδα έως και την 30η Νοεμβρίου 2023,
γ) συνεχίζουν να διαμένουν στη χώρα, και
δ) συμπληρώνουν τρία (3) τουλάχιστον συνεχή έτη παραμονής πριν την υποβολή αίτησης, σύμφωνα με δημόσια έγγραφα βέβαιης χρονολογίας.
Σημειώνεται ότι η άδεια διαμονής εκδίδεται εάν και εφόσον, εντός αποκλειστικής προθεσμίας μετά την υποβολή της αίτησης, ο αλλοδαπός υποβάλλει στοιχεία που θα αποδεικνύουν ότι έχει ξεκινήσει πραγματικά να εργάζεται και θα ανακαλείται αν αυτός/ή δεν εργάζεται. Η άδεια δεν παρέχει κανένα άλλο δικαίωμα.
2. Ποιος ο στόχος της ρύθμισης;
Η ρύθμιση συνεισφέρει στη διαδικασία ενίσχυσης του εργατικού δυναμικού στη χώρα μας και διασφαλίζει τη δημόσια τάξη και ασφάλεια.
Ειδικότερα:
α) η ρύθμιση εισάγει μια διαδικασία που επιτρέπει στις ελληνικές αρχές να προχωρήσουν στην πλήρη καταγραφή και ταυτοποίηση των πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι ευρίσκονται σε καθεστώς παρανομίας για πολλά έτη στην Ελλάδα, διαδικασία που θα ενισχύσει την εσωτερική ασφάλεια της χώρας. Άλλωστε, για όλους τους αλλοδαπούς, οι οποίοι θα εισέλθουν σε διαδικασία υποβολής αιτήματος για άδεια διαμονής, οι αρμόδιες υπηρεσίες θα προβούν σε όλους τους απαιτούμενους ελέγχους ασφαλείας πριν την έκδοση της άδειας διαμονής,
β) η διάταξη προβλέπει τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της πολιτικής επιστροφών και της καταπολέμησης της παράνομης διακίνησης μεταναστών, μέσω του διορισμού εθνικών συντονιστών για τα ζητήματα αυτά. Σημειώνεται ότι στόχος της θέσπισης των δύο αυτών θέσεων είναι ο συντονισμός των επιχειρησιακών δραστηριοτήτων των αρχών ασφαλείας και επιβολής του νόμου, και η προώθηση της συνεργασίας στους τομείς αυτούς σε ευρωπαϊκό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη, αφενός την έναρξη της επιχειρησιακής λειτουργίας του Ευρωπαίου Συντονιστή Επιστροφών, αφετέρου τις πρόσφατες προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την καταπολέμηση της διακίνησης μεταναστών,
γ) η παρέμβαση θεσπίζει μια διαδικασία αξιοποίησης του υφιστάμενου στην Ελλάδα εργατικού δυναμικού αλλοδαπών πολιτών που βρίσκονται για πολλά έτη στην Ελλάδα και απασχολείται σήμερα, σε πολλές περιπτώσεις, με μαύρη, αδήλωτη εργασία. Στόχος της διάταξης είναι αυτοί οι εργαζόμενοι να βγουν από την ανωνυμία και να τους παρασχεθεί η δυνατότητα νόμιμης απασχόλησης, δεδομένων των αυξημένων αναγκών για εργατικό δυναμικό σε όλους τους τομείς της χαμηλής και μέσης ειδίκευσης της ελληνικής οικονομίας.
Η διάταξη ικανοποιεί το αίτημα των παραγωγικών φορέων της ελληνικής οικονομίας προς την κατεύθυνση της εισδοχής πρόσθετου εργατικού δυναμικού. Ταυτόχρονα, διασφαλίζεται ότι η ρύθμιση των για πολλά χρόνια διαμενόντων αλλοδαπών καταλήγει σε πραγματική απασχόληση, καθώς η άδεια διαμονής θα εκδίδεται μόνον εφόσον και αφότου ο πολίτης τρίτης χώρας αποδείξει ότι έχει ξεκινήσει να εργάζεται νόμιμα, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις του εργατικού δικαίου και θα ανακαλείται αν διακοπεί η απασχόληση,
δ) η διάταξη παρέχει τη δυνατότητα σε πολίτες τρίτων χωρών, οι οποίοι ευρίσκονται στη χώρα άνευ ισχύουσας άδειας διαμονής, για μεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον τρία έτη), να εργαστούν και να αυτοσυντηρηθούν, προσφέροντας τη δυνατότητα στα τέκνα και τις συζύγους των αιτούντων να εξομαλύνουν και αυτοί το καθεστώς διαμονής τους, εφόσον μένουν στη χώρα πριν την έναρξη εφαρμογής της ρύθμισης.. Στόχος είναι η διασφάλιση της οικογενειακής ενότητας καθώς και της κοινωνικής ασφάλειας, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η παρουσία της οικογένειας ενός πολίτη τρίτης χώρας διευκολύνει την ενσωμάτωση και καταπολεμά την παραβατικότητα.
ε) η διάταξη ενισχύει τα δημόσια έσοδα, σε φόρους και ασφαλιστικές εισφορές, και μειώνει τη δαπάνη των μηνιαίων επιδομάτων που σήμερα χορηγούνται στους αιτούντες άσυλο, σε όλη τη διάρκεια εξέτασης της αίτησής τους.
3. Ποια τα χαρακτηριστικά της ρύθμισης;
Η ρύθμιση είναι άπαξ, με ισχύ ενός έτους, και δεν αλλάζει σε τίποτα τις πάγιες διατάξεις περί νόμιμης μετανάστευσης, όπως αυτές ισχύουν σήμερα ή διαμορφώνονται με τον νέο Κώδικα Μετανάστευσης. Είναι μια ρύθμιση που βάζει τάξη στην αταξία, φέρνει τον νόμο εκεί που επικρατεί η ανομία και αφορά ανθρώπους που αποδεδειγμένα έχουν αποκτήσει κάποιες ρίζες εδώ, αφού προϋπόθεση είναι να διαμένουν στην Ελλάδα πάνω από τρία χρόνια πριν τις 30 Νοεμβρίου 2023 και να έχουν συγκεκριμένη και πιστοποιήσιμη εργασία. Εάν δεν την αξιοποιήσουν ή αν απορριφθούν καθίστανται εκ νέου παράνομα διαμένοντες και αυτόματα επιστρεπτέοι. Η ρύθμιση σχετίζεται και συνδέεται άμεσα με την πολιτική της αυστηρής φύλαξης των συνόρων, που ενισχύεται, σιγά-σιγά και με τη συνεργασία των γειτονικών χωρών, αλλά και με μια ευρύτερη στρατηγική νόμιμης μετανάστευσης, όπως αναλύεται στο σημείο 12.
4. Είναι η πρώτη φορά μιας τέτοιας ρύθμισης;
Η ελληνική πολιτεία, κατά το παρελθόν, έχει προβεί σε ρυθμίσεις του καθεστώτος διαμονής πολιτών τρίτων χωρών, ως εξής:
α) 1997 – 1998: τακτοποίηση μέσω της πράσινης κάρτας του ΟΑΕΔ (συνιστά την πρώτη μαζική τακτοποίηση, η οποία ουσιαστικά είχε γνώμονα καταγραφής των παρανόμως διαμενόντων μεταναστών στην Ελλάδα με πράσινη κάρτα 220.000 άδειες),
β) 2001: τακτοποίηση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2910/2001 (συνιστά τη δεύτερη μαζική τακτοποίηση, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά την υιοθέτηση του πρώτου ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για τη νόμιμη μετανάστευση, ν. 2910/2001, 228.000 άδειες), και,
γ) 2005 – 2007: τακτοποίηση σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 3386/2005 (συνιστά την τρίτη μαζική τακτοποίηση, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά την υιοθέτηση του δεύτερου ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου για τη νόμιμη μετανάστευση, ν. 3386/2005 – η διαδικασία τακτοποίησης περιλάμβανε σειρά περιπτώσεων προς τακτοποίηση, 95.800 άδειες με τον 3386/2005 + 20.000 άδειες το 2007).
Καμία, ωστόσο, από τις ως άνω παρεμβάσεις δεν προϋπέθετε την εργασία του δικαιούχου άδειας διαμονής, όπως προβλέπει η παρούσα ρύθμιση.
5. Πως αξιολογείται η προηγούμενη πολιτική;
Οι τρεις προηγούμενες ρυθμίσεις επέτρεψαν την εξομάλυνση της διαβίωσης σημαντικού αριθμού μεταναστών, κατά κύριο λόγο, από την Αλβανία στην Ελλάδα. Η περίπτωσή της παρουσίας των Αλβανών πολιτών στην ελληνική κοινωνία, μετά το 1990, θεωρείται μια από τις πιο επιτυχημένες διαδικασίες ένταξης και ενσωμάτωσης διεθνώς και, σίγουρα, στην Ευρώπη.
6. Τι γίνεται στην Ευρώπη και αλλού;
Η πολιτική ρύθμισης ή τακτοποίησης (regularization διεθνώς) συνιστά ένα εργαλείο πολιτικής, το οποίο τα κ-μ της ΕΕ, αλλά και διεθνώς, αξιοποιούν στο πλαίσιο διαχείρισης του μεταναστευτικού πληθυσμού που ευρίσκεται στην επικράτειά τους, αλλά και ικανοποίησης των αναγκών των εθνικών αγορών εργασίας σε, ανειδίκευτο, κυρίως, εργατικό δυναμικό.
Πιο συγκεκριμένα:
Στην Ιταλία οι αντίστοιχες ρυθμίσες άπαξ υπήρξαν πολυάριθμες:
1986 (105.000 τακτοποιήσεις)
1990 (220.000 τακτοποιήσεις)
1995-6 (245.000 τακτοποιήσεις)
1998 (περί τις 210.000 τακτοποιήσεις)
2002 (650.000 τακτοποιήσεις)
2009 (υπεβλήθησαν 295.000 αιτήσεις)
2012 (υπεβλήθησαν 135.000 αιτήσεις)
Η τελευταία ρύθμιση έγινε το 2020 (πέραν των 83.000 τακτοποιήσεων μέχρι τον Οκτώβριο του 2022), όταν η ιταλική κυβέρνηση εισήγαγε ειδική άδεια διαμονής για σκοπούς αγροτικής κυρίως εργασίας 6μηνης ή και μεγαλύτερης διάρκειας. Υπεβλήθησαν πλέον των 230.000 αιτήσεων. Σήμερα στην Ιταλία όσοι νεοεισερχόμενοι παράνομα δεν παίρνουν άσυλο μπορούν να αιτηθούν υπαγωγή σε ειδικό καθεστώς προστασίας υπό προϋποθέσεις, με πρόσβαση στην αγορά εργασίας για δυο καταρχήν χρόνια, χωρίς χρονικό περιορισμό πρότερης διαμονής.
Στη Γαλλία, ανεξαρτήτως της τύχης του νομοσχεδίου Νταρμανέν, τακτοποιείται η διαμονή 30.000 αλλοδαπών ετησίως επί τη βάσει της εγκυκλίου Βαλς (Valls) του 2012.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στη Γερμανία προβλέπεται πλέον η χορήγηση ιθαγένειας με τη συμπλήρωση πενταετούς ή και τριετούς διαμονής (υπό προϋποθέσεις).
7. Είναι η συγκεκριμένη ρύθμιση νομιμοποίηση; Κάνετε τους παράνομους νόμιμους;
Όχι. Ρυθμίζεται η παρουσία στη χώρα των ωφελούμενων και επιτρέπεται η εργασία τους. Οι δικαιούχοι ανταποκρίνονται στην προσφορά εργασίας και καλύπτουν συγκεκριμένες ανάγκες της αγοράς, πληρώνοντας φόρους και ασφαλιστικές εισφορές για μια τριετία.
Η συγκεκριμένη ρύθμιση δεν παρέχει κανένα άλλο δικαίωμα. Ούτε καν αυτό της οικογενειακής επανένωσης. Ούτε οδηγεί σε μόνιμη διαμονή στην Ελλάδα και, σε καμία περίπτωση, στην ελληνική ιθαγένεια. Το μόνο δικαίωμα που έχουν οι ωφελούμενοι είναι η πρόσβαση στην αγορά εργασίας για όσο εργάζονται. Αν σταματήσουν να εργάζονται, επιστρέφουν στο προηγούμενο καθεστώς, με τη διαφορά ότι η Πολιτεία διαθέτει όλα τα στοιχεία τους και είναι πλήρως καταγεγραμμένοι και ταυτοποιημένοι.
Και, βέβαια, σε καμία περίπτωση η ρύθμιση δεν επιβραβεύει παραβατικές συμπεριφορές και δεν αθωώνει εγκληματίες. Τουναντίον, ασκείται ενδελεχής έλεγχος και η αίτηση μπορεί να ευδοκιμήσει μόνον αν ο αλλοδαπός έχει καθαρό ποινικό μητρώο. Σε κάθε περίπτωση, ο απορριφθείς και όποιος δεν αιτηθεί εμπίπτει στην αυστηροποιημένη διαδικασία απέλασης υπό τον νέο Εθνικό Συντονιστή Επιστροφών.
8. Επί της αρχής, ωστόσο, εισάγεται μια εξαίρεση. Σωστά;
Λάθος. Η ισχύουσα νομοθεσία, από το 2014 (αλλά και παλαιότερα), προβλέπει τη χορήγηση άδειας διαμονής σε αλλοδαπούς για εξαιρετικούς λόγους, όταν συμπληρώσουν επτά (7) χρόνια διαμονής στην Ελλάδα. Η ρύθμιση του 2014 εισάγει μια μόνιμη και πάγια εξαίρεση που ισχύει και σήμερα. Κάθε χρόνο χορηγούνται περίπου 6-8.000 τέτοιες άδειες σε αλλοδαπούς.
9. Πως αποδεικνύεται ο χρόνος διαμονής στην Ελλάδα;
Η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπει συγκεκριμένες διαδικασίες και οι αρμόδιες αρχές διαθέτουν μεγάλη σχετική πείρα στη διαπίστωση του χρόνου διαμονής ενός αλλοδαπού στην Ελλάδα μέσω δημοσίων εγγράφων βέβαιης χρονολογίας, όπως διαβατήριο, τραπεζικό έμβασμα, εισαγωγή σε νοσοκομείο, λογαριασμό κοινής ωφέλειας κλπ. Προς τούτο, οι υπηρεσίες θα εφαρμόσουν την ισχύουσα απόφαση για τα έγγραφα βέβαιης χρονολογίας, μέσω των οποίων οι αλλοδαποί θα έχουν τη δυνατότητα να αποδείξουν την τριετή διαμονή τους στη χώρα. Η απόφαση παρέχει διασφαλίσεις αναφορικά με τα έγγραφα που θα υποβληθούν και οι αρχές προβαίνουν σε όλους τους απαραίτητους ελέγχους γνησιότητας των υποβληθέντων εγγράφων.
10. Γιατί τώρα;
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια διαρροή νόμιμου αλλά και μη νόμιμου μεταναστευτικού πληθυσμού από την Ελλάδα προς άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι αλβανικής καταγωγής έχουν, για παράδειγμα, φύγει αυξάνοντας την πίεση στην ελληνική αγορά εργασίας, ιδίως σήμερα που η ανεργία μειώνεται και η οικονομία αναπτύσσεται. Πολλοί από τους μη νόμιμα διαμένοντες στην Ελλάδα, που απασχολούνται ως εργάτες γης, προτιμούν να φύγουν στην Ιταλία ή την Ισπανία, για παράδειγμα, όπου μπορούν πιο εύκολα να αποκτήσουν «χαρτιά» και να απασχοληθούν σε αγροτικές εργασίες.
11. Γιατί θέλουν «χαρτιά»;
Για να μπορούν να διαμένουν με ασφάλεια στη χώρα υποδοχής, να έχουν πρόσβαση στις κοινωνικές υπηρεσίες, όπως είναι ο εμβολιασμός υπέρ της δημόσιας υγείας και ασφάλειας, αλλά και να ταξιδεύουν με ασφάλεια στις πατρίδες τους, αν χρειαστεί και όταν το επιθυμούν. Σύμφωνα με μαρτυρίες, πολλοί εργάτες γης «χωρίς χαρτιά» έφυγαν για την Ιταλία, προκειμένου να εκμεταλλευτούν όχι μόνο τους υψηλότερους μισθούς αλλά και τις πρόσφατες ρυθμίσεις των ιταλικών αρχών που δίνουν «χαρτιά» σε αλλοδαπούς εργάτες γης πολύ πιο εύκολα.
12. Ποια είναι η στρατηγική;
Η συγκεκριμένη ρύθμιση είναι μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής πέντε βημάτων:
α) Το πρώτο βήμα έχει να κάνει με την εξωτερική διάσταση της μετανάστευσης και, ειδικότερα, την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης: αυστηρή φύλαξη συνόρων, επιτάχυνση των επιστροφών, απηνής καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης μεταναστών και πρωτοβουλίες σε διεθνές, ευρωπαϊκό και διμερές επίπεδο. Σε αυτό το βήμα συμπεριλαμβάνεται και η θέσπιση, για πρώτη φορά, Εθνικού Συντονιστή Επιστροφών και Εθνικού Συντονιστή κατά της Διακίνησης Μεταναστών αλλά και η αυστηροποίηση των κυρώσεων εναντίον όσων παραβιάζουν τους όρους των μετακλήσεων εργαζομένων από το εξωτερικό.
β) Το δεύτερο βήμα περιλαμβάνει τη συγκεκριμένη ρύθμιση που δίνει μια ευκαιρία άπαξ σε όποιον μπορεί και θέλει να εργαστεί νόμιμα εδώ.
γ) Το τρίτο βήμα αφορά στην υπογραφή διμερών συμφωνιών εργασιακής κινητικότητας, με χώρες όπως η Μολδαβία, η Γεωργία και η Ινδία. Η πρώτη τέτοια συμφωνία, με την Ινδία, αναμένεται να ολοκληρωθεί, να υπογραφεί και να κυρωθεί εντός του πρώτου εξαμήνου του 2024.
δ) Το τέταρτο βήμα αφορά στην πλήρη αναδιοργάνωση του διοικητικού μηχανισμού της νόμιμης μετανάστευσης ώστε να πάψουν οι καθυστερήσεις και οι γραφειοκρατικές εμπλοκές στη διαδικασία αδειοδοτήσεων. Μέχρι πρότινος, λόγω της σφοδρής οικονομικής κρίσης, οι ανάγκες σε εργατικό δυναμικό στην Ελλάδα ήταν περιορισμένες. Σήμερα, ωστόσο, οι υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης της εθνικής οικονομίας έχουν αλλάξει άρδην τα δεδομένα και καταγράφονται σημαντικές ελλείψεις εργατικού δυναμικού. Οι δυσλειτουργίες του συστήματος της νόμιμης μετανάστευσης έχουν άμεσο οικονομικό αντίκτυπο και απειλούν να επηρεάσουν αρνητικά την ανάκαμψη της οικονομίας της χώρας. Η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος είναι συνεπώς απαραίτητος.
ε) Τέλος, ο εκσυγχρονισμός του συστήματος νόμιμης μετανάστευσης πρέπει να συνοδεύεται με ένα πέμπτο βήμα που αφορά στις ενισχυμένες πολιτικές ένταξης, ώστε να αποφευχθεί κάθε φαινόμενο περιθωριοποίησης και παραβατικότητας.
13. Πόσοι θα ενταχθούν και ποιους θα αφορά η ρύθμιση;
Κανείς δεν μπορεί να το πει με ακρίβεια και αυτό είναι το πρόβλημα: οι μη νόμιμα διαμένοντες δεν έχουν καταγραφεί και η Πολιτεία δεν μπορεί συνεπώς να έχει ασφαλή εικόνα. Το ίδιο πρόβλημα υφίσταται και στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που προσπαθούν με διάφορες μεθόδους, με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, να υπολογίσουν τον μη νόμιμα διαμένοντα πληθυσμό, πάντοτε κατά προσέγγιση.
Ωστόσο, μπορεί να γίνει μια εκτίμηση για περίπου 30.000 αιτούντες συνολικά, βάση ενός απλού υπολογισμού. Αν κάθε χρόνο χορηγούνται 6-8.000 άδειες για εξαιρετικούς λόγους σε όσους έχουν συμπληρώσει την επταετία, τότε στα τέσσερα χρόνια μεταξύ της επταετίας και της τριετίας, που προβλέπει η παρούσα ρύθμιση, οι άδειες μπορεί να φθάσουν τις 30.000.
Από αυτόν τον αριθμό, στη ρύθμιση θα ενταχθούν όσοι μπορούν να απορροφηθούν από την αγορά εργασίας και όσοι χρειάζονται για να καλύψουν τις ανάγκες της εθνικής οικονομίας.
Προφανώς, ο αριθμός αυτός δεν αρκεί για να καλύψει τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πέρα από τη μείωση της ανεργίας, τις ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης και την αύξηση της συμμετοχής των νέων και των γυναικών στην αγορά εργασίας και την επιστροφή των Ελλήνων του εξωτερικού (brain gain), χρειάζονται και νέοι νόμιμοι οδοί μετανάστευσης, τις οποίες παρέχουν οι διμερείς συμφωνίες εργασιακής κινητικότητας που, σε συνδυασμό με τη διοικητική αναβάθμιση του συστήματος της νόμιμης μετανάστευσης, θα δώσουν πραγματική λύση στο σημερινό πρόβλημα έλλειψης εργατικών χεριών και εργαζομένων υψηλότερης ειδίκευσης.
14. Οι αιτούντες έχουν παρανομήσει και επιβραβεύονται;
Οι αιτούντες αναμένεται να είναι δυο κατηγοριών. Είτε άνθρωποι που ήρθαν νόμιμα στην Ελλάδα, ως επισκέπτες ή για να εργαστούν, και στην πορεία περιήλθαν σε καθεστώς παρανομίας γιατί δεν ανανέωσαν την άδεια παραμονής τους, για μια σειρά από λόγους, είτε άνθρωποι που ήρθαν εξαρχής παράνομα. Η συντριπτική πλειονότητα των αιτούντων αναμένεται ότι θα ανήκει στην πρώτη κατηγορία. Οι παράνομα εισερχόμενοι μετανάστες είτε αιτήθηκαν και πήραν άσυλο και ως πρόσφυγες, δεν εντάσσονται στη ρύθμιση, όταν, μάλιστα, οι περισσότεροι βρίσκονται εκτός Ελλάδος, είτε δεν πήραν άσυλο και, μετά από ένα διάστημα, και πάντως πριν την τριετία, έφυγαν παράτυπα προς τη βόρεια Ευρώπη. Άρα, η ρύθμιση αφορά, κυρίως, νόμιμα εισερχόμενους στην Ελλάδα που περιέπεσαν σε καθεστώς παρανομίας και, σήμερα, τους δίνεται μια δεύτερη ευκαιρία να συνεισφέρουν στην οικονομική ανάπτυξη της χώρας και να καλύψουν τις εργασιακές της ανάγκες. Σήμερα, η προέλευση της πλειοψηφίας όσων αιτούνται υπαγωγής στη ρύθμιση των εξαιρετικών λόγων της επταετίας είναι η Αλβανία. Με μεγάλη διαφορά ακολουθούν η Γεωργία, το Πακιστάν και οι Φιλιππίνες.
Όμως, αξίζει ίσως να σημειωθεί ότι στη χώρα μας καταργήθηκε και δεν υφίστανται κανένα καθεστώς ενδιάμεσης προστασίας, όπως αντίθετα συμβαίνει στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες μεταξύ του πρόσφυγα και του επιστρεπτέου, ακόμα κι αν δεν είναι δυνατή η απέλαση. Το αποτέλεσμα είναι το σύστημα ασύλου (που αφορά κατά βάση την παράνομη μετανάστευση) και το σύστημα της νόμιμης μετανάστευσης να μην συνομιλούν σε κανένα επίπεδο, όπως συμβαίνει αλλού, δημιουργώντας ένα περιθώριο ανομίας.
15. Έτσι όμως δεν δημιουργείται ένας μαγνήτης, δεν είναι η ρύθμιση pull factor;
Όχι. Πρώτον, γιατί δεν αφορά νεοεισερχόμενους αλλά όσους βρίσκονται ήδη εδώ και μάλιστα για πάνω από τρία χρόνια. Δεύτερον, ο μεγαλύτερος/πραγματικός μαγνήτης είναι η Γερμανία και όχι η Ελλάδα. Όσοι έρχονται παράνομα στην Ελλάδα δεν έχουν την πρόθεση να μείνουν στην Ελλάδα. Η Ελλάδα παραμένει χώρα διέλευσης και όχι χώρα τελικού προορισμού.
16. Γιατί δίνεται δικαίωμα εργασίας στους αιτούντες άσυλο;
Ο αιτών ασύλου προστατεύεται σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Φιλοξενείται και σιτίζεται με ευθύνη της χώρας υποδοχής. Μετά την παρέλευση 25 ημερών δικαιούται να κυκλοφορεί δημόσια ελεύθερος. Σε αυτό το διάστημα, η χώρα υποδοχής υποχρεούται να έχει ολοκληρώσει την καταγραφή, ταυτοποίηση και έλεγχο ασφαλείας του νεοεισερχόμενου.
Η ευρωπαϊκή οδηγία προβλέπει ότι η χώρα υποδοχής μπορεί να επιλέξει αν θα επιτρέψει στον αιτούντα ασύλου να εργαστεί το πρώτο εννεάμηνο. Αν, δηλαδή, θα του επιτρέψει να εργαστεί αμέσως ή μετά από λίγους μήνες και πάντως δεν μπορεί να του το απαγορεύσει μετά την παρέλευση των εννέα μηνών.
Η Ελλάδα επιλέγει τους δυο μήνες που είναι αρκετοί για να ολοκληρωθεί ο έλεγχος ασφαλείας. Και ο λόγος είναι απλός: επιλέγουμε να δώσουμε τη δυνατότητα να εργαστεί και να αυτοσυντηρηθεί παρά να επιδοτείται με χρήματα του Έλληνα και του Ευρωπαίου φορολογούμενου. Εννοείται ότι το μηνιαίο χρηματικό επίδομα που σήμερα λαμβάνει θα διακόπτεται για τον εργαζόμενο αιτούντα άσυλο. Αν η αίτηση ασύλου του ευδοκιμήσει και καταστεί πρόσφυγας αποκτά πλήρη πρόσβαση στην αγορά εργασίας, άσχετα αν στη συντριπτική τους πλειοψηφία, οι αναγνωρισμένοι προσφύγες επιλέγουν να φύγουν για τη βόρεια Ευρώπη. Αν η αίτησή του απορριφθεί, η άδεια εργασίας ανακαλείται και καθίσταται επιστρεπτέος.
17. Γιατί δίνεται η δυνατότητα άδειας διαμονής σε αλλοδαπούς υπό προσωρινή προστασία;
Η ρύθμιση αφορά τους περίπου 25.000 Ουκρανούς που διαμένουν στην Ελλάδα, υπό το ειδικό καθεστώς προσωρινής προστασίας, σύμφωνα με τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Σε αυτούς δίνεται η δυνατότητα να ενταχθούν σε καθεστώς νόμιμης μετανάστευσης εάν το επιθυμούν και εφόσον πληρούν σε κάθε περίπτωση τις αντίστοιχες προϋποθέσεις της άδειας διαμονής που θα αιτηθούν.