Τον οδικό χάρτη της κυβέρνησης με τις μεταρρυθμίσεις στον χώρο της Αυτοδιοίκησης ώστε να μπορέσει να παίξει τον πρωταγωνιστικό της ρόλο, που είναι τριπλός (αναπτυξιακός, κοινωνικός, πολιτιστικός), παρουσίασε ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών Στέλιος Πέτσας, κατά την ομιλία του στο Thessaloniki Summit 2021.
Στην αρχή μίλησε για τα αποτελέσματα από τις μεταρρυθμίσεις που ήδη έγιναν και, όπως είπε, είναι οι εξής:
- Ο νέος νόμος για τον ΑΣΕΠ, που βελτιώνει τις διαδικασίες προσλήψεων και καθιερώνει τον ετήσιο, ευρύ, διαγωνισμό που θα βάλει στις ράγες τον ετήσιο προγραμματισμό προσλήψεων.
- Ο νόμος για τον εσωτερικό έλεγχο, που βάζει και στη Δημόσια Διοίκηση δοκιμασμένες και επιτυχημένες πρακτικές του ιδιωτικού τομέα, από τον εσωτερικό ελεγκτή μέχρι τον σύμβουλο ακεραιότητας.
- Ο νέος εκλογικός νόμος για τους ΟΤΑ, που επαναφέρει την κυβερνησιμότητα στην Αυτοδιοίκηση που τόσο ταλαιπωρήθηκε από την αλά καρτ απλή αναλογική που επέβαλε ο ΣΥΡΙΖΑ, όχι για να εκφράσει και φωνές της μειοψηφίας αλλά για να βάλει τρικλοποδιά στο έργο του εκλεγμένου δημάρχου ή περιφερειάρχη.
- Η ρύθμιση μια σειράς από εκκρεμή ζητήματα, όπως τα αδήλωτα τετραγωνικά που αύξησαν για πάντα τα έσοδα των δήμων, την ώρα που απάλλαξαν για πάντα από πρόστιμα και προσαυξήσεις τους δημότες τους.
- Οι ρυθμίσεις για τις ληξιπρόθεσμες οφειλές, μέχρι διευκολύνσεις στην καταβολή των δόσεων προς το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και από έκτακτες ενισχύσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας, μέχρι μόνιμες παρεμβάσεις στην διευκόλυνση των δημοσίων συμβάσεων, και από το νέο πλαίσιο για την ευζωία των ζώων συντροφιάς, μέχρι την αναβάθμιση των κοινωνικών δομών των δήμων.
Ο αναπτυξιακός ρόλος της Αυτοδιοίκησης
Στη συνέχεια ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών μίλησε για το πώς μπορούμε να κάνουμε ένα άλμα στο μέλλον για την Αυτοδιοίκηση και σε ό,τι αφορά στον αναπτυξιακό ρόλο της έκανε λόγο για τρία επίπεδα:
1) Τακτική χρηματοδότηση για την οποία είπε ότι:
Τον Οκτώβριο προχωρήσαμε στην έκδοση μίας συμπληρωματικής απόφασης Κ.Α.Π., ύψους 107 εκατ. ευρώ. Πρόκειται για ποσό λίγο μεγαλύτερο από το ποσό μίας τακτικής απόφασης Κ.Α.Π. και με βάση την εκτέλεση του προϋπολογισμού και με τη συνεννόηση που έχουμε με το οικονομικό επιτελείο, είμαστε σε θέση να προχωρήσουμε και στην έκδοση νέας συμπληρωματικής Κ.Α.Π. ανάλογου ύψους μέχρι τις 20 Νοεμβρίου.
Το 2022 θα είναι ένα έτος αναμόρφωσης των Κ.Α.Π., με σκοπό να άρουμε τυχόν δυσλειτουργίες, να βελτιώσουμε περαιτέρω σημεία τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι δουλεύουν, να διορθώσουμε σημεία τα οποία έχουν αποδειχθεί ότι δεν δουλεύουν, προκειμένου να έχουμε μία πιο δίκαιη κατανομή και, ταυτόχρονα, να αυξήσουμε το ποσό για τους Κ.Α.Π., έτσι ώστε να αρχίσει σιγά-σιγά να αντιστρέφεται η πορεία συρρίκνωσης των τελευταίων ετών. Δεν μιλάμε για μαξιμαλιστικές διεκδικήσεις. Μιλούμε, όμως, για ρεαλιστικές -και όχι συμβολικές- αυξήσεις. Και πιστεύω ότι, το 2022, με καλή διάθεση και με πνεύμα συνεργασίας με τους θεσμικούς φορείς της Αυτοδιοίκησης, θα βρούμε αυτό που μπορεί να υποστηρίξει το οικονομικό μας επιτελείο. Προσωπικά εκτιμώ, ότι οι Κ.Α.Π. το 2022, μπορεί να αυξηθούν και τον Ιανουάριο του 2023, όταν θα αρχίσει να εκτελείται ο Προϋπολογισμός αυτής της εκλογικής χρονιάς, για την Αυτοδιοίκηση, οι ΚΑΠ να ανέρχονται σε περίπου 3,2 δις ευρώ, από 2,85 δις ευρώ φέτος. Μια σημαντική, περίπου 15% αύξηση, η οποία θα επιτρέψει να απορροφηθούν χωρίς αναταράξεις μεταξύ αστικών και περιφερειακών δήμων, οι όποιες αναπροσαρμογές κριτηρίων συναποφασίσουμε στην κατανομή των ΚΑΠ.
2) Έκτακτες χρηματοδοτήσεις, οι οποίες είτε σχετίζονται με την πανδημία του κορωνοϊού, είτε σχετίζονται με τις φυσικές καταστροφές.
Σταθήκαμε δίπλα στους δήμους για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Διαθέσαμε 237,1 εκατ. ευρώ, προκειμένου να στηρίξουμε τις απώλειες εσόδων και την αύξηση δαπανών για να αντιμετωπιστεί η πανδημία. Και εάν χρειαστεί, μέχρι το τέλος της χρονιάς, θα είμαστε εδώ να βοηθήσουμε τους δήμους ξανά. Όλοι, βεβαίως, καταλαβαίνουμε ότι η χρηματοδότηση αυτή δεν αντισταθμίζει το κόστος το οποίο επωμίστηκε η Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ωστόσο, καταλαβαίνουμε, επίσης, ότι έπρεπε όλοι να βάλουμε λίγο πλάτη.
3) Χρηματοδοτικά προγράμματα:
- Το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης» του υπουργείου Εσωτερικών είναι ένα πρόγραμμα που αντικατέστησε -με τρόπο σημαντικά διευρυμένο- το πρόγραμμα «Φιλόδημος 1». Σε 2,5 δισ. ευρώ ανέρχονται τα διαθέσιμα κονδύλια από το πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης». Με την ευελιξία που δώσαμε στο πρόγραμμα, από τον Μάρτιο του 2021 , έχουμε έναν ονομαστικό προϋπολογισμό 3,1 δισ. ευρώ για εντάξεις έργων και -έπειτα από συνεννόηση με το οικονομικό επιτελείο και με τον πρωθυπουργό- αυξάνουμε και άλλο τον χώρο που έχει αυτό το πρόγραμμα. Είναι γεγονός ότι ο χώρος αυτός δεν μπορεί να αυξηθεί στα επίπεδα του 6,1 δισ. ευρώ, που ανέρχονται οι προτάσεις των έργων που έχουν υποβάλει οι δήμοι και οι περιφέρειες της χώρας. Μιλάμε για ένα σημαντικά μεγαλύτερο φάκελο , πάνω από 1 δισ. ευρώ σε σχέση με τον αρχικό. Η τροποποίηση της σχετικής Κοινής Υπουργικής Απόφασης έχει ήδη δρομολογηθεί, έχει υπογραφεί από 4 υπουργούς και απομένουν οι 2 τελευταίοι υπουργοί για την έκδοση της, που θα περιλαμβάνει και την αύξηση του προϋπολογισμού, αλλά και διευθετήσεις που σχετίζονται με τα θέματα προτεραιοποίησης αναγκών για πυρόπληκτους Δήμους ή για τα θέματα που έχουν να κάνουν με την πάροδο στους στόχους για την ανακύκλωση και γενικά για τη βιώσιμη ανάπτυξη.
- Το χρηματοδοτικό εργαλείο του «Αντώνης Τρίτσης» μπορεί να αποτελέσει πολύτιμη γέφυρα ωρίμανσης έργων για να εκμεταλλευτούμε τους πόρους από το Ταμείο Ανάκαμψης και το νέο ΕΣΠΑ. Η πρόκληση για τους επόμενους μήνες είναι πώς θα αξιοποιήσουμε αυτά τα χρηματοδοτικά εργαλεία, πώς θα τα απορροφήσουμε, ώστε -μέσα στην περίοδο 2022-2023- οι πολίτες να μπορέσουν να δουν την καθημερινότητά τους να βελτιώνεται μέσα από έργα υποδομών, μέσα από έργα σύγχρονα, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός και οι "έξυπνες πόλεις" και μέσα από έργα που μειώνουν το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, όπως έργα διαχείρισης απορριμμάτων και ανακύκλωσης.
- Έργα που χρηματοδοτούμε για την εμπέδωση του ψηφιακού πολιτισμού και της ψηφιακής σύγκλισης, όπως είναι οι Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών, οι εφαρμογές Διαδικτύου, το πρόγραμμα για τις «έξυπνες πόλεις» (smartcities), το οποίο ενισχύουμε με το ποσό των 130 εκατομμυρίων ευρώ.
- Χρηματοδότηση έργων για την αντιμετώπιση της πανδημίας και την προστασία της δημόσιας υγείας. -Χρηματοδότηση έργων για τη βιώσιμη διαχείριση και την προστασία του περιβάλλοντος, όπως και για τη θωράκιση απέναντι στις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, είτε, για παράδειγμα, με τη χρήση φωτοβολταϊκών συστημάτων και άλλων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, είτε με την επέκταση της ηλεκτροκίνησης, την καλύτερη διαχείριση των υδάτινων αποθεμάτων με τη χρήση «έξυπνων» υδρομέτρων, τις νέες μεθόδους ανακύκλωσης και διαχείρισης απορριμμάτων κ.ο.κ.
Κοινωνικός ρόλος της Αυτοδιοίκησης
Σχετικά με τον κοινωνικό ρόλο της Αυτοδιοίκησης επισήμανε τα εξής:
- Από το υπουργείο Εσωτερικών, χρηματοδοτούμε τους βρεφονηπιακούς σταθμούς και τα Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών με περίπου 310 εκατομμύρια ευρώ φέτος. Μια σημαντική αύξηση από τα 279 εκατ. ευρώ της προηγούμενης χρονιάς. Τα οποία όμως δεν έφτασαν για να καλύψουν τις αυξημένες ανάγκες, ιδίως τα δημοτικά ΚΔΑΠ, και για αυτό κάναμε πρόσθετη παρέμβαση. Μετά από στενή συνεργασία με την ΚΕΔΕ και την ΕΕΤΑΑ, έχει ήδη καταρτιστεί κατάλογος με αναλυτικά στοιχεία των αναγκών ανά Δήμο και η σχετική απόφαση που εκδίδεται θα περιλαμβάνει όλες τις λεπτομέρειες και τις προϋποθέσεις με μία έκτακτη χρηματοδότηση ύψους 10 εκατομμυρίων ευρώ.
- «Νταντάδες της γειτονιάς». Πρόκειται για ένα νέο πρόγραμμα που αφορά κυρίως τη φύλαξη βρεφών ηλικίας από δύο μηνών έως 2,5 ετών και το οποίο χρηματοδοτείται από το νέο ΕΣΠΑ. Μια δράση που συμφιλιώνει την οικογενειακή με την επαγγελματική ή/και προσωπική ζωή. Που ενισχύει οικονομικά και διευκολύνει τις μητέρες να πετύχουν την πλήρη επανένταξή τους στην αγορά εργασίας και τη συνέχιση της επαγγελματικής τους καριέρας. Και που, παράλληλα, μειώνει την αδήλωτη εργασία, μέσω της ενθάρρυνσης άνεργων, κυρίως, γυναικών, κατόπιν πιστοποίησης, να εργασθούν ως παιδαγωγοί-φροντιστές. Το έργο αυτό πρόκειται να υλοποιηθεί σε πιλοτικό αρχικά επίπεδο στις αρχές του 2022, για να εφαρμοστεί κατόπιν σταδιακά σε όλη την επικράτεια.
Πολυεπίπεδη διακυβέρνηση
Ο αναπληρωτής υπουργός Εσωτερικών αναφέρθηκε στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση που προωθεί η κυβέρνηση και είπε ότι σε αυτή εντάσσεται και το ζήτημα των αρμοδιοτήτων. Επισήμανε ότι υπάρχει, ήδη, μία επεξεργασμένη πρόταση, από τον Μάρτιο του 2021, από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΕ, κυρίως για τον έναν άξονα αυτών των αρμοδιοτήτων, ο οποίος έχει να κάνει με τη σχέση ανάμεσα στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση, στους ΟΤΑ Α' και Β' βαθμού, και στο κράτος και τόνισε: «Πράγματι, πολλά πράγματα μπορούμε να πούμε ότι είναι αρκετά ώριμα για να τα συζητήσουμε. Υπάρχουν, βεβαίως, και άλλα ζητήματα: από την παιδεία και την υγεία, μέχρι την κοινωνική πολιτική, τα οποία θα πρέπει να συζητήσουμε σε μεγαλύτερο βάθος και σκοπός μας θα πρέπει να είναι να καταλήξουμε κάπου, έτσι ώστε η συζήτηση κάποια στιγμή να ολοκληρωθεί και να υλοποιηθεί». Οι στόχοι της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, είπε, είναι οι εξής:
- Πρώτον, θέλουμε να αποσαφηνίσουμε απολύτως τις αρμοδιότητες ανάμεσα στους δύο βαθμούς αυτοδιοίκησης και στο κράτος, έτσι ώστε να μπει τέλος στον τραγέλαφο των «ανευθυνοϋπεύθυνων» και στα φαινόμενα της αλληλομετάθεσης ευθυνών, τα οποία, δυστυχώς, εξακολουθούν να αμαυρώνουν την εικόνα της ελληνικής δημόσιας διοίκησης, προκαλώντας, ουκ ολίγες φορές, ποικίλες, και πολύ σοβαρές, επιπτώσεις.
- Δεύτερον, θέλουμε να ενισχύσουμε με νέες ουσιαστικές αρμοδιότητες τις Περιφέρειες και τους Δήμους, ούτως ώστε να επιτελέσουν αποτελεσματικότερα και ταχύτερα το έργο τους. Είμαστε πεπεισμένοι -και το έχουμε αποδείξει αυτό στην πράξη, τα προηγούμενα δύο χρόνια- ότι η μεταφορά αρμοδιοτήτων, και η συνεπαγόμενη, βέβαια, μεταφορά οικονομικών πόρων και προσωπικού, θα αναδείξει σε μεγαλύτερο βαθμό τον πρωταγωνιστικό ρόλο της αυτοδιοίκησης σε πολλούς νευραλγικούς τομείς, όπως είναι η ανάπτυξη, η απασχόληση, η βιομηχανία, η ενέργεια, οι επικοινωνίες και οι μεταφορές, η πολιτική προστασία, αλλά και ο πολιτισμός, ο τουρισμός και ο αθλητισμός.
- Τρίτον, αποτελεί για εμάς ύψιστη προτεραιότητα να διασφαλίσουμε τον όσο το δυνατόν μεγαλύτερο, απτό και μετρήσιμο αντίκτυπο της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, όπως και όλων των άλλων μεταρρυθμίσεων μας, στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων πολιτών, σε όποια γωνιά της χώρας και αν ζουν. «Όπως έχει δηλώσει πολλές φορές ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, η στρατηγική κατεύθυνσή μας είναι σαφής και ξεκάθαρη: Θέλουμε ένα Δημόσιο που παρέχει αξιόπιστες, γρήγορες, διαφανείς και φιλικές υπηρεσίες στους πολίτες. Και θέλουμε μια Αυτοδιοίκηση, που θα λειτουργεί ως ισχυρός πυλώνας ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Μια αυτοδιοίκηση που διαθέτει το κύρος, τους αναγκαίους πόρους και την απαιτούμενη ευελιξία, έτσι ώστε να γίνει η ζωή όλων των Ελλήνων καλύτερη, σε όποια γωνιά της χώρας και αν ζουν. Μια Αυτοδιοίκηση που, μέσα από τη σχέση εμπιστοσύνης και συνεργασίας με την κεντρική κυβέρνηση, θα προσφέρει στους πολίτες ποιοτικές υπηρεσίες. Μια Αυτοδιοίκηση δραστήρια, δυναμική και εξωστρεφή», τόνισε ο κ. Πέτσας.