Τις πολιτικές ευθύνες της κυβέρνησης για την τραγωδία των Τεμπών επικαλείται ο ΣΥΡΙΖΑ, αποκρύπτοντας το γεγονός ότι η τηλεδιοίκηση που ενοχοποιείται για το τραγικό δυστύχημα είχε προκριθεί σε διαγωνισμό το 2014 και έπρεπε να είχε παραδοθεί τον Σεπτέμβριο του 2016, επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ και υπουργού Χρήστου Σπίρτζη.
Στην πραγματικότητα, η σύμβαση 717 και το έργο της τηλεδιοίκησης ολοκληρώθηκαν το 2023, όπως φαίνεται από τα παρακάτω αναλυτικά στοιχεία...
Συγκεκριμένα, όλες οι αιτίες καθυστέρησης του έργου ανέκυψαν την περίοδο από το Σεπτέμβριο του 2014 έως και τα μέσα του 2019. Από τότε ξεκίνησε μία αγωνιώδης προσπάθεια προκειμένου να αποκατασταθούν όλα τα προβλήματα που έχρηζαν λύσης και να ολοκληρωθεί η σύμβαση, όπως και έγινε, το 2023.
1. Περίοδος Σεπτέμβριος 2014 - αρχές Ιουλίου 2019
1.1. Ο Διαγωνισμός πραγματοποιήθηκε το 2014. Συμμετείχαν τα ακόλουθα τρία σχήματα, α) Κ/Ξ «ΤΟΜΗ-ALSTOM» με δανειοπάροχο «ALSTOM FERROVIARIA», β) «ΤΕΡΝΑ» με δανειοπάροχο «SIEMENS» και «ISAF», γ) «AΦΟΙ ΣΤΕΛΙΟΥ ΚΟΥΝΝΑ» με δανειοπάροχο για επιδομή «ΠΟΡΤΟ ΚΑΡΡΑΣ» (πρώην Τεχνική Ολυμπιακή). Το τρίτο σχήμα αποκλείστηκε ενώ κατόπιν της εξέτασης των λοιπών ενστάσεων το έργο κατακυρώθηκε στην Κ/Ξ «ΤΟΜΗ-ALSTOM» και υπεγράφη η σύμβαση στις 26.9.2014. Η συνολική προθεσμία κατασκευής 24 μήνες από την υπογραφή (ήτοι αρχική ολοκλήρωση 26.9.2016).
1.2. Ο προϋπολογισμός του έργου ανερχόταν σε 52.753.400,00 ΕΥΡΩ, η ανάθεση στην Ανάδοχο Κ/Ξ έγινε με συμβατικό τίμημα 41.297.174,410 ΕΥΡΩ (μέση έκπτωση 22,35%) περιλαμβανομένων απροβλέπτων, ανταλλακτικών, μελετών και τεκμηρίωσης καθώς και απολογιστικές εργασίες.
1.3. Το ποσοστό συμμετοχής στην Κοινοπραξία ήταν 75% «ΤΟΜΗ» - 25% «ALSTOM», ειδικώς δε «ΤΟΜΗ» 100% εργασίες οδοποιίας, ενώ για τα έργα Η/Μ «ΤΟΜΗ» 60% και «ALSTOM» 40%.
1.4. Από την αρχή του το έργο διαχωρίστηκε σε δύο τμήματα ως προς τις εργασίες Η/Μ, το «νότιο τμήμα» (ΣΚΑ-Πλατύ), το οποίο θα το εκτελούσε η «ΤΟΜΗ», και το «βόρειο τμήμα» (Πλατύ-Προμαχώνας), το οποίο θα εκτελούσε η «ALSTOM». Για τα τμήματα που θα εκτελούσε η «ΤΟΜΗ» οι μελέτες συντάχθηκαν από την εταιρεία «KOMEL» (επιλογή της «ΤΟΜΗ»), και ο εξοπλισμός για τα συστήματα τηλεμετρίας ήταν της επιλογής της ΤΟΜΗ (HIMA).
Τα ανωτέρω ήταν γνωστά από την έναρξη του έργου, και παρά τις επιμέρους επιφυλάξεις της ΕΡΓΟΣΕ, οι μελέτες της KOMEL, ο εξοπλισμός HIMA και διαχωρισμός του έργου σε δύο τμήματα, έγιναν αποδεκτά, από την ΕΡΓΟΣΕ. Το έργο άρχισε να εκτελείται με τον τρόπο αυτό, και η υλοποίησή του προχώρησε για 4,5 περίπου χρόνια κατά τα ανωτέρω. Είτε η επιλογή αυτή ήταν σωστή, είτε ήταν λάθος (τεχνικά ή νομικά), τελικά αυτή ήταν που αποτέλεσε το κύριο πρόβλημα στην καθυστέρηση υλοποίησης της σύμβασης.
1.5. Σημειώνεται ότι η αρχική ημερομηνία ολοκλήρωσης του έργου είχε οριστεί στις 26.9.2016. Κατά την περίοδο 2015-2019 παρατάθηκε 4 φορές η συνολική προθεσμία του έργου (και χορηγήθηκαν ενδιάμεσες παρατάσεις τμηματικών προθεσμιών). Η συνολική προθεσμία του έργου μετά την 4η παράταση είχε οριστεί έως την 26.11.2019 για λόγους που δεν οφείλονταν σε υπαιτιότητα του Αναδόχου αλλά κυρίως του ΟΣΕ ή/και της ΕΡΓΟΣΕ ή και αδυναμιών του φυσικού αντικειμένου της σύμβασης.
1.6. Επισημαίνεται ότι από το έτος 2016 είχε διαφανεί, λόγω αναγκαίων συμπληρώσεων στο φυσικό αντικείμενο του έργου, η ανάγκη για τη σύνταξη του 1ου ΑΠΕ και της 1ης ΣΣΕ σύμβασης, είχαν δε τα ανωτέρω λάβει και την έγκριση του Ελεγκτικού Συνεδρίου από τον Ιούνιο του έτους 2018. Εν τούτοις, έως τον Ιούλιο του 2019 δεν είχε υλοποιηθεί η σύνταξη του 1ου ΑΠΕ και η υπογραφή της 1ης ΣΣΕ αντίστοιχα, χωρίς αυτά δε το έργο δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί.
1.7. Την περίοδο 10.10.2018 έως και 8.11.2018 πραγματοποιήθηκε έλεγχος από την Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου (ΕΔΕΛ), η οριστική έκθεση του οποίου εκδόθηκε στις 7.2.2019, με πρόταση για επιβολή δημοσιονομικής διόρθωσης. Η ως άνω δημοσιονομική διόρθωση επιβλήθηκε διότι κατά την ΕΔΕΛ έπρεπε οι μελέτες της Αναδόχου Κ/Ξ να είναι συνεπικυρωμένες και από τη δανειοπάροχο εταιρεία «ALSTOM Ferroviaria».
Είτε σωστή, είτε λάθος η εν λόγω κρίση της ΕΔΕΛ, επί της λύσης που αποδέχθηκε η ΕΡΓΟΣΕ την περίοδο 2015-2019, οδήγησε ουσιαστικά το έργο σε τέλμα, και σε πολλαπλές εμπλοκές και καθυστερήσεις. Εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται εσφαλμένη η απόφαση της ΕΡΓΟΣΕ, να αποδεχθεί την πρόοδο του έργου για την περίοδο 2015-2019, χωρίς συνεπικυρωμένες μελέτες από τη δανειοπάροχο εταιρεία «ALSTOM Ferroviaria» καθώς και τη χρήση διαφορετικού εξοπλισμού τηλεμετρίας και αρχιτεκτονικής τηλεδιοίκησης σε διαφορετικά τμήματα του έργου. Όλα τα ανωτέρω οδήγησαν σε πολύ μεγάλη καθυστέρηση την υλοποίηση και ολοκλήρωση του έργου.
1.8. Κατά συνέπεια, τον Ιούλιο του 2019 τα δεδομένα ήταν:
1.9. Το έργο είχε ξεπεράσει το συμβατικό χρόνο ολοκλήρωσης, ήδη κατά 3 χρόνια.
1.10. Από τους 52 σταθμούς που αφορούσε το έργο, είχαν παραδοθεί στον ΟΣΕ προς χρήση τα συστήματα σηματοδότησης σε 17 σταθμούς, χωρίς την παράδοση οποιουδήποτε από τα 3 κέντρα τηλεδιοίκησης.
1.11. Το έργο που είχε υλοποιηθεί, είχε διαχωριστεί σε δύο τμήματα, με διαφορετικές μελέτες και διαφορετικό εξοπλισμό από έκαστο μέλος της Κ/Ξ τουλάχιστον στον εξοπλισμό τηλεμετρίας.
1.12. Η δανειοπάροχος «ALSTOM Ferroviarria» δεν είχε συνεπικυρώσει τις μελέτες, ανεξάρτητα από το αν αυτό ήταν αναγκαίο ή όχι, σε κάθε όμως περίπτωση αποτελούσε ένα από τα ευρήματα της ΕΔΕΛ που οδήγησε σε δημοσιονομική διόρθωση.
1.13. Η ανάγκη για σύνταξη 1ου ΑΠΕ και 1ης ΣΣΕ είχε ανακύψει ήδη από το 2016, αλλά δεν είχε υλοποιηθεί έως τότε. Η υλοποίησή τους θα αποκαθιστούσε οποιαδήποτε έλλειψη είχαν τα συμβατικά τεύχη σχετικά με το σχεδιασμό του έργου.
2. Περίοδος Ιούλιος 2019-Σεπτέμβριος 2023
Προκειμένου το έργο να προχωρήσει, το οποίο όχι μόνο είχε τελματώσει, αλλά ουσιαστικά θα έπρεπε να βρεθούν τεχνικές λύσεις προκειμένου να αποκαταστήσουν τις αδυναμίες των λύσεων που ακολουθήθηκαν την περίοδο 2015-2019 ώστε να ολοκληρωθεί και να παρέχει άρτιο και ασφαλές αποτέλεσμα, έπρεπε να επιλυθούν όλα τα ανωτέρω, όπως και έγινε.
Ειδικότερα:
2.1. Η συνεπίκυρωση των μελετών του έργου από την «ALSTOM Ferroviarria», μαζί με την υποβολή νέας-αναθεωρημένης τεχνικής πρότασης με σκοπό την ομογενοποίηση των συστημάτων σε όλο το μήκος του έργου, με εγκατάσταση συστημάτων τηλεμετρίας ALSTOM και αρχιτεκτονική προταθείσα από την ALSTOM, ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΚΟΣΤΟΣ για το Ελληνικό Δημόσιο και την Ε.Ε.
Η υποβολή των συνεπικυρωμένων μελετών ολοκληρώθηκε στις 30.7.2019, ενώ η υποβολή της οριστικής αναθεωρημένης τεχνικής λύσης-πρότασης του Αναδόχου ολοκληρώθηκε τον Απρίλιο του 2020.
Η οριστική πρόταση του Αναδόχου για τα επιμέρους τμήματα ΣΚΑ-Οινόη και Ορφανά-Πλατύ οδηγούσε στην τροποποίηση/αντικατάσταση των συσκευών τηλεμετρίας, ενώ για το τμήμα Οινόη-Τιθορέα προτάθηκε η προσαρμογή της αρχιτεκτονικής του συστήματος σηματοδότησης.
2.2. Η λήψη γνωμοδότησης από το ΤΕΕ (αίτημα Ιούλιος 2020) αναφορικά με τα ζητήματα ασφαλείας στο έργο σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες τεχνικές λύσεις.
Το πόρισμα του ΤΕΕ ως προς το σκέλος των ζητημάτων ασφαλείας εκδόθηκε το Μάιο του 2021 και οδήγησε αμέσως α) στην υπογραφή της 1ης ΣΣΕ και β) στην υποβολή του τελικού πορίσματος στο τέλος Σεπτεμβρίου του 2021 στην Ανάδοχο, η οποία τα έλαβε υπόψη της και έκανε τις σχετικές προσαρμογές στις λύσεις που εφάρμοσε.
2.3. Η έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο, της υπογραφής της 1ης ΣΣΕ, με τροποποιημένο επιμέρους τεχνικό αντικείμενο (τεχνική λύση «ALSTOM Feerroviaria) ΧΩΡΙΣ ΠΡΟΣΘΕΤΟ ΚΟΣΤΟΣ, και ως προαπαιτούμενο αυτής η σύνταξη του 1ου ΑΠΕ, το Μάιο του 2021.
2.4. Η χορήγηση παράτασης κατ' αποδοχή σχετικής ένστασης του Αναδόχου το Μάρτιο του 2020, και η μετέπειτα χορήγηση νέας παράτασης τον Ιανουάριο του έτους 2021, η οποία αν δε χορηγούνταν θα οδηγούσε σε υπέρβαση της οριακής προθεσμίας του έργου, και κατά συνέπεια σε διάλυση της σύμβασης, με αποζημιωτικά δικαιώματα του Αναδόχου αλλά και τη διενέργεια νέου διαγωνισμού (σε αυτή την περίπτωση δεν ισχύουν τα προβλεπόμενα στις διατάξεις πεδίο έκπτωσης του Αναδόχου, δηλαδή προσφυγή στον επόμενο κ.λπ., διενεργείται νέος διαγωνισμός). Μετά τη χορήγηση της ανωτέρω παράτασης υπογράφηκε ο 1ος ΑΠΕ και η 1η ΣΣΕ, ενέργειες απολύτως αναγκαίες για την πλήρη υλοποίηση και ολοκλήρωση του έργου.
2.5. Η υλοποίηση όλου του εναπομείνατος φυσικού αντικειμένου της σύμβασης 717 καθώς και των εργασιών της 1ης ΣΣΕ από την ALSTOM, χωρίς εμπλοκή του άλλου μέλους της Κ/Ξ με αντικατάσταση μέρους εξοπλισμού που είχε εγκατασταθεί την περίοδο 2015-2019, προκειμένου να υπάρχει ομογενοποιημένο, αρτιότερο και ασφαλέστερο αποτέλεσμα.
2.7. Υλοποιήθηκαν όλα τα ανωτέρω, και από τους 17 σταθμούς που είχαν παραδοθεί έως το φθινόπωρο του 2019 (μετά από 5 χρόνια υλοποίησης της σύμβασης) παραδόθηκαν από την ΕΡΓΟΣΕ στον ΟΣΕ ολοκληρωμένα τα συστήματα σε 19 σταθμούς επιπλέον, ενώ ανακατασκευάστηκε αδαπάνως και το 15% των ήδη παραδοθέντων 17 σταθμών.
2.8. Το έργο ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε το Σεπτέμβριο του 2023.
3. Συμπεράσματα από τα ανωτέρω δεδομένα.
3.1. Το έργο έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί από το Σεπτέμβριο του 2016 και δεν ολοκληρώθηκε.
3.2. Στο έργο δόθηκαν 4 παρατάσεις της συνολικής προθεσμίας την περίοδο 2015-2019 και δεν ολοκληρώθηκε ούτε σε αυτό το διάστημα.
3.2. Οι όποιες αστοχίες στο σχεδιασμό του έργου θα αντιμετωπίζονταν με τον 1ο ΑΠΕ και την 1η ΕΣΣΕ, η αναγκαιότητα των οποίων είχε διαπιστωθεί ήδη από το 2016, εντούτοις μέχρι τον Ιούλιο του 2019 κανένα από αυτά δεν υλοποιήθηκε.
3.3. Οι καθυστερήσεις του έργου που οδήγησαν στις παρατάσεις οφείλονταν κατά κύριο λόγο σε αδυναμίες του ΟΣΕ και της ΕΡΓΟΣΕ (μη παράδοση χώρων στην Ανάδοχο, μη φύλαξη χώρων και κλοπές ή βανδαλισμοί υλικών, έλλειψη προσωπικού, πυρκαγιές κ.ο.κ.).
3.4. Η κεντρική επιλογή της ΕΡΓΟΣΕ να αποδεχθεί το διαχωρισμό του έργου σε δύο τμήματα, την ύπαρξη μελετών από άλλον μελετητή πλην της δανειοπαρόχου εταιρείας «ALSTOM Ferroviaria» και να προχωρήσει το έργο με αυτή τη λύση έως τις αρχές του 2019, αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων εσφαλμένη και κύρια αιτία της σημαντικής εμπλοκής και εν τέλει νέας πολύ μεγάλης καθυστέρησης στο έργο, αφού η επιλογή αυτή δεν έγινε δεκτή από την ΕΔΕΛ και οδήγησε σε δημοσιονομική διόρθωση.
Η επιλογή αυτή είχε ως συνέπεια αλυσιδωτά προβλήματα στο έργο αφού:
-Ζητήθηκε από την Ανάδοχο να υποβάλλει 4,5 χρόνια μετά την έναρξη του έργου, και αφού είχε κατασκευαστεί τμήμα αυτού με τις αρχικές λύσεις, συνεπικυρωμένες μελέτες από τη δανειοπάροχο ALSTOM Ferroviaria, γεγονός που οδήγησε σε εμπλοκές και καθυστερήσεις, έγκριση των λύσεων αυτών από την ΕΡΓΟΣΕ και το ΤΕΕ, απεγκατάσταση ήδη εγκατεστημένου εξοπλισμού της περιόδου 2015-2019 και εγκατάσταση νέου, καθώς και αλλαγή της αρχιτεκτονικής των συστημάτων τηλεδιοίκησης σε τμήματα του έργου.
- Ως αποτέλεσμα των ανωτέρω, ο Ανάδοχος υπέβαλε νέα τεχνική πρόταση, επικυρωμένη από τη δανειοπάροχο «ALSTOM Ferroviaria», η οποία εκ των πραγμάτων έπρεπε να περιληφθεί στο νέο αίτημα για έγκριση από το Ελεγκτικό Συνέδριο, η οποία οδηγούσε, χωρίς κόστος της ΕΡΓΟΣΕ, σε αντικατάσταση μέρους του εξοπλισμού που ήδη είχε τοποθετηθεί καθώς και σε νέα αρχιτεκτονική σε μέρος συστημάτων του έργου, ώστε να υπάρχει ομογενοποιημένη, κοινή τεχνική λύση σε όλο το έργο. Αν η επιλογή αυτή είχε γίνει από το 2015, τίποτα από τα παραπάνω δε θα είχε συμβεί και το έργο θα είχε ολοκληρωθεί πολύ νωρίτερα.
3.4. Όλα τα ανωτέρω προβλήματα αντιμετωπίστηκαν την περίοδο Ιούλιος 2019-2023, αφού
Α) Υποβλήθηκαν οριστικά οι συνεπικυρωμένες μελέτες όπως ζητούσε η ΕΔΕΛ, στο τέλος Ιουλίου του 2019.
Β) Υποβλήθηκε η οριστική νέα τεχνική πρόταση της Αναδόχου τον Απρίλιο του 2020.
Γ) Επιβεβαιώθηκε και από το ΤΕΕ η αρτιότητα της προτεινόμενης τεχνικής λύσης.
Δ) Υποβλήθηκε προς έγκριση στο Ελεγκτικό Συνέδριο εκ νέου η 1η ΣΣΕ, προϋπόθεση της οποίας ήταν η σύνταξη του 1ου ΑΠΕ, στην οποία συμπεριλαμβάνονταν και τμήματα της νέας τεχνικής πρότασης της Αναδόχου (χωρίς να τροποποιούν το φυσικό αντικείμενό της καθώς και το φυσικό αντικείμενο του αρχικού έργου και χωρίς πρόσθετο κόστος για την ΕΡΓΟΣΕ-Ελληνικό Δημόσιο και Ε.Ε. - και αφού θα προηγούνταν αρνητικός λογαριασμός).
Ε) Ανέλαβε το σύνολο του εναπομείνατος φυσικού αντικειμένου καθώς και την υλοποίηση του συνόλου της 1ης ΣΣΕ η ALSTOM.
ΣΤ) Υπογράφηκε ο 1ος ΑΠΕ και η 1η ΣΣΕ.
Ζ) Ολοκληρώθηκε και παραδόθηκε το έργο το 2023.
Όλες οι επιλογές που έγιναν την περίοδο 2019 -2023 είχαν ως γνώμονα:
Α) Την επίλυση όλων των προβλημάτων που είχε αφήσει η διοίκηση την περίοδο 2015-2019.
Β) Την ολοκλήρωση του έργου με τον πλέον άρτιο τρόπο και με το καλύτερο και ασφαλέστερο αποτέλεσμα.
Γ) Τον απόλυτο σεβασμό στη διαχείριση του δημόσιου και κοινοτικού χρήματος, με την επιλογή βέλτιστων τεχνικών λύσεων χωρίς πρόσθετο κόστος.
Με άλλα λόγια, όλες οι αιτίες καθυστέρησης του έργου ανέκυψαν την περίοδο από το Σεπτέμβριο του 2014 έως και τα μέσα του 2019. Από τότε ξεκίνησε μία αγωνιώδης προσπάθεια προκειμένου να αποκατασταθούν όλα τα προβλήματα που έχρηζαν λύσης και να ολοκληρωθεί η σύμβαση, όπως και έγινε.