Η σωστή αξιοποίηση των πόρων του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης συνιστά για την Ελλάδα μια ιστορική ευκαιρία και μια μεγάλη πρόκληση.
Για να έχουμε πιθανότητες να ανταποκριθούμε, ας θυμηθούμε τα βασικά:
- Η Ελλάδα, όχι για πρώτη φορά στην 40ετή πορεία της στην ΕΕ, είναι ιδιαίτερα ευνοημένη από την κατανομή των πόρων του ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης μεταξύ των κρατών-μελών.
- Η Ελλάδα, πολύ συχνά στην 40ετή διαδρομή της στην ΕΕ, έκανε κακή χρήση των κοινοτικών πόρων στήριξης, όπως και της πρόσβασης σε φτηνή ρευστότητα που της εξασφάλισε η είσοδος στη ζώνη του ευρώ.
Εάν οι πόροι αυτοί είχαν αξιοποιηθεί σωστά, με βασικό κριτήριο το δημόσιο συμφέρον, η Ελλάδα θα ήταν μια πολύ διαφορετική χώρα από αυτή που είναι σήμερα, χωρίς να υποτιμώνται τα μεγάλα βήματα προόδου που αναμφισβήτητα έγιναν.
Αυτή τη φορά, οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τους πόρους που μας αναλογούν από το ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης ( 17,8 δις. σε επιχορηγήσεις και 12,7 δις. ευρώ σε δάνεια) με τρόπο που «σπάει» αυτή την κακή παράδοση.
Να τους αξιοποιήσουμε σωστά. Κι αυτό σημαίνει δυο πράγματα: α) έγκαιρη και απρόσκοπτη εκταμίευση, καθώς το σύνολο των χρημάτων θα πρέπει να έχει απορροφηθεί έως τα μέσα του 2026 και β) η μεγαλύτερη δυνατή επίδραση στην προσπάθεια αναμόρφωσης της χώρας σε οικονομικό, κοινωνικό και θεσμικό επίπεδο, με τρόπο συμβατό προς τις συνολικές ευρωπαϊκές στοχεύσεις και δεσμεύσεις. Αυτές, με βάση το άρθρο 3 (Πεδίο εφαρμογής) του Κανονισμού για τη θέσπιση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αφορούν:
- την πράσινη μετάβαση
- τον ψηφιακό μετασχηματισμό
- την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς, με οικονομική συνοχή, απασχόληση, παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα, έρευνα, ανάπτυξη και καινοτομία και μια εύρυθμα λειτουργούσα εσωτερική αγορά με ισχυρές ΜμΕ
- την κοινωνική και εδαφική συνοχή
- την υγεία και οικονομική, κοινωνική και θεσμική ανθεκτικότητα, με σκοπό, μεταξύ άλλων, την αύξηση της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση κρίσεων και της ικανότητας αντίδρασης σε κρίσεις και
- τις πολιτικές για την επόμενη γενιά, τα παιδιά και τους νέους, όπως η εκπαίδευση και οι δεξιότητες.
Αυτοί είναι οι άξονες επί των οποίων υποχρεωτικά δομείται το δικό μας -όπως και των υπολοίπων κρατών-μελών- Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης.
Με βάση λοιπόν αυτούς τους άξονες, αλλά και λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της χώρας όπως και τις ανάγκες της, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε ότι το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης, όπως παρουσιάστηκε στο υπουργικό συμβούλιο, ανταποκρίνεται καλά.
Προφανές είναι ότι υπάρχουν σημεία και στοιχεία επί των οποίων μπορεί κανείς να κάνει κριτική. Κριτική μπορεί να γίνει επίσης για το γεγονός ότι η διαβούλευση που προηγήθηκε, σε πολιτικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο κοινωνικών εταίρων ήταν -το λιγότερο -ανεπαρκής. Είναι κι αυτό μια χρόνια παθογένεια που κουβαλάμε, χαρακτηριστική ενός ελλείματος πολιτικού πολιτισμού, σταθερά επιζήμιου για τη χώρα και με μερίδιο ευθύνης όλων.
Με αυτά τα δεδομένα, τίθεται το ερώτημα εάν έχουμε την ωριμότητα να δεσμευτούμε σ’ έναν διάλογο χρήσιμο και εποικοδομητικό για τη χώρα -και όχι για το κομματικό ή το συντεχνιακό συμφέρον μας-γύρω από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης. Η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα δεν είναι εάν τα 112 έργα και οι 58 μεταρρυθμίσεις που περιλαμβάνει είναι ακριβώς αυτές που θα έπρεπε ή εάν είναι δομημένες έτσι όπως θα έπρεπε-λογικό κι αναμενόμενο κάπου να υπάρχουν αντιρρήσεις, παρατηρήσεις ή και εναλλακτικές. Η μεγάλη πρόκληση για τη χώρα δεν τελειώνει με την υποβολή του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης αλλά μόλις αρχίζει. Γιατί το πραγματικό στοίχημα δεν είναι ο σχεδιασμός αλλά η εφαρμογή.
Εάν καταφέρουμε να συμφωνήσουμε ότι αυτό είναι το μεγάλο στοίχημα που έχουμε μπροστά μας, τότε μπορεί η συζήτηση για το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης να αποβεί χρήσιμη και εποικοδομητική.
Δεν είναι αυτονόητο ούτε εύκολο εάν λάβουμε υπόψη τις μακρόχρονες παραδόσεις μας σ’ αυτό που σχεδόν καταχρηστικά αποκαλούμε «δημόσιο διάλογο» στην Ελλάδα: Καταστροφολογία ή θριαμβολογία εναλλάξ, ολική δυσανεξία στην αυτοκριτική και στην αναγνώριση θετικών στοιχείων σε προτάσεις ή δράσεις «των αντιπάλων», αθέμιτες προσωπικές επιθέσεις και προσβολές, με δυο λόγια ανηλεής μάχη με όλα τα μέσα, για την προβολή και την εξουσία.
Ο εορτασμός της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση έδωσε ή θα έπρεπε να δώσει ευκαιρία και αφορμή να ξαναθυμηθούμε πόσο ακριβά έχει πληρώσει ο τόπος αυτές τις μακρόχρονες παραδόσεις, που δεν μας εγκατέλειψαν δυστυχώς ούτε στη δεκαετή κρίση 2009-2009 ούτε καν τώρα, με την πανδημική κρίση.
Όμως, φτάνει πιά! Έχουμε έτσι κι αλλιώς μπροστά μας τεράστιες προκλήσεις- γεωπολιτικές, οικονομικές, κοινωνικές και δημογραφικές-και δεν επιτρέπεται να τις αγνοούμε, να τις υποτιμούμε ή και να υπονομεύουμε δράσεις για την αντιμετώπισή τους χάριν προσωπικού ή κομματικού συμφέροντος.
Προφανές είναι ότι, ούτε μπορούμε αλλά ούτε και πρέπει να συμφωνούμε σε όλα, διότι κι αυτό θα ήταν εξίσου αντιπαραγωγικό.
Όμως, μια που όλα αλλάζουν ταχύτατα γύρω μας, είναι καιρός να κάνουμε μια φιλότιμη προσπάθεια να αλλάξουμε και τον τρόπο με τον οποίο διαφωνούμε. Χρειάζεται μια επανάσταση στη νοοτροπία μας σε όλα τα επίπεδα: πολιτικό, διοικητικό, επιχειρηματικό και κοινωνικό. Δύσκολο, αλλά εάν θέλουμε να τιμήσουμε εποικοδομητικά την επέτειο των 200 χρόνων, αξίζει να προσπαθήσουμε…
*Η Αννυ Ποδηματά είναι δημοσιογράφος, πρώην Αντιπρόεδρος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου
- Ακολουθήστε το iefimerida.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις