Στις ευκαιρίες που ανοίγει η διαχείριση της κρίσης του κορωνοϊού στην Ελλάδα αναφέρθηκε ο υπουργός Εσωτερικών Τάκης Θεοδωρικάκος σε παρέμβασή του στο συνέδριο του Economist, με θέμα «The Silver Tsunami».
Εκτίμηση του κ. Θεοδωρικάκου είναι ότι δημιουργείται μια μεγάλη ευκαιρία για την Ελλάδα να μετατρέψει το brain drain σε brain gain και οι εκατοντάδες χιλιάδες νέοι που είχαν εγκαταλείψει τη χώρα μας τα προηγούμενα 10-15 χρόνια, να επιστρέψουν και να γίνουν η γενιά της νέας ελληνικής επιτυχίας, τώρα που η Ελλάδα από «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης, έχει μετατραπεί σε χώρα - πρότυπο διεθνώς και παρέχει ασφάλεια στους κατοίκους της.
Ο κ. Θεοδωρικάκος κατέθεσε έξι προτάσεις για τις ευκαιρίες που δημιουργούνται για τη χώρα μας από την επιτυχή διαχείριση της κρίσης, καθώς παγκοσμίως θεωρείται μια ασφαλής χώρα. Ευκαιρίες, οι οποίες στηρίζονται κυρίως στην προσέλκυση πολιτών από την Ευρώπη και απ’ όλο τον κόσμο για μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα, αξιοποιώντας είτε την τηλεργασία είτε για να περάσουν το υπόλοιπο της ζωής τους.
Καθοριστικό παράγοντα για τη διατήρηση του αισθήματος ασφάλειας ο υπουργός Εσωτερικών θεωρεί την ενίσχυση των κοινωνικών δομών των Δήμων, την εμπλοκή της Αυτοδιοίκησης στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας και την ανασυγκρότηση του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.
Η ομιλία του ΥΠΕΣ Τάκη Θεοδωρικάκου
Η ομιλία του υπουργού Εσωτερικών κ. Θεοδωρικάκου στο συνέδριο του Economist έχει ως εξής:
Η εισαγωγική μου τοποθέτηση επικεντρώνεται σε μια σειρά στοιχείων που αφορούν στις επιπτώσεις της κρίσης του κορωνοϊού στη δημογραφική εξέλιξη της χώρας και στην πορεία και στις προοπτικές της. Η συνεχιζόμενη κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, έχει αποδείξει τον αιφνιδιασμό των κυβερνήσεων και των συστημάτων υγείας στον προηγμένο δυτικό κόσμο. Ο αιφνιδιασμός αυτός, απεδείχθη σχεδόν ολοκληρωτικός και σε μία σειρά χώρες είχε τραγικές επιπτώσεις, ανάμεσα σε αυτές και στο Ηνωμένο Βασίλειο. Αποδείχθηκε, επίσης, ότι η προσπάθεια αντιμετώπισης της κρίσης από την πανδημία του κορωνοϊού εξελίχθηκε, κυρίως, σε μια εθνική υπόθεση.
Η ανθρωπότητα και η ίδια η Ε.Ε. δεν μπόρεσαν να οργανώσουν από την αρχή ένα κοινό σχέδιο αντίδρασης απέναντι στην πανδημία του κορωνοϊού.
Στην Ελλάδα η αντιμετώπιση του προβλήματος έχει υπάρξει επιτυχής, έγκαιρη, γενναία, διότι ελήφθησαν βαρύτατες αποφάσεις πολύ γρήγορα. Μάλιστα θα την χαρακτήριζα σχεδόν υποδειγματική. Για τα ελληνικά δεδομένα δε, απολύτως υποδειγματική, βλέποντας ότι -σε μεγάλο βαθμό- στηριχθήκαμε στις δύσκολες αποφάσεις που πάρθηκαν, στις επιστημονικές υποδείξεις των ειδικών.
Η καραντίνα και η πανδημία επέφεραν σημαντικές μεταβολές στις κοινωνικές αντιλήψεις
Αυτό για την Ελλάδα ήταν πάρα πολύ κρίσιμο διότι προερχόμαστε από μια δεκαετία οικονομικής κρίσης ισχυρού δημοσιονομικού ελέγχου και μεγάλων προσαρμογών. Και είμαι σίγουρος ότι αυτό έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εσάς κ. Σαρδελή και κ. Ρος. Ενώ η χώρα είχε πετύχει σπουδαία πράγματα στη βελτίωση του προσδόκιμου ζωής, από το τέλος του παγκοσμίου πολέμου μέχρι το 1995, από το 1995 και μετά η τροχιά για το προσδόκιμο ζωής στην Ελλάδα -σε σύγκριση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες- είναι καθοδική και υποβαθμισμένη.
Έχω υπόψη μου τα στοιχεία της έρευνας του Εργαστηρίου Δημογραφικών και Κοινωνικών Αναλύσεων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, του καθηγητή του κ. Κοτζαμάνη, που δείχνουν ότι το 1995 οι Έλληνες βρισκόμασταν στη 2η υψηλότερη θέση μεταξύ των 15 χωρών του πυρήνα της Ε.Ε. και οι Ελληνίδες στην 7η θέση σε ό,τι αφορά στο προσδόκιμο ζωής. Σήμερα, έχουμε κατρακυλήσει οι άντρες στην 13η και οι γυναίκες στη 10η θέση.
Αυτό πιστεύω ότι σε μεγάλο βαθμό σχετίζεται με την αντιμετώπιση δύο κυρίων ομάδων παθήσεων: τις παθήσεις του κυκλοφορικού συστήματος και του καρκίνου που θίγουν τις ώριμες και μεγάλες ηλικίες κυρίως παγκοσμίως, αλλά το ίδιο ισχύει και στη χώρα μας. Γεγονότα, που σχετίζονται με ελλιπή διάγνωση, ανεπαρκή πρόληψη και περίθαλψη των χρόνιων παθήσεων. Στοιχεία, που ασφαλώς είναι πολύ ανησυχητικά και που θα πρέπει κανείς να τα αντιμετωπίσει στο πλαίσιο των εξελίξεων.
Όμως θα επανέλθω στην πανδημία και στην καραντίνα.
Υπογραμμίζω ως πρώτο και βασικό στοιχείο ότι αν στην Ελλάδα δεν είχαμε πάρει τα μέτρα που όλοι βιώσαμε και τα οποία ο ελληνικός λαός αντιμετώπισε με μεγάλη ωριμότητα και το πολιτικό σύστημα επίσης με υπευθυνότητα, η χώρα θα μπορούσε να έχει οδηγηθεί σε μια κοινωνική, εθνική, οικονομική και πολιτική καταστροφή κατά κυριολεξία.
Η Ελλάδα, σε καμία περίπτωση, δεν θα μπορούσε να αντέξει αυτό που συνέβη στις περισσότερες χώρες του Δυτικού κόσμου. Πιστεύω όμως, κυρίες και κύριοι, ότι η καραντίνα και η πανδημία επέφεραν σημαντικές μεταβολές στις κοινωνικές αντιλήψεις, αλλά και στην ικανότητα του κράτους να αλλάζει και να διαχειρίζεται κρίσεις και να διαχειρίζεται τις προοπτικές της χώρας για ένα καλύτερο αύριο. Θέλω να υπογραμμίσω μερικές από αυτές και να δώσω το έναυσμα για τη συζήτηση:
1. Αναδείχθηκε ως πρώτιστη αξία η ανθρώπινη ζωή και ως ισχυρότερος παράγοντας αυτός της ασφάλειας και της υγείας, ιδιαίτερα στους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους που επλήγησαν παγκοσμίως πολύ περισσότερο και πλήττονται από την πανδημία του κορωνοϊού.
2. Αναδείχθηκε ξανά η αξία της οικογένειας και η αξία της διαγεννεακής αλληλεγγύης. Οι νέοι άνθρωποι θυσίασαν την ελευθερία τους για να προστατεύσουν τους γονείς και τους παππούδες τους, σε μια συνειδητή συμπεριφορά που εκδηλώθηκε στη χώρα μας και αυτό το βιώσαμε.
3. Αναδείχθηκε και έγινε πράξη η ψηφιοποίηση των υπηρεσιών στη χώρα -στην Ελλάδα μέσα σε τρεις εβδομάδες έγιναν πράγματα που δεν είχαν γίνει σε δέκα χρόνια- καθώς και η αξία και οι δυνατότητες της τηλεργασίας. Όπως επίσης ήρθαν στην επιφάνεια αξίες όπως, η προστασία του περιβάλλοντος, το οποίο ανάσανε κατά κυριολεξία σε ολόκληρο τον πλανήτη και φυσικά στην Ελλάδα και της κίνησης.
4. Μέσα απ’ όλη αυτή τη διαδικασία η εικόνα της πατρίδας μας μεταβλήθηκε τόσο στο εξωτερικό όσο και εσωτερικά. Το «μαύρο πρόβατο» της τελευταίας δεκαετίας για την Ευρώπη μετατράπηκε σε θετικό πρότυπο. Και οι «επιπόλαιοι» Έλληνες μετετράπησαν σε πειθαρχημένους συμμέτοχους χρήσιμων και αναγκαίων μεταρρυθμίσεων. Ήρθε έτσι στην επιφάνεια ένας γόνιμος και υπεύθυνος πατριωτισμός των Ελλήνων και το περίφημο ελληνικό φιλότιμο στη σύγχρονη μορφή και εκδοχή του.
5. Πιστεύω, επίσης, ότι στη χώρα αναδείχθηκε η ανάγκη συνεργασίας και συνασπισμού υπό διαφανείς συνθήκες του κράτους και της Αυτοδιοίκησης με τον ιδιωτικό τομέα. Κάτι το οποίο στη χώρα μας είχε μείνει πολλά χρόνια πίσω εξαιτίας επικρατουσών ιδεοληψιών.
6. Ήρθαν ακόμη στην επιφάνεια αξίες όπως ο εθελοντισμός, η αλληλεγγύη, η καινοτομία και η κοινωνική ευθύνη πολιτών και επιχειρήσεων.
Όλα αυτά θεωρώ ότι οδηγούν -μέσα στο δυσμενές οικονομικό περιβάλλον που περιγράψατε και στις δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις, παγκοσμίως, από την πανδημία του κορωνοϊού- την Ελλάδα και σε ευκαιρίες. Και κατά την γνώμη μου η κρίσιμη πρόκληση είναι πώς μπορούμε να μετατρέψουμε την κρίση της πανδημίας του κορωνοϊού, σε καταλύτη για το καλό και το νέο πρόσωπο της αυριανής Ελλάδας. Βρισκόμαστε μπροστά σε αυτήν την πρόκληση, η οποία συνδέεται με τη δημογραφική εξέλιξη και τα χαρακτηριστικά της χώρας και πάνω σε αυτό παρουσιάζω τελείως συνοπτικά έξι ιδέες, για να ολοκληρώσω αυτήν την τοποθέτηση:
1. Η πρώτη ιδέα είναι ότι έχουμε μπροστά μας μία μεγάλη ευκαιρία, μέσα από μία οργανωμένη καμπάνια να φέρουμε πίσω στην Ελλάδα δημιουργικές και δυναμικές ηλικίες Ελλήνων που έφυγαν από τη χώρα, τα τελευταία 10-15 χρόνια για λόγους επαγγελματικούς ή σπουδών, κυρίως, προς τις Δυτικές χώρες της Ευρώπης και τις ΗΠΑ. Τα Ελληνόπουλα αυτά, έφυγαν από μία χώρα που δεν τους έδινε ευκαιρίες και την θεωρούσαν τελείως αναξιοκρατική και αποτυχημένη, ενώ τώρα μπορούν να επιστρέψουν σε μία χώρα για την οποία μπορούν να νιώθουν υπερήφανοι, διότι στις πιο δύσκολες συνθήκες της ανθρωπότητας απεδείχθη θετικό πρότυπο και χρησιμοποιεί αυτήν την επιτυχία της για να αλλάξει περαιτέρω, να εκσυγχρονιστεί, να κάνει γρήγορα τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις και να γίνει αξιοκρατική και ελκυστική. Είναι στο χέρι μας, η γενιά του brain drain να έρθει και να γίνει η γενιά της νέας ελληνικής επιτυχίας.
2. Η Ελλάδα μπορεί να γίνει ξανά η χώρα, που θα προσελκύσει τους Έλληνες όλων των ηλικιών, διότι οι Έλληνες που ζουν, για παράδειγμα, στις ΗΠΑ και είναι εκεί 40-50 χρόνια, ίσως για πρώτη φορά, ζώντας στην υπερδύναμη του πλανήτη, αισθάνονται μέγιστη ανασφάλεια. Ενώ γνωρίζουν ότι ζώντας στην Ελλάδα και έχοντας, μάλιστα, διασφαλισμένα εισοδήματα, είτε διότι θα μπορούν να εργάζονται με τηλεργασία από την Ελλάδα είτε γιατί μπορούν να εισπράξουν τις συντάξεις τους από τη χώρα στην οποία σήμερα βρίσκονται, αλλά να έρθουν να περάσουν τα επόμενα χρόνια της ζωής τους στον ασφαλή τόπο της καταγωγής τους, είναι μία μεγάλη πρόκληση για όλους μας.
3. Όλα αυτά ισχύουν, ασφαλώς, και για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες, αλλά και για όσους δεν είναι Ευρωπαίοι. Έχω πρόσφατα στην μνήμη μου τον πατέρα του Άγγλου πρωθυπουργού, ο οποίος διήνυσε την Ευρωπαϊκή Ήπειρο με το αυτοκίνητο για να έρθει στην ασφαλέστερη χώρα της Ευρωπαϊκής Ηπείρου. Δεν αναφέρομαι σε τουριστικές ροές, αναφέρομαι στη δυνατότητα μόνιμης εγκατάστασης για τα τελευταία 20-30 χρόνια ζωής των ανθρώπων. Αφού έχουν εξαντλήσει ένα βασικό τμήμα της παραγωγικής και δημιουργικής τους δραστηριότητας, να έρθουν και να ζήσουν στη χώρα, η οποία αποδείχτηκε ότι είναι η πιο ασφαλής. Αυτή, άλλωστε, γνωρίζετε ότι είναι μία διεθνής τάση σε ό,τι αφορά στον τρόπο ζωής των ανθρώπων και τη μεγαλύτερη κινητικότητα την οποία δείχνουν οι Ευρωπαίοι πολίτες, αλλά επαναλαμβάνω, όχι μόνο οι Ευρωπαίοι.
4. Υπάρχει απόλυτη αναγκαιότητα επέκτασης και θεσμοθέτησης της τηλεργασίας. Ένας πολύ κρίσιμος παράγοντας, που μπορεί να δώσει τη δυνατότητα στα νέα ζευγάρια των εργαζομένων να τεκνοποιήσουν και να μεγαλώσουν οι ίδιοι τα παιδιά τους. Ένας πολύ κρίσιμος παράγοντας που συνδέεται, επίσης, με τη δημογραφική εξέλιξη, θέμα για το οποίο ως υπουργός Εσωτερικών έχω δεσμευτεί ότι τους επόμενους 6 μήνες θα θεσμοθετήσουμε είναι η τηλεργασία. Δεν βιαστήκαμε να το κάνουμε. Το δίμηνο της καραντίνας έγινε πράξη σε μεγάλο βαθμό ο τρόπος αυτός εργασίας για το ελληνικό δημόσιο, αλλά δεν θέλουμε να το κάνουμε βεβιασμένα. Μελετούμε τις βέλτιστες ευρωπαϊκές πρακτικές γύρω από αυτόν τον τομέα, προκειμένου να εισάγουμε αυτήν την καινοτομία, που πιστεύω ότι μπορεί να συμβάλει σημαντικά.
5. Η κρίση ανέδειξε την Αυτοδιοίκηση ως παράγοντα κοινωνικής συνοχής και αλληλεγγύης. Το τοπικό είναι πιο αποτελεσματικό σε αυτόν τον τομέα. Είμαστε αποφασισμένοι να ενισχύσουμε τους Δήμους και τις Περιφέρειες στη στήριξη των πιο αδύναμων κοινωνικών ομάδων, μέσα από την αναβάθμιση προγραμμάτων, όπως το «Βοήθεια στο Σπίτι» και το «Πρόληψη στο Σπίτι». Είναι απολύτως βέβαιο, ότι για να μπορέσουν τα προηγούμενα να είναι λειτουργικά, η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο Εθνικό Σύστημα Υγείας. Δεν είναι φυσικά αυτός ο τομέας μου και αργότερα, σήμερα, είμαι σίγουρος ότι ο υπουργός Υγείας θα μιλήσει γι’ αυτό, αλλά θέλω να υπογραμμίσω ότι έχει έρθει η ώρα η Αυτοδιοίκηση να εμπλακεί αποτελεσματικά στον τομέα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, στην οποία η Ελλάδα έχει μείνει πάρα πολύ πίσω. Και είμαστε αποφασισμένοι το επόμενο διάστημα, δίπλα στην ψηφιακή μεταρρύθμιση, να κάνουμε πράξη τη θεσμική μεταρρύθμιση που θα δώσει τέτοιου είδους αρμοδιότητες στην Αυτοδιοίκηση.
6. Τέλος, η μεγάλη πρόκληση για την Ελλάδα είναι να ανασυγκροτήσει το παραγωγικό της μοντέλο. Τα χρήματα στα οποία αναφερθήκατε πριν, από τη Σύνοδο Κορυφής, χωρίς καμία αμφιβολία αποτελούν εθνική επιτυχία και μία πολύ μεγάλη ευκαιρία και θετική πρόκληση για την Ελλάδα. Το ποσό των 19 δισ. ευρώ που είναι οι επιχορηγήσεις, είναι σχεδόν 10% του ελληνικού ΑΕΠ. Άρα, πρόκειται για μία πάρα πολύ σημαντική υπόθεση. Μεγάλη ευκαιρία για νέες προτεραιότητες, για νέες επιλογές, για ισχυρή ανάπτυξη της κυκλικής οικονομίας, για μία σύγχρονη εκδοχή ανάπτυξης του πρωτογενούς τομέα και της μεταποίησης. Πράγματα, που η ελληνική οικονομία τα έχει ανάγκη, δίπλα βέβαια στις παραδοσιακές μορφές οικονομικής δραστηριότητας.
Κύριες και Κύριοι, η αντιμετώπιση της πανδημίας δικαίωσε την εμπιστοσύνη των Ελλήνων στην πολιτεία, αλλά και την εμπιστοσύνη της πολιτείας στην ελληνική κοινωνία. Το στοίχημα για την κυβέρνηση και όλους τους Έλληνες είναι αυτή η εμπιστοσύνη να συνεχιστεί. Και είμαι απολύτως αισιόδοξος ότι αυτό θα το καταφέρουμε.
Νωρίτερα, σε συνέντευξή του στον ΑΝΤ1 για το θέμα του brain gain, είχε δηλώσει:
«Πρόκειται για πολύ μεγάλη ευκαιρία για τη χώρα η οποία πρέπει να συνδυαστεί με μια μεγάλη καμπάνια της κυβέρνησης και του συνόλου του πολιτικού συστήματος και της κοινωνίας, να επιστρέψουν στη χώρα τα εκατοντάδες χιλιάδες νέα παιδιά που έχουν φύγει από την Ελλάδα τα τελευταία 10-15 χρόνια, όταν η χώρα βρέθηκε σε μια πολύ μεγάλη κρίση. Είναι Ελληνόπουλα που έφυγαν απογοητευμένα από την κατάσταση και από τα προβλήματα. Είναι μια χρυσή ευκαιρία σήμερα, ύστερα από την τεράστια επιτυχία που είχε η χώρα στην αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού. Όταν το Ελληνόπουλο που βρίσκεται οπουδήποτε στον κόσμο ήταν πολίτης μιας χώρας που χαρακτηρίζονταν ως «μαύρο πρόβατο» της Ευρώπης και της ανθρωπότητας και σήμερα, αυτό το Ελληνόπουλο, είναι υπερήφανο για την εθνικότητά του και γιατί ανήκει σε μια πατρίδα η οποία κατάφερε να γίνει θετικό πρότυπο για ολόκληρο τον κόσμο, όταν πολύ μεγάλες δυνάμεις υπέστησαν ανθρωπιστική καταστροφή. Είναι μια χρυσή ευκαιρία ανάταξης της Ελλάδας με τη συμμετοχή και αυτών των νέων».