Στα μπλόκα τους στις εθνικές οδούς επέστρεψαν οι αγρότες μετά την επίδειξη δύναμης και το συλλαλητήριο που έκαναν στη Θεσσαλονίκη με αφορμή την κλαδική έκθεση Agrotica και δίνουν πλέον ραντεβού αύριο στη γενική τους συνέλευση στη Νίκαια της Λάρισας για να αποφασίσουν τη συνέχιση ή μη των κινητοποιήσεών τους. Η κυβέρνηση διαμηνύει πως σέβεται πλήρως τα αιτήματα των αγροτών αλλά οι αντοχές του προϋπολογισμού δεν επιτρέπουν άλλα μέτρα ενίσχυσης από αυτά που ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός στη Βουλή την Παρασκευή.
Στην εβδομαδιαία ανασκόπησή του στο Facebook ο Κυριάκος Μητσοτάκης απαρίθμησε τα μέτρα που έχει πάρει η κυβέρνηση για να ενισχύσει τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους, τα οποία ομολογουμένως είναι πολλά και σημαντικά. Το πρόβλημα όμως είναι ότι τα μέτρα δεν είναι επαρκή για μια μεγάλη μερίδα των παραγωγών, οι οποίοι πλήττονται από ένα δραματικό συνδυασμό υψηλού κόστους παραγωγής, έλλειψης εργατικών χεριών, δυσμενών καιρικών συνθηκών και θεομηνιών, χαμηλών τιμών παραγωγού και ενός πολύπλοκου και βραδυκίνητου γραφειοκρατικού μηχανισμού απόδοσης των επιδοτήσεων.
Η κρίση στον αγροτικό και κτηνοτροφικό κλάδο δεν είναι όμς αποκλειστικά ελληνικό φαινόμενο. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες υπάρχουν τις τελευταίες εβδομάδες κινητοποιήσεις αγροτών, ενώ τα τρακτέρ έκαναν την εμφάνισή τους και στο κέντρο των Βρυξελλών με αφορμή την έκτακτη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Ακόμη και στην πλούσια Ελβετία υπήρξε κινητοποίηση των αγροτών. Η κρίση είναι τόσο έντονη που το ζήτημα μπήκε από το παράθυρο στην ατζέντα της συνάντησης των Ευρωπαίων ηγετών, οι οποίοι αντιμετωπίζουν μια αυξανόμενη κοινωνική κρίση σε μια χρονιά σημαντικών εκλογικών αναμετρήσεων.
Η πανδημία της Covid, ο πόλεμος στην Ουκρανία με την ενεργειακή κρίση, η έκρηξη του πληθωρισμού και η άνοδος των επιτοκίων προκάλεσαν μια τετραπλή τέλεια καταιγίδα που ανέδειξε με σκληρό και δραματικό τρόπο τα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει ένας ζωτικός κλάδος της ευρωπαϊκής οικονομίας, με τεράστιο αντίκτυπο στην πολιτική και κοινωνική ισορροπία των ευρωπαϊκών δημοκρατιών. Για αρκετό διάστημα η Ευρωπαϊκή Ένωση κάλυπτε ή κουκούλωνε το πρόβλημα με τον πακτωλό των εκατοντάδων δισεκατομμυρίων επιδοτήσεων που κατευθύνονται στον αγροτικό τομέα. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι άμεσες ή έμμεσες ενισχύσεις της ΕΕ προς τον αγροτικό κλάδο καταλαμβάνουν σχεδόν το ένα τρίτο ολόκληρου του προϋπολογισμού της Ένωσης. Για όσο καιρό οι τιμές παραγωγού κυμαίνονταν σε ικανοποιητικά επίπεδα το σύστημα λειτουργούσε, οι αντιδράσεις ήταν περιορισμένες και κλωτσούσαμε έτσι το τενεκεδάκι λίγο παρακάτω.
Η τετραπλή όμως καταιγίδα έχει πλήξει τον βασικό πυρήνα της λειτουργίας του αγροτικού και κτηνοτροφικού κλάδου, με αποτέλεσμα πολλοί αγρότες να μην μπορούν να ανταπεξέλθουν στις βασικές τους ανάγκες και να λυγίζουν υπό το βάρος χρεών, μειωμένης παραγωγής και χαμηλών τιμών παραγωγού. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, οι τιμές παραγωγού στο 3ο τρίμηνο του 2023 ήταν 9% χαμηλότερες από τις τιμές στο 3ο τρίμηνο του 2022. Ενώ παράλληλα το κόστος των ζωοτροφών, των λιπασμάτων, των σπόρων και της ενέργειας έχει εκτοξευθεί. Στη δραματική αυτή εικόνα έρχεται να προστεθεί και το αυστηρό ρυθμιστικό πλαίσιο προσαρμογής στην Πράσινη Μετάβαση και ο αθέμιτος ανταγωνισμός από αγορές του Τρίτου Κόσμου που παράγουν με πολύ χαμηλότερα στάνταρντς από τα ευρωπαϊκά.
Τα πράγματα στην Ελλάδα είναι ακόμη πιο δύσκολα λόγω της πολύ χαμηλής παραγωγικότητας του ελληνικού αγροτικού και κτηνοτροφικού τομέα. Υπάρχουν βέβαια οι δικαιολογίες της ελληνικής ιδιαιτερότητας λόγω κατακερματισμού του γεωργικού κλήρου, γεωγραφικής δυσκολίας και προβλημάτων πρόσβασης στις μεγάλες διεθνείς αγορές, αλλά είναι κοινός τόπος ότι οι αγροτικές εκμεταλλεύσεις στην Ελλάδα εμπορεύονται κάτω από το 20% της παραγωγής, ενώ σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες όπως η Ολλανδία και το Βέλγιο το ποσοστό υπερβαίνει το 70%. Υπό το καθεστώς κατασπατάλησης επιδοτήσεων, φαινομένων κακοδιαχείρισης και έλλειψης εκσυγχρονισμού της παραγωγής, ο αγροτικός κλάδος ειδικά στην Ελλάδα κατέληξε να φτάσει στα όρια της βιωσιμότητας.
Οι αγρότες αύριο στη Νίκαια μπορεί να αποφασίσουν συνέχιση, κλιμάκωση ή και παύση των κινητοποιήσεών τους. Τα δομικά όμως προβλήματα της αγροτικής παραγωγής θα συνεχίσουν να υπάρχουν, ακόμη και αν η κυβέρνηση καταφέρει να βρει κάποιες ακόμη ενισχύσεις. Η επιβίωση αυτού του κλάδου είναι κρίσιμης σημασίας για το μέλλον της χώρας και την κοινωνική συνοχή. Η λύση όμως σίγουρα δεν θα έρθει μέσα από ακόμη περισσότερες επιδοτήσεις που απλά θα καλύπτουν επιφανειακά το πρόβλημα, όπως η μορφίνη ανακουφίζει προσωρινά έναν βαριά ασθενή. Χρειάζεται ένα πανευρωπαϊκό και ένα εθνικό σχέδιο, στο οποίοι θα είναι όλοι συμμέτοχοι με υπευθυνότητα και χωρίς καιροσκοπισμούς με πολιτικάντηδες καβάλα στα τρακτέρ.