Ένας από τους διαχρονικούς κανόνες που διέπουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι πως η όποια κατά καιρούς προσέγγιση είναι όμηρος των πολιτικών εξελίξεων στο εσωτερικό των δύο χωρών.
Θύμα αυτού του κανόνα είναι και η -μέχρι πρόσφατα- σχεδιαζόμενη για τον Απρίλιο σύγκληση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας στην Άγκυρα και η συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν. Η φυλάκιση του δήμαρχου Κωνσταντινούπολης Εκρέμ Ιμάμογλου και η γενικότερη μεθόδευση εξουδετέρωσης της αξιωματικής αντιπολίτευσης από το καθεστώς Ερντογάν είναι τόσο προκλητική, που δεν μπορεί να αφήσει ιδιαίτερα περιθώρια για κινήσεις υψηλής πολιτικής από την πλευρά της Ελλάδας.
Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος αναγνώρισε τη Δευτέρα πως “υπό αυτές τις συνθήκες, καθίσταται δυσχερές” να πραγματοποιηθεί “άμεσα” μια ανώτατου επιπέδου διακυβερνητική συνάντηση. Είναι προφανές ότι η τουρκική κυβέρνηση είναι απολύτως απορροφημένη στην αντιμετώπιση των λαϊκών αντιδράσεων και διαδηλώσεων απέναντι στη φυλάκιση Ιμάμογλου, ενώ και η ελληνική κυβέρνηση δεν είναι εύκολο να νομιμοποιήσει πολιτικά τις αυταρχικές πρακτικές της κυβέρνησης Ερντογάν με μια πολυμελή κυβερνητική αποστολή στην Άγκυρα και συνάντηση του Έλληνα Πρωθυπουργού με τον ηγέτη του αυταρχικού καθεστώτος.
Παρότι η ελληνική διπλωματία υπήρξε διαχρονικά ιδιαίτερα φειδωλή σε δηλώσεις ως προς τις αντιδημοκρατικές και αυταρχικές πρακτικές των κυβερνήσεων Ερντογάν, εν τούτοις το τελευταίο επεισόδιο της πολιτικής εξόντωσης του βασικού αντιπάλου του Τούρκου Προέδρου είναι ιδιαίτερα προκλητικό για να τηρηθεί για ακόμη μια φορά διπλωματική αφωνία. Αντιδράσεις πλέον υπάρχουν και σε ευρωπαϊκό επίπεδο, με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο να αναβάλλει την συμμετοχή της αντιπροσωπίας του στην προγραμματισμένη συνεδρίαση της Μικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Τουρκίας. Ο δε Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Μάνφρεντ Βέμπερ δήλωσε πως η βάση της συνεργασίας με την Τουρκία “τίθεται σε κίνδυνο”, καθώς η κυβέρνηση Ερντογάν “βρίσκεται σε λάθος δρόμο”. Σύμφωνα μάλιστα με πηγές του γερμανικού πρακτορείου ειδήσεων, η Κομισιόν σκέφεται να παγώσει προς το παρόν τις συζητήσεις με την Τουρκία για αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης και απελευθέρωσης της βίζας για τους Τούρκους πολίτες.
Το πάγωμα του πολιτικού διαλόγου ανάμεσα στην Αθήνα και την Άγκυρα έρχεται να προστεθεί στο αδιέξοδο που έχουν βρεθεί και οι διμερείς συζητήσεις για την επίλυση του ζητήματος του καθορισμού των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο. Η Τουρκία επιμένει εμφατικά στο δόγμα της “Γαλάζιας Πατρίδας” και των γκρίζων ζωνών, με αποτέλεσμα να μην μπορεί να βρεθεί κοινή βάση για να εκκινήσουν σοβαρές συζητήσεις, πόσω μάλλον κανονικές διαπραγματεύσεις.
Το κλίμα έχει επιβαρυνθεί ιδιαίτερα και από την προκλητική στάση της Τουρκίας στο σχέδιο πόντισης του ηλεκτρικού καλωδίου για το πράσινο ενεργειακό project Great Sea Interconnector. Η Άγκυρα απειλεί ανοικτά με βίαιη παρεμπόδιση των σχετικών εργασιών, στέλνοντας πολεμικά πλοία στις περιοχές ερευνών του ιταλικού πλοίου Ievoli Relume πέραν των 6 ναυτικών μιλίων από τα ελληνικά χωρικά ύδατα, με τον ισχυρισμό πως πρόκειται για τουρκική Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη. Η Αθήνα έχει άτυπα ζητήσει την στήριξη της Γαλλίας για να συνεχιστούν απρόσκοπτα οι εργασίες της γαλλικής αναδόχου εταιρείας Nexans, όπως και του Ισραήλ, το οποίο μετέχει ενεργά στο project. Την Κυριακή ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναμένεται να επισκεφθεί το Ισραήλ και στις συζητήσεις που θα έχει με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου είναι βέβαιο ότι θα περιλαμβάνεται και η πορεία της ενεργειακής συνεργασίας των δύο χωρών. Σε αυτό το πλαίσιο, δεν είναι ακόμη σαφές τι θα συμβεί εάν η Τουρκία προσπαθήσει όντως να παρεμποδίσει με τη βία τις εργασίες του Ievoli Relume και ποιά θα είναι τότε η αντίδραση της Ελλάδας, της Γαλλίας, του Ισραήλ, αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς το Great Sea Interconnector χρηματοδοτείται σε μεγάλο βαθμό από τις Βρυξέλλες και έχει ενταχθεί στα Έργα Κοινού Ενδιαφέροντος (Projects of Common Interest – PCI).
Η Ελλάδα όμως παράλληλα ενεργοποιεί αποφασιστικά και τις έρευνες για υδρογονάνθρακες νότια της Κρήτης, και μάλιστα σε περιοχές στις οποίες η Τουρκία έχει αμφισβητήσει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Η απόφαση της Chevron να αποδεχθεί την πρόσκληση της ελληνικής κυβερνησης για τη διεξαγωγή ερευνών στα θαλάσσια οικόπεδα Νότια Κρήτη Ι και Νότια Κρήτη ΙΙ αποτελεί μια σημαντική εξέλιξη, καθώς ο αμερικανικός ενεργειακός κολοσσός είναι γνωστό ότι κινείται πάντα σε συντονισμό με την κυβέρνηση των ΗΠΑ. Η ηχηρή αμερικανική παρουσία σε αμφισβητούμενη από την Τουρκία ελληνική ΑΟΖ έρχεται να προστεθεί στην πρόσφατη απόφαση της εθνικής εταιρείας πετρελαίων της Λιβύης να προκηρύξει έρευνες σε θαλάσσια οικόπεδα σεβόμενη την αρχή της μέσης γραμμής στην οριοθέτηση της λιβυκής ΑΟΖ. Με αυτό τον τρόπο η Λιβύη ακυρώνει εμμέσως την λογική του τουρκολιβυκού μνημονίου και των διαχρονικών τουρκικών αιτιάσεων και αναγνωρίζει τις ελληνικές θέσεις για κυριαρχικά δικαιώματα σε ΑΟΖ με πλήρη επήρεια της Κρήτης αλλά και της Γαύδου.
Η σύλληψη Ιμάμογλου και η καταστολή των διαδηλώσεων από την κυβέρνηση Ερντογάν, η πορεία του Great Sea Interconnector και οι έρευνες για υδρογονάνθρακες νότια της Κρήτης είναι είναι τρια σημαντικά ζητήματα που είναι βέβαιο ότι θα αποτελέσουν μια κρίσιμη δοκιμασία για την πολιτική των “ήρεμων νερών” στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η πολιτική αυτή είναι σαφές πως είχε ένα θετικό αποτύπωμα στις τρικυμιώδεις σχέσεις των δύο χωρών, αλλά δεν μπορεί όμως και να εξελιχθεί σε μια αυτοπαγίδευση της Ελλάδας με περιορισμό της άσκησης των κυριαρχικών της δικαιωμάτων και της αδυναμίας εκμετάλλευσης των ενεργειακών δυνατοτήτων στα όρια της ελληνικής ΑΟΖ και του διεθνούς δικαίου. Από την αντίδραση της Άγκυρας σε αυτές τις εξελίξεις θα φανεί και αν η πολιτική των “ήρεμων νερών” έφτασε πλέον στα όριά της.