Το σκίτσο που δημοσιεύτηκε την Δευτέρα, 12 Απριλίου, στην Εφημερίδα των Συντακτών, με αφορμή τη δολοφονία του δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ, ήταν το πιο πρόσφατο επεισόδιο σε μια σειρά πολιτικών συγκρούσεων που πυροδοτούν πρωτοσέλιδα, άρθρα και σκίτσα σε μέσα που πρόσκεινται στον ΣΥΡΙΖΑ.
Το σκίτσο απεικόνιζε τους δύο εκτελεστές επάνω στο μηχανάκι, με τον συνοδηγό να πυροβολεί, και πίσω, ως τρίτος επιβάτης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης να διαβάζει εφημερίδα και να πίνει καφέ «ανέμελος».
Ο «ανέμελος Πρωθυπουργός», που έκανε ποδηλατάδα στην Πάρνηθα καταπατώντας τα υγειονομικά μέτρα και το επανέλαβε στην Ικαρία έγινε σλόγκαν στα συριζαϊκά social media και ιστοσελίδες. Προτού αναπαραχθεί μαζικά από βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, πρόλαβε και έγινε άρθρο στην Αυγή με τίτλο «Ο ανέμελος θάνατος της Δημοκρατίας» (14 Δεκεμβρίου 2020), το οποίο αναδημοσίευσε το koutipandoras.gr. Ο αρθρογράφος κατακεραύνωνε «την ολέθρια ανεμελιά μιας ολέθριας κυβέρνησης και ενός ολέθριου πρωθυπουργού που κηλιδώνουν και παραποιούν το πολίτευμα το οποίο τους εμπιστεύτηκε ο λαός. Και όσο το αφήνουμε τόσο θα χειροτερεύει. Γιατί σε αυτό το χαράκωμα της ζωής οι νεκροί είναι τα θύματα των μαχών που δεν δόθηκαν».
Ωστόσο, αν πιστέψουμε τις δημοσκοπήσεις του Ιανουαρίου 2021, στα χαρακώματα εναντίον της «ολέθριας κυβέρνησης» βρέθηκαν μόνο κάποιοι μαχητές της Κουμουνδούρου. Η ΝΔ ήταν 18,6 μονάδες μπροστά από τον ΣΥΡΙΖΑ (Marc), 16 (Pulse), 16,4 (Metron Analysis), 13,9 μονάδες (GPO). Ο κόσμος ασχολούνταν με τα εμβόλια, τις μεταλλάξεις του κορωνοϊού και με την οικονομική του κατάσταση, όχι με την ατζέντα που προωθούσαν τα μίντια της αξιωματικής αντιπολίτευσης.
Η αδιαφορία των πολιτών για τα θέματα στα οποία εστιάζουν τα μίντια του ΣΥΡΙΖΑ οφείλεται και στις επιλογές: η εκτέλεση ενός δημοσιογράφου με μαφιόζικο τρόπο είναι μια πράξη βάρβαρη και ειδεχθής, αλλά αποτελεί ακατάλληλο πεδίο για πολιτική αντιπαράθεση, με εύκολες κατηγορίες ότι η Ελλάδα έγινε η Κολομβία της Ευρώπης. Ιδίως όταν ο γιός και η μητέρα του νεκρού, με μεγαλείο ψυχής, δεν ζητούν τυφλή εκδίκηση αλλά δικαιοσύνη.
Το μεγαλύτερο μέρος της αντιπολιτευτικής ρητορικής του ΣΥΡΙΖΑ χτίζεται πάνω στις καταγγελίες για αστυνομική βία και στην κριτική για την ανικανότητα, σε βαθμό επικινδυνότητας, της κυβέρνησης να διαχειριστεί την πανδημία. Αλλά όσο τα ποσοστά του μένουν στάσιμα, παρά την αναπόφευκτη φθορά της κυβέρνησης, οι υπερβολές είναι αναπόφευκτες. Και αυτό καλείται να λύσει ο ΣΥΡΙΖΑ στην κριτική του για τα μίντια: δεν ευθύνεται «η συντριπτική ισχύς» της ΝΔ στα ΜΜΕ και το «επικοινωνιακό τείχος προστασίας» της κυβέρνησης, αλλά οι υπερβολές στην επιθετική αντιπολίτευση που οδηγούν σε έλλειψη αξιοπιστίας και, συνακολούθως, ακροατηρίου.
Ενώ η κοινή γνώμη επιζητεί μετριοπάθεια και λύσεις στα προβλήματα που έχει σωρεύσει η πανδημική κρίση, ο Αλέξης Τσίπρας και ο ΣΥΡΙΖΑ επιμένουν στην τακτική της πόλωσης. Αλλά ο διχαστικός λόγος δεν πλήττει τελικά τους αντιπάλους. Αυτό έδειξε η εμπειρία του Οκτωβρίου του 2020, όταν μετά την ιστορική καταδίκη της Χρυσής Αυγής ως εγκληματικής οργάνωσης, η «Αυγή» κυκλοφόρησε με πρωτοσέλιδο τίτλο «Δεν είναι αθώοι» και τις φωτογραφίες του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Αντώνη Σαμαρά, με φόντο τον αγκυλωτό σταυρό! Χρησιμοποιώντας το σύνθημα των διαδηλωτών έξω από το Εφετείο κατά της μελών της Χρυσής Αυγής, η εφημερίδα έγραφε «Πώς η Ν.Δ. του Σαμαρά και του Μητσοτάκη συμπορεύτηκε με τη Χρυσή Αυγή και ξέπλυνε την εγκληματική οργάνωση». Αυτή ήταν η αντίδραση της Κουμουνδούρου, επειδή πολλοί θυμήθηκαν και σχολίασαν τότε το φλερτ στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ με τη Χρυσή Αυγή. Κυρίως, όμως, εξαιτίας του σάλου που προκάλεσαν οι δηλώσεις του πρώην υπουργού Δικαιοσύνης Σταύρου Κοντονή ότι η αλλαγή του Ποινικού Κώδικα από τον ΣΥΡΙΖΑ, μεταξύ άλλων προβληματικών συνεπειών, θα έριχνε στα μαλακά τη Χρυσή Αυγή και ότι εκείνος επειδή διαφωνούσε, αντικαταστάθηκε. Η ΝΔ καταδίκασε έντονα τις «πρακτικές Γκέμπελς», όπως τις αποκάλεσε, τις οποίες υιοθέτησε το δημοσιογραφικό όργανο του ΣΥΡΙΖΑ. «Για να βγουν από τη δεινή θέση καταφεύγουν στη λάσπη», επισήμαινε.
Η Αυγή επέμεινε, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ ήθελε να πρωτοστατήσει στην καταδίκη της Χρυσής Αυγής: «Αγανάκτησε η Νέα Δημοκρατία επειδή η Αυγή αρνείται να της πιστώσει την "τεράστια" συμβολή στην εξουδετέρωση της ναζιστικής συμμορίας. Δεν υιοθετεί δηλαδή ένα ηρωικό αλλά εξ ολοκλήρου κατασκευασμένο αφήγημα που τα κυβερνητικά διαφημιστικά επιτελεία περιφέρουν μέσω της λίστας Πέτσα, τόσο μανιωδώς που κοντεύουν να το πιστέψουν και τα ίδια», έγραψε. Το αποτέλεσμα αυτής της έντασης ήταν ο κόσμος να πιστώσει στη ΝΔ την καταδίκη του ναζιστικού μορφώματος, καθώς η κυβέρνηση Σαμαρά είχε συγκεντρώσει και καταθέσει στη δικαιοσύνη όλα τα στοιχεία, βάσει των οποίων παραπέμφθηκε σε δίκη τον Οκτώβριο του 2014 ολόκληρη η Κοινοβουλευτική Ομάδα της Χρυσής Αυγής. Και ο κ. Κοντονής να διαγραφεί από τον ΣΥΡΙΖΑ.
Αυτή δεν ήταν η μοναδική αιτία ανάφλεξης με τη ΝΔ. Είχαν προηγηθεί και άλλα πρωτοσέλιδα, όπως αυτό με τη φωτογραφία του Αντώνη Σαμαρά και τίτλο «Εφιάλτης στον δρόμο για τις Πρέσπες», ή με τους Κυριάκο Μητσοτάκη και Βαγγέλη Μαρινάκη, με τίτλο «Πολιτική σύγκρουση για το μαύρο πολιτικό μέτωπο» και υπότιτλο «Μαξίμου: Ο κ. Μαρινάκης αναδεικνύεται στον νέο πολιτικό καθοδηγητή της ΝΔ και του Κ. Μητσοτάκη. Στόχος η παλινόρθωση της πιο εκφυλισμένης εκδοχής του παλαιού πολιτικού συστήματος». Και ακολούθησαν άλλα, όπως αυτό με την φωτογραφία από περυσινή παράσταση στην Επίδαυρο, στην οποία εμφανιζόταν ο Πρωθυπουργός με τη σύζυγό του, η Λίνα Μενδώνη και ο Δημήτρης Λιγνάδης. Δίπλα στον κ. Μητσοτάκη στεκόταν η Λυδία Κονιόρδου, αλλά η Αυγή την έκοψε από τη φωτογραφία που δημοσίευσε προκειμένου να στηρίξει τον τίτλο της περί παρακμής και το επιχείρημα ότι το Μέγαρο Μαξίμου γνώριζε και κάλυπτε κύκλωμα παιδεραστίας. Χαρακτηριστική ήταν η ανάρτηση του διευθυντή της εφημερίδας Άγγελου Τσέκερη «Πάντως παιδιά, δύο παιδέρες στο στενό περιβάλλον του Ηγέτη της Αριστείας, είναι πάρα πολλές. Κοιτάξτε μήπως έχει τίποτα το νερό».
Η «αστοχία» με Ακρόπολη και Siemens
Ενταση προκάλεσε, πρόσφατα, η ανάρτηση του Αλέξη Τσίπρα στο Facebook για την υποτιθέμενη πλάκα με το όνομα της Λίνας Μενδώνη στην Ακρόπολη, η οποία έγινε viral σε όλα τα φιλικά μέσα. «Αφού η κα Μενδώνη έριξε τσιμέντο στην Ακρόπολη, τώρα θέλει να βάλει και μαρμάρινη επιγραφή με το όνομά της σε μνημείο παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς», έγραψε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ. Η ΝΔ αντέδρασε έντονα. «Η στοχοποίηση της υπουργού Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνας Μενδώνη έχει ξεπεράσει τα όρια της αντιπολιτευτικής κριτικής. Είναι δολοφονία χαρακτήρος. Ο ΣΥΡΙΖΑ που στα 4,5 χρόνια της διακυβέρνησής του δεν έκανε απολύτως τίποτε για τον πολιτισμό, στα δύο σχεδόν χρόνια που βρίσκεται στην αντιπολίτευση αναλώνεται σε fake news στην προσπάθειά του να ακυρώσει τα έργα τα οποία γίνονται», ανέφερε η ανακοίνωση του κόμματος. Το υπουργείο Πολιτισμού, από την πλευρά του έδωσε στη δημοσιότητα φωτογραφίες των πινακίδων, οι οποίες δεν περιλάμβαναν το όνομα της κυρίας Μενδώνη.
Ακολούθησε θύελλα με την …αποκάλυψη της Αυγής ότι η ΓΓ Πολιτικής Προστασίας έστησε φωτογραφικό διαγωνισμό για την προμήθεια self test από τη Siemens. Αμέσως εξέδωσε ανακοίνωση ο ΣΥΡΙΖΑ, η οποία κατέληγε: «Ο κ. Μητσοτάκης συμπεριφέρεται ακόμα και στην πανδημία ως ο πιο πιστός πλασιέ της Siemens. Από τα δωράκια με τα «τηλεφωνικά κέντρα» στα «δωρεάν self test» μία πανδημία δρόμος».
Η αποκάλυψη μετατράπηκε αμέσως σε φιάσκο. Στον διαγωνισμό, όπως αποδείχθηκε υπέβαλλαν προσφορές 31 εταιρείες- ο φάκελος κατατέθηκε στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τον προσυμβατικό έλεγχο, άρα δεν ήταν ψευδεπίγραφος. Επιπλέον, από τις εταιρείες που υπέβαλλαν προσφορές απουσίαζε η… Siemens. Στον ΣΥΡΙΖΑ κατάπιαν τη γλώσσα τους και μόνο ο βουλευτής Κώστας Ζαχαριάδης παραδέχτηκε την «αστοχία» της Κουμουνδούρου: «Κρίνεται αν ήταν εύστοχη ή όχι. Οκ, έκανε μια αστοχία ο ΣΥΡΙΖΑ», δήλωσε.
Ακόμα και το παζλ με κομμάτια από το πρόσωπο του πρωθυπουργού και συγκεκριμένων υπουργών που συνιστούν την εικόνα της αποτυχίας της κυβέρνησης, της περασμένης Κυριακής, θα ήταν στο όριο της ορθότητας αν δεν είχε υπερβεί το όριο της κακογουστιάς.
Το ζήτημα με τα ακραία πρωτοσέλιδα δεν είναι ούτε η υπερβολή τους, ούτε τα χαρακτηριστικά που τα καθιστούν συχνά αναξιόπιστα. Το πρόβλημα είναι ότι μεταφέρουν στην έντυπη δημοσιογραφία τις πιο τελματώδεις και χολερικές πλευρές των social media, καταργώντας κάθε κανόνα αντιπαράθεσης. Μια τοξική αιμομιξία που ήταν αποτελεσματική για τον ανερχόμενο ΣΥΡΙΖΑ της περιόδου 2012 – 2015 αλλά αποδεικνύεται προβληματική για την ηττημένο ΣΥΡΙΖΑ μετά από μια κυβερνητική θητεία περίπου 4,5 ετών.
Η αποδοχή της ατζέντας που θέτουν τα social media δεν αφορά μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά και την κυβέρνηση, η οποία συχνά υπεραντιδρά στην κριτική που δέχεται από μια υποτιθέμενη κοινωνία των πολιτών και παραβλέπει όσα της καταλογίζουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Νοθεύεται έτσι η πολιτική αντιπαράθεση με εξωθεσμικούς παράγοντες, άγνωστης ταυτότητας και προθέσεων, υπεράνω λογοδοσίας.
Οι αντιπολιτευτικές εξάρσεις της Αυγής, έχουν προκαλέσει εντάσεις και στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ, αναπαράγονται όμως με μεγάλη προθυμία από όλο το οικοσύστημα των φιλικών μέσων του ΣΥΡΙΖΑ, που δεν είναι μικρό.
Ποια είναι τα μίντια, κομματικά και μη, που στηρίζουν ΣΥΡΙΖΑ
Απόλυτα συνδεδεμένα με την Κουμουνδούρου και την Αυγή είναι η ιστοσελίδα left.gr και ο ραδιοφωνικός σταθμός «Στο Κόκκινο». Τις απόψεις του ΣΥΡΙΖΑ απηχούν Η Εφημερίδα των Συντακτών, το Documento, το «hot doc» – «Το κουτί της Πανδώρας», periodista, politica, ieidisis, newsbrake, TVXS, libre, airetikos, καθώς και το νέο 2020mag, το οποίο πρωτοστάτησε, με έναν τρόπο που προκάλεσε πολλά ερωτήματα, στις αποκαλύψεις για τον Δημήτρη Λιγνάδη.
Η Δημοκρατία, η Εστία (όμιλος Φιλιππάκη) , όπως και το zougla και το οlympia, που ήταν κοντά στον Πάνο Καμμένο, ασκούν κριτική στην κυβέρνηση, συμπλέοντας ενίοτε, με την Κουμουνδούρου, αν και από δεξιά οπτική.
Κοντά στον ΣΥΡΙΖΑ είναι το tribune, επιρροής Νίκου Κοτζιά, το no -news, το «Ανοιχτό Παράθυρο» του Γ. Λακόπουλου.
Το Open του Ιβάν Σαββίδη, όπως και το ethnos.gr , στηρίζουν σταθερά τον ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά εξελίσσεται σε μεγάλο πρόβλημα για την κυβέρνηση η εκπομπή «Ράδιο Αρβύλα», εξαιτίας της υψηλής θεαματικότητας, του καυστικού της χιούμορ, του γεγονότος ότι έκανε αντίστοιχη κριτική και στον ΣΥΡΙΖΑ όταν ήταν κυβέρνηση και του νεανικού κοινού στο οποίο απευθύνεται. Οι νεότερης ηλικίας ψηφοφόροι, τους οποίους είχε προσεγγίσει με μεγάλη προσπάθεια η ΝΔ πριν τις εκλογές του 2019, τείνουν να γίνουν μαύρη τρύπα για την κυβέρνηση εξαιτίας των μέτρων της καραντίνας και των συγκρούσεων με την αστυνομία, και το θέμα απασχολεί έντονα το Μέγαρο Μαξίμου.
Η Κουμουνδούρου έχει φτιάξει την Ομάδα Μνήμης ως αντίβαρο της γαλάζιας Ομάδας Αλήθειας, και διατηρεί ένα σύστημα τρολ του διαδικτύου πολύ μικρότερο από ό,τι στην εποχή του αντιμνημονίου.
Όλα αυτά τα μέσα, μπορεί να έχουν μικρή παρεμβατικότητα, αλλά κάποια καταφέρνουν να έχουν ασύμμετρη αναπαραγωγή από μεγαλύτερα, κυρίως διαδικτυακά μέσα. Έπειτα είναι και τα πρόσωπα. Ο Μπάμπης Παπαδάκης, επιτελικό στέλεχος του Εθνους και του 24Media, ανέλαβε τον Ιανουάριο διευθυντής του Γραφείου Τύπου του ΣΥΡΙΖΑ- Προοδευτική Συμμαχία. Η Κατερίνα Ακριβοπούλου και ο Σωτήρης Καψώχας, από την εκπομπή Δεύτερη Ματιά της ΕΡΤ, απασχολούνται στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κόμματος. Ο επικοινωνιολόγος Γιάννης Λούλης, που κάποτε συμβούλευε τον Κώστα Καραμανλή, τώρα έχει ανοιχτούς διαύλους με τον Αλέξη Τσίπρα.
Με άλλα λόγια, αυτό που παραμένει πρόβλημα για τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι ότι δεν έχει φιλικά μέσα για να διαδώσει τις απόψεις του. Είναι ότι δεν καταφέρνει, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, να απευθυνθεί σε πλειοψηφικό ακροατήριο. Το κόμμα υπέστη μεγάλη ήττα τον Ιούλιο του 2019, όχι μόνο στα εκλογικά ποσοστά του, αλλά κυρίως στην αξιοπιστία του και οι εσωτερικές συγκρούσεις δεν βοηθούν να βρει το βηματισμό του με την κοινωνία.
Το ύφος και το ήθος διακυβέρνησης δεν ταίριαζαν με αυτό που είχαν στο μυαλό τους οι πολίτες για την Αριστερά. Ακόμα λιγότερο ταίριαζε ο τρόπος με τον οποίο επιχείρησε η προηγούμενη κυβέρνηση να ελέγξει τα μέσα ενημέρωσης, να κλείσει όσα δεν της ήταν αρεστά και να δημιουργήσει τα δικά της ΜΜΕ, μέσα από έναν αντισυνταγματικό διαγωνισμό για τις τηλεοπτικές άδειες. Χρησιμοποίησε τη μια πλευρά του «αμαρτωλού τριγώνου» -τράπεζες, ΜΜΕ, πολιτική εξουσία- για να υπονομεύσει το κυρίαρχο σύστημα ενημέρωσης και να το αντικαταστήσει με νέα ΜΜΕ, με τους τρόπους που κατήγγειλε ο επιχειρηματίας Χρήστος Καλογρίτσας και που θα ακουστούν ξανά στην Προανακριτική Επιτροπή που ξεκινά τις εργασίες της στη Βουλή.
Το «αμαρτωλό τρίγωνο» το χρησιμοποίησε και ο ΣΥΡΙΖΑ με τις ίδιες και απαράλλαχτες προθέσεις όπως αυτοί που κατηγορούσε, απλώς με πολύ πιο άγαρμπο τρόπο. Tώρα αναγκάζονται όλοι να καλύψουν τον Νίκο Παππά, για να μην πάρει κι αυτός το δρόμο προς το ειδικό δικαστήριο, όπως ο Δημήτρης Παπαγγελόπουλος. Μέχρι στιγμής, έχουν επιστρατευτεί οι συνήθεις ταραχοποιοί, Παύλος Πολάκης και Δημήτρης Τζανακόπουλος. Η τεχνητή όξυνση είναι αμφίβολο αν θα βοηθήσει τον ΣΥΡΙΖΑ και σίγουρα ο συνδυασμός Πολάκη – Παππά, δύο πολιτικών που δυσκολεύονται να βρουν στηρίγματα μέσα στο ίδιο τους το κόμμα και νομιμοποίηση στην κοινωνία, υπονομεύει την όποια υπερασπιστική γραμμή έχει επιλέξει η Κουμουνδούρου.
Μέσω της Προανακριτικής Επιτροπής όλα όσα θα ήθελε να μείνουν ξεχασμένα ο ΣΥΡΙΖΑ θα έρθουν ξανά στην επιφάνεια. Πώς στήθηκε ο διαγωνισμός για τις τηλεοπτικές άδειες; Ποιος ήταν ο ρόλος της τράπεζας Αττικής; Πώς μεσολαβούσαν σε επιχειρηματίες προκειμένου να βρεθούν χρήματα για τους δικούς τους επίδοξους καναλάρχες; Πώς χρηματοδοτήθηκε η εφημερίδα Documento, η οποία έπαιξε ρόλο σε σειρά υποθέσεων, με κορυφαίο το σκάνδαλο Novartis.