Τη ρητορική υψηλών τόνων στα ελληνοτουρκικά ζητήματα, που υιοθετεί ο ΣΥΡΙΖΑ το τελευταίο διάστημα, επιβεβαιώνει η συνέντευξη του Αλέξη Τσίπρα στην «Καθημερινή».
Η απόφαση του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης να ρίξει «βάρος» στα «εθνικά θέματα», οξύνοντας την αντιπαράθεση με την κυβέρνηση σε αυτό το συγκεκριμένο πεδίο, αποτυπώνεται στις απαντήσεις του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ για τα ελληνοτουρκικά, που καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της συνέντευξης. Σε αυτές, αναδύεται το νέο αφήγημα του ΣΥΡΙΖΑ στα ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, το οποίο σηματοδοτεί μια ξεκάθαρη απομάκρυνση της Κουμουνδούρου από παλαιότερες θέσεις.
Τσίπρας κατά Μητσοτάκη για τα ελληνοτουρκικά
Ο Αλέξης Τσίπρας κατηγορεί τον Πρωθυπουργό αφενός για έλλειψη πρωτοβουλιών διαλόγου με την Τουρκία και αφετέρου για απουσία των απαιτούμενων απειλών απέναντι στη γείτονα. Σε αυτή την κατεύθυνση, υποστηρίζει ότι υπάρχει ζήτημα διαφορετικής αντίληψης για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ανάμεσα στον ΣΥΡΙΖΑ και την κυβέρνηση: «Οι σχέσεις µε έναν δύσκολο γείτονα πρέπει να έχουν πάντα διττό χαρακτήρα: να έχουν την απειλή αλλά και τη θετική προοπτική πάνω στο τραπέζι».
Παράλληλα, ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ επανέρχεται στο ζήτημα του Έβρου, επαναλαμβάνοντας τη θέση ότι τα πρόσφατα γεγονότα συνιστούν είσοδο σε ελληνικό έδαφος Τούρκων στρατιωτών, και εγκαλώντας την κυβέρνηση για τους χειρισμούς της σε αυτό το θέμα. Όπως υποστηρίζει ο ίδιος, οι Τούρκοι στρατιώτες θα έπρεπε να απομακρυνθούν με εφαρμογή των κανόνων εμπλοκής του στρατού.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει, επίσης, το σημείο της συνέντευξης όπου ο Αλέξης Τσίπρας ανατρέχει σε ένα περιστατικό της περιόδου της διακυβέρνησής του, όπου όπως υποστηρίζει «τους αποτρέψαμε». Πρόκειται για το περιστατικό της 18ης Οκτωβρίου του 2018, όταν το τουρκικό ερευνητικό σκάφος «Μπαρμπαρός» επιχείρησε να μπει σε τμήμα της ελληνικής υφαλοκρηπίδας για σεισμικές έρευνες, αλλά απομακρύνθηκε όταν έσπευσε στην περιοχή η ελληνική φρεγάτα «Νικηφόρος Φωκάς».
Συναίνεση για δυναμική απάντηση
Με την Τουρκία να απειλεί ότι θα προχωρήσει σε έρευνες στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, βάσει του συμφώνου Άγκυρας-Τρίπολης, η συγκεκριμένη αναφορά του Αλέξη Τσίπρα μπορεί εύκολα να θεωρηθεί ως συναίνεση της αντιπολίτευσης προς την κυβέρνηση για δυναμική απάντηση. Σημειώνεται, πάντως, ότι ο Αλέξης Τσίπρας αποφεύγει να ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση για τις κινήσεις της συνολικά στο Λιβυκό ζήτημα, καθώς ο ΣΥΡΙΖΑ είχε υποστηρίξει την προσέγγιση της Αθήνας με την πλευρά του Στρατηγού Χαφτάρ, ο οποίος φαίνεται πλέον να χάνει τη μάχη από τις δυνάμεις του Σάρατζ που υποστηρίζονται από την Τουρκία.
Παράλληλα, ο Αλέξης Τσίπρας ασκεί δριμεία κριτική στον Πρωθυπουργό για τη μη σύγκληση του Συμβουλίου Πολιτικών Αρχηγών, προκειμένου να χαραχθεί ενιαία γραμμή αντιμετώπισης των προκλήσεων της Τουρκίας. Στο ίδιο πλαίσιο, εγκαλεί τον Κυριάκο Μητσοτάκη ότι δεν ασκεί τις απαραίτητες πιέσεις στην ΕΕ για την ενεργοποίηση των κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Τέλος, ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ υποστηρίζει ότι είναι πρόθυμος να δώσει συναίνεση στην κυβέρνηση, προκειμένου να ληφθούν δύσκολες, όπως λέει, αποφάσεις, και αναφέρεται στο ζήτημα της προσφυγής στη Χάγη, λέγοντας ότι αν αυτό εντασσόταν σε μια συνολικότερη στρατηγική, θα τη στήριζε.
Η συνέντευξη του επικεφαλής της αξιωματικής αντιπολίτευσης έρχεται μετά από μια σειρά παρεμβάσεων του ΣΥΡΙΖΑ στα θέματα εξωτερικής πολιτικής, που επιβεβαιώνουν μια σημαντική πολιτική μετατόπιση του κόμματος. Αρχικά ήταν οι σκληρές ανακοινώσεις κατά του Νίκου Δένδια για το ζήτημα του Έβρου από τους αρμόδιους Τομεάρχες, Γιώργο Κατρούγκαλο και Θοδωρή Δρίτσα. Στη συνέχεια, η επιβεβαίωση της αλλαγής θέσης στο ζήτημα της επέκτασης του φράχτη στον Έβρο, με τον ΣΥΡΙΖΑ να τάσσεται πλέον υπέρ της επέκτασης, αν και υπό προϋποθέσεις. Ενδεικτική των θέσεων της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι και η πρόσφατη συνέντευξη του Αλέξη Χαρίτση, όπου, μεταξύ άλλων, εγκάλεσε τον Έλληνα Επίτροπο, Μαργαρίτη Σχοινά, ότι δεν προωθεί επαρκώς τις ελληνικές θέσεις στην Ευρώπη.
Ποιοι είναι, όμως, οι λόγοι αυτής της στροφής;
α) Ο πρώτος αφορά την πολιτική εκτίμηση του ΣΥΡΙΖΑ ότι πράγματι βρισκόμαστε ενώπιον μιας αναβαθμισμένης και κλιμακούμενης έντασης από την πλευρά της Τουρκίας. Τη θέση αυτή επανέλαβε, άλλωστε, ο Αλέξης Τσίπρας τόσο στη χθεσινή του συνέντευξη στην «Καθημερινή», όσο και σε πρόσφατη τηλεοπτική συνέντευξη στον Alpha. Στον ΣΥΡΙΖΑ θεωρούν ότι η Τουρκία έχει πλέον τακτική αμφισβήτησης περιοχών τόσο στον Έβρο και το Αιγαίο, όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Υπό αυτό το πρίσμα, εκτιμούν ότι είναι απαραίτητη η «αναβαθμισμένη αντίδραση» της Ελλάδας.
β) Δεύτερος λόγος είναι η εδώ και καιρό εκπεφρασμένη απόφαση του Αλέξη Τσίπρα να επιχειρήσει «άνοιγμα» προς το Κέντρο, σε μια προσπάθεια να καταστήσει τον ΣΥΡΙΖΑ πυρήνα μιας «προοδευτικής δημοκρατικής παράταξης». Στα ηγετικά κλιμάκια του κόμματος επικρατεί η άποψη ότι η διεύρυνση αυτή απαιτεί να απαλειφθούν παλιότερες θέσεις και απόψεις με πιο «διεθνιστικά χαρακτηριστικά», οι οποίες εκτιμούν ότι δεν είναι εύηχες για τα μεγάλα εθνικά ακροατήρια.
γ) Ο τρίτος παράγοντας αφορά τη στελεχιακή διεύρυνση του ΣΥΡΙΖΑ. Η τοποθέτηση σε κομματικά όργανα στελεχών που προέρχονται από τον χώρο του «πατριωτικού ΠΑΣΟΚ» (ομάδα Τζουμάκα, κ.ά.), η ενίσχυση ορισμένων από τον ίδιο χώρο που μπήκαν στο πρώτο κύμα διεύρυνσης πριν το 2015 (Κοτσακάς, Ξενογιαννακοπούλου, Σπίρτζης κλπ) αλλά και η κυβερνητική εμπειρία του κόμματος, είναι αναπόφευκτο να μετεξελίσσει τις θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, σε μια σειρά από κρίσιμα ζητήματα.
Υπάρχουν και οι διαφωνίες
Αναπόφευκτα η στροφή του ΣΥΡΙΖΑ προκαλεί και τη δυσφορία ορισμένων στελεχών και ομαδοποιήσεων του κόμματος, η οποία εκφράζεται άλλοτε στα όργανα και άλλοτε δημοσίως. Χαρακτηριστικά, στην τελευταία συνεδρίαση του Πολιτικού Συμβουλίου του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία υπήρξαν κριτικές παρεμβάσεις για την οξεία αντίδραση του κόμματος απέναντι στον Νίκο Δένδια στο ζήτημα του Έβρου. Οι διαφωνίες, μάλιστα, δεν εκφράστηκαν από μία συγκεκριμένη τάση, αλλά από στελέχη που ανήκουν σε διαφορετικές ομαδοποιήσεις, με κοινές απόψεις, όμως, στα εθνικά θέματα. Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι κριτική άσκησαν ο Νίκος Φίλης και ο Πάνος Λάμπρου, που ανήκουν στους «κομματικούς», αλλά και οι Νίκος Μπίστης και Αντώνης Λιάκος, που ανήκουν στην εκσυγχρονιστική ομάδα «Γέφυρα». Εντύπωση, τέλος, προκάλεσε και πρόσφατο άρθρο του μέλους της ΚΕΑ του ΣΥΡΙΖΑ και πρώην συμβούλου του Κώστα Σημίτη, Σωτήρη Βαλντέν, στην «Εφημερίδα των Συντακτών» με τίτλο “ΣΥΡΙΖΑ και εξωτερική πολιτική: όπισθεν ολοταχώς;”, στο οποίο ασκεί σκληρή κριτική για τις τελευταίες θέσεις του κόμματος στα θέματα εξωτερικής πολιτικής.