Μια χώρα που βρίσκεται στο απόλυτο χάος μετά από δέκα χρόνια εμφύλιας σύρραξης. Μια κοινωνία που προσπαθεί να ορθοποδήσει και να ξαναπιάσει υποτυπωδώς το νήμα της καθημερινότητας. Και μια κυβέρνηση που έχει μόλις οκτώ μήνες μπροστά της, προκειμένου να επιτύχει εκείνα στα οποία άλλοι απέτυχαν τα τελευταία χρόνια. Αυτό είναι το σκηνικό στο οποίο θα βρεθούν ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, κατά την άφιξή τους στη Λιβύη, την Τρίτη, 6 Απριλίου.
Τρία είναι τα πρόσωπα κλειδιά στη χώρα της Βορείου Αφρικής, μετά τον ορισμό της νέας, μεταβατικής κυβέρνησης, στις 16 Μαρτίου. Ο Πρωθυπουργός, Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπά, η υπουργός Εξωτερικών, Νάιλα Μοχάμεντ ελ-Μανγκούς –η πρώτη γυναίκα στην ιστορία της χώρας που τίθεται επικεφαλής της λιβυκής διπλωματίας– και ο επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου Μοχάμεντ αλ Μένφι.
Ο πρέσβης που απέλασε η Ελλάδα
Ο Μοχάμεντ αλ Μένφι είναι γνωστό πρόσωπο στους Μητσοτάκη και Δένδια, καθώς ήταν ο πρέσβης της Λιβύης, που απέλασε η Αθήνα ως αντίδραση στην υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου καθορισμού θαλασσίων ζωνών, τον Δεκέμβριο του 2019. Παρά το γεγονός της απέλασης, ο Μένφι θεωρείται άνθρωπος που έχει καλή επικοινωνία με την ελληνική πλευρά.
Ενας επιχειρηματίας στην ηγεσία της χώρας
Ο ορισμός του 61χρονου, Αμπντουλχαμίντ Ντμπεϊμπά, στη θέση του Πρωθυπουργού αποτέλεσε έκπληξη για πολλούς. Γνωστός επιχειρηματίας από τη Μισράτα, θεωρείται άνθρωπος που είχε ανέκαθεν καλές αλλά προσεκτικές σχέσεις με το καθεστώς του Καντάφι, αποφεύγοντας να «χρωματιστεί ιδεολογικά». Σπούδασε στον Καναδά και υπήρξε ιδιοκτήτης της μεγαλύτερης ποδοσφαιρικής ομάδας της χώρας, της Αλ Ιντιχάντ. Λόγω και των επιχειρηματικών του δραστηριοτήτων, διατηρεί πολύ καλές σχέσεις με την Τουρκία και τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ενώ θεωρείται υποστηρικτής της Μουσουλμανικής Αδελφότητας.
«Ήρθε η ώρα να γυρίσουμε σελίδα και να αφήσουμε πίσω τον πόλεμο και τον διχασμό. Να στρέψουμε το βλέμμα στη συμφιλίωση και την οικοδόμηση. Ήρθε η ώρα οι διαφορές μας να λύνονται στο Κοινοβούλιο και όχι στο πεδίο των μαχών», ήταν οι πρώτες του δηλώσεις με την ανάληψη των νέων καθηκόντων. Ο Ντμπεϊμπά ηγείται μιας κυβέρνησης που έχει τρεις βασικούς στόχους. Πρώτον, να οδηγήσει τη χώρα συντεταγμένα στις εκλογές της 24ης Δεκεμβρίου. Δεύτερον, να ενοποιήσει τους θεσμούς της Ανατολικής και της Δυτικής Λιβύης και τρίτον, να διώξει όλους τους ξένους μισθοφόρους που βρίσκονται στο έδαφος της χώρας και οι οποίοι πολεμούν είτε με τη μία είτε με την άλλη πλευρά.
Η «εξ Αμερικής» πρώτη γυναίκα υπουργός Εξωτερικών
Ο τελευταίος στόχος πιθανώς να είναι και ο πιο δύσκολος και αποτελεί τη βασική προτεραιότητα της νέας υπουργού Εξωτερικών. Η Νάιλα Μοχάμεντ ελ-Μανγκούς, δικηγόρος και πρώην στέλεχος των αντί-κανταφικών δυνάμεων, που όμως εξέφρασε δημόσια τη δυσαρέσκειά της για την τροπή του αντι-κανταφικού κινήματος, αποτελεί μία από τις πέντε γυναίκες του 31μελούς υπουργικού συμβουλίου της νέας κυβέρνησης. Έφυγε από τη Λιβύη το 2012, ολοκλήρωσε τις σπουδές της στη Βιρτζίνια των ΗΠΑ και επέστρεψε στην Τρίπολη για να αναλάβει το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Εξωτερικών. Θεωρείται πρόσωπο με στενές διασυνδέσεις με την Ουάσιγκτον και σίγουρα μία από τις πολιτικές προσωπικότητες για τις οποίες δεν ενθουσιάζονται στη Μόσχα.
Βασική προτεραιότητα της κ. Μανγκούς είναι η απόσυρση όλων των ξένων μαχητών που βρίσκονται στο λιβυκό έδαφος. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών, αυτή τη στιγμή στη χώρα βρίσκονται 20 χιλιάδες ξένοι μισθοφόροι, κυρίως από τη Συρία, την Τουρκία, το Σουδάν και τη Ρωσία.
Το γεωπολιτικό παιχνίδι
Παράλληλα, οι εξελίξεις στη Λιβύη κρίνονται ιδιαίτερα κρίσιμες για τον τρόπο που θα εξελιχθεί το γεωπολιτικό παιχνίδι στην περιοχή από μια σειρά σημαντικών παικτών. Ήδη Ιταλία, Γαλλία και Γερμανία έχουν επιδείξει το ενδιαφέρον τους, με τον Εμανουέλ Μακρόν να ανακοινώνει την επαναλειτουργία της πρεσβείας της χώρας του στη Λιβύη. Η Ιταλία –χώρα που παραδοσιακά είχε μεγάλα συμφέροντα στην περιοχή της Βόρειας Αφρικής– έχει ήδη κάνει τις πρώτες της κινήσεις, προκειμένου να συζητηθούν συνεργασίες στον τομέα της ενέργειας και της παροχής υπηρεσιών ασφάλειας αλλά και οδικών έργων. Η Λιβύη βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα και της νέας διοίκησης των ΗΠΑ, ενώ προκειμένου να είναι επιτυχής η προσπάθεια της μεταβατικής κυβέρνησης, Αίγυπτος και Τουρκία θα πρέπει να πετύχουν μια μίνιμουμ συνεννόηση.
Τι επιδιώκει η Αθήνα
Είναι εμφανές ότι στόχος της επίσκεψης του Κυριάκου Μητσοτάκη είναι η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων των δύο χωρών. Αν και η μεταβατική κυβέρνηση δεν έχει εξουσιοδότηση να χειριστεί θέματα όπως το τουρκολιβυκό σύμφωνο, το οποίο η Αθήνα δεν αναγνωρίζει, η ελληνική κυβέρνηση επιδιώκει να έχει παρουσία στην επόμενη μέρα της Λιβύης.
Προς αυτή την κατεύθυνση, άλλωστε, έχει αποφασιστεί η επαναλειτουργία της ελληνικής πρεσβείας στην Τρίπολη και του προξενείου στη Βεγγάζη, ενώ ήδη ο Ν. Δένδιας συναντήθηκε και με τον ειδικό απεσταλμένο του ΟΗΕ για τη Λιβύη Γιαν Κούμπις, στη Γενεύη στις 11 Μαρτίου.
Στην πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία ανάμεσα σε Μητσοτάκη και Ντμπεϊμπά, ο Έλληνας Πρωθυπουργός επανέλαβε τις θέσεις της χώρας, ενώ η Αθήνα έχει δηλώσει τόσο στο πλαίσιο της ΕΕ, όσο και σε αυτό του ΝΑΤΟ την πρόθεση της να συμμετάσχει σε διεθνείς πρωτοβουλίες για την ειρηνική επίλυση του λιβυκού.