Σήμερα 23 Ιουνίου, κλείνουμε 25 χρόνια από τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, κάτι που με κάνει να σκέφτομαι την ακόμα εν ζωή πρώτη του σύζυγο, Μαργαρίτα, μια γυναίκα που μου έκανε την τιμή να μου μιλάει ανοιχτά και ειλικρινά.
Η Μαργαρίτα Παπανδρέου με περίμενε πάντα στο σπίτι της, στην παραλία της Αλμυρής. Η ιστορία πίσω από αυτό το σπίτι ήταν η εξής: Βρίσκονται η Μαργαρίτα, ο Ανδρέας και ο πατέρας του Γιώργος, σε γεύμα στο Καστρί, μιλώντας για τον ελληνικό πολιτικό κόσμο. Ξαφνικά, ο πεθερός της λέει «Μαργαρίτα δεν σου έχω δώσει ποτέ γαμήλιο δώρο. Ξέρω πόσο εσύ και ο Ανδρέας αγαπάτε τη θάλασσα. Τώρα που μπαίνει στην πολιτική και είναι υποψήφιος στην Πάτρα θα κάνετε πολλά ταξίδια από την Αθήνα στην Πάτρα. Θα ήταν όμορφο αν είχατε ένα μέρος να σταματήσετε ανάμεσα στις δύο πόλεις για να κολυμπήσετε. Θα σου δώσω ένα χρηματικό ποσό να αγοράσετε ένα κομμάτι γης».
Είχε μείνει έκπληκτη. Το παιδικό της όνειρο ήταν να έχει ένα σπίτι δίπλα στο νερό, λίμνη, ποτάμι ή θάλασσα, ένα μέρος από το οποίο μπορούσε να βουτήξει από το σπίτι στο νερό! Όταν επέστρεψαν, μετά από τα εφτά χρόνια της χούντας, απέκτησαν αυτά τα 8 στρέμματα, σε ένα υπέροχο οικόπεδο δίπλα στη θάλασσα. Μετά τον χωρισμό της με τον Ανδρέα, διαίρεσαν την οικογενειακή περιουσία και έχτισε η Μαργαρίτα ένα σπίτι εκεί, για τουριστική χρήση και να έχει μια μορφή εισοδήματος για την ίδια. Για κάποιο διάστημα, νοίκιασε το σπίτι για γαμήλιες δεξιώσεις, βαφτίσεις και άλλες δραστηριότητες, συμπεριλαμβανομένης και της yoga. Ενώ ταυτόχρονα έχει πάντα ένα σπίτι να ζει, και τη θάλασσα να κολυμπά.
Το πρώτο πράγμα που με κέρδισε πάνω της είναι κάτι που παρατήρησα ότι είχαν πολλοί «φτασμένοι» άνθρωποι: δεν έπαιρνε τον εαυτό της στα σοβαρά. Δεν θα ξεχάσω που όταν βγήκε υποβασταζόμενη έξω στον κήπο του σπιτιού που προορίζονταν για γαμήλιες εκδηλώσεις, τραγουδούσε μόνη της «να, έρχεται η νύφη, να, έρχεται η νύφη» (here comes the bride, here comes the bride) όπου αν υπήρχε μετρητής αυτοσαρκασμού, θα τον είχε τερματίσει. Το άλλο πράγμα που εκτίμησα πάνω της ήταν ο αγώνας της για τη βελτίωση της θέσης της γυναίκας στην Ελλάδα. Η ίδια μου έλεγε πως της αρέσει ο,τιδήποτε γύρω από την Ελεονώρα Ρούζβελτ που είναι ηρωίδα της. Απολάμβανε επίσης την ανάγνωση της Gloria Steinem, είναι μια από τις αγαπημένες της συγγραφείς ειδικά η βιογραφία της «My Life On The Road». Πίστευε ότι έχει παρόμοιες εμπειρίες μαζί της, γιατί και αυτή αγωνίστηκε για τα δικαιώματα των γυναικών.
Το τρίτο πράγμα που μου έκανε εντύπωση είναι ότι είχε σε ένα την τραπεζάκι μια μικρή κορνίζα με τη φωτογραφία του Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία με έκανε να υποθέσω πως παρά την απιστία και τον γάμο που ακολούθησε, αυτή τον έχει συγχωρέσει: «Δεν μου αρέσει η λέξη «συγχώρεσα», λες και ο Ανδρέας έκανε κάτι εναντίον μου. Η ερωτική του έλξη για μια άλλη γυναίκα απλά ικανοποιούσε τις ανάγκες του για εκείνη την εποχή. Ένιωσε, πιστεύω, ότι χρειαζόταν κάτι καινούργιο στη ζωή του. Είχαμε μακροσκελείς συζητήσεις, πριν τον χωρισμό, θυμούμενοι το κοινό μας ταξίδι στη ζωή. Είδα ότι τον βασάνιζε η «ρήξη» μαζί μου. Πρότεινε κάτι σαν ένα προσωρινό διάστημα διάστασης. Εγώ είπα να κοιτάξουμε την πιθανότητα διαζυγίου. Τελικά, αυτό και αποφασίσαμε. Αφού έφυγε, διατηρήσαμε μια γραπτή επικοινωνία μεταξύ μας, μέσω της κόρης μας Σοφίας, αλλά από ένα σημείο και μετά αποφασίσαμε να συνεχίσει ο καθένας τη ζωή του. Δεν σταμάτησα να τον αγαπώ: ήταν ένα εξαιρετικό ανθρώπινο ον και με βοήθησε στις δικές μου προσπάθειες να πολεμήσω για τα δικαιώματα της γυναίκας και για ειρήνη στον κόσμο. Δυστυχώς η ζωή δεν βαδίζει πάντα ομαλά. Σχετικά με τη φωτογραφία, την κρατάω στο τραπέζι, στο τραπέζι με τα τέσσερα παιδιά μας καθώς και με τις φωτογραφίες των γονιών και των αδελφών μου, όπως μπόρεσες να δεις. Μπορείς να την πεις τη δικιά μου «γκαλερί της αγάπης» (αυθεντικό «love gallery»)».
Αυτό που είναι αστείο είναι ο τρόπος που τη συμβούλευε η Μελίνα Μερκούρη να ξανακερδίσει τον πρώην άνδρα της. «Λάτρευα τη Μελίνα για την ισχυρή αλλά ευαίσθητη προσωπικότητα της. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας ήταν μια ισχυρή φωνή ενάντια στο καθεστώς, για την επιστροφή της Δημοκρατίας. Ο ρόλος της, ως υπουργός στην κυβέρνηση του Ανδρέα, ήταν πολύ θετικός, προκειμένου να κάνει να επιστρέψουν τα μάρμαρα του Παρθενώνα…Είχε έρθει σε αποστολή, να με βοηθήσει στη σχέση μου με τον Ανδρέα. Ήξερε ότι υπήρχαν προβλήματα. Ήμασταν στενές φίλες, βγαίναμε για φαγητό κάθε εβδομάδα και ήμουν πολύ εντυπωσιασμένη από την ικανότητα της να μιλάει στα πλήθη και να αντιτίθεται στη δικτατορία. Νόμιζε ότι μπορούσα να μείνω με τον Ανδρέα και άρχισε να μου δίνει συμβουλές. Μου είπε ότι θα πρέπει για να τον κερδίσω πάλι, να φερθώ σαν Ελληνίδα. Να πέσω στα γόνατα του, να παρακαλέσω να κλάψω, να δακρύσω, να τον αγκαλιάσω στα πόδια… Της λέω «μα, Μελίνα, δεν είμαι ηθοποιός» και μου απαντάει «μα, σου άρεσε η ηθοποιία» και της λέω «ναι, κάποτε». Αν έκανα όμως, όλα αυτά που έλεγε η Μελίνα, μάλλον δε θα προλάβαινα γιατί θα έσκαγα από τα γέλια!».
Όπως καταλαβαίνετε, η Μαργαρίτα Παπανδρέου με τρεις πρωθυπουργούς στην οικογένεια της, είναι ένα ζωντανό βιβλίο, μην πω εγκυκλοπαίδεια.
Η γνώμη της για τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ
Η Μαργαρίτα Παπανδρέου θεωρεί πως ο Αλέξης Τσίπρας δεν έχει τη στόφα ηγέτη και ότι προσπαθεί πολύ, αλλά και μάταια να μιμηθεί τον Ανδρέα Παπανδρέου. «Δεν ήταν έκπληξη η εκλογή του, αφού όλα μπορείς να τα περιμένεις στην Ελληνική πολιτική. Όταν έγινε αρχηγός του ΣΥΡΙΖΑ ήταν αυτομάτως και υποψήφιος για πρωθυπουργία… Αλλά δεν το βλέπω απαραίτητα ως τύπο ηγέτη. Αυτό που έβλεπα όμως ήταν ότι προσπαθούσε να μιμηθεί τον Ανδρέα. Έβγαινε αυτό στους λόγους, τις κινήσεις. Και από ότι ξέρω μελέτησε πολύ τον Ανδρέα Παπανδρέου. Δεν έχω πρόβλημα με αυτό. Ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν πολύ πετυχημένος ηγέτης». Και συμπλήρωσε «τα χαρακτηριστικά του ηγέτη είναι έμφυτα. Αυτό το είχαν δει στον Ανδρέα, από το σχολείο, όταν οργάνωσε κίνημα εναντίον του Μεταξά. Ο πατέρας του τότε είχε φυλακιστεί. Αλλά αυτή η στιγμή ήταν το σημείο εκκίνησης της δράσης του ως ηγέτη, γιατί τον ακολούθησαν κι άλλοι. Αλλά είχε πολλούς φίλους, τον αγαπούσαν στην οικογένεια. Ναι, ο Ανδρέας ήταν σπουδαίος σε όλα του».