Οι παρεμβάσεις των δύο πρώην πρωθυπουργών, Κώστα Σημίτη και Κώστα Καραμανλή, αναφορικά με την πολιτική που ακολούθησαν οι κυβερνήσεις τους στα ελληνοτουρκικά, έφεραν στην επιφάνεια τη σύγκρουση των δύο σχολών πολιτικής σκέψης για τον τρόπο επίλυσης των διαφορών ανάμεσα στις δύο χώρες, οι οποίες, ακόμα και σήμερα, διχάζουν την ελληνική πολιτική σκηνή.
Διαβάζοντας τις παρεμβάσεις γίνεται αντιληπτό ότι η διαφορά των δύο πρώην πρωθυπουργών δεν αφορά μόνο το αν η στρατηγική του Ελσίνκι ήταν σωστή ή λανθασμένη. Στην πραγματικότητα, πρόκειται για δύο εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις σχετικά με το ποιες είναι οι ελληνοτουρκικές διαφορές αλλά και με το πώς, πού και πότε πρέπει να αναζητηθεί επίλυση.
Τολμώντας ένα βήμα παραπάνω, θα έλεγα ότι η προσέγγιση του Κώστα Σημίτη βασίζεται στην άποψη ότι οι διαφορές πρέπει πάση θυσία να επιλυθούν, ενώ αυτή του Κώστα Καραμανλή εδράζεται στην εκτίμηση ότι η όποια επίλυση θα είναι δυσμενέστερη για την Ελλάδα από την παρούσα κατάσταση. Η μη λύση είναι λύση.
Το ενδιαφέρον στοιχείο της αντιπαράθεσης, η οποία προέκυψε με αφορμή την έκδοση του βιβλίου «Η Στρατηγική του Ελσίνκι: 20+1 Χρόνια Μετά» (Εκδόσεις Ι. Σιδέρης), είναι ότι η διαχωριστική γραμμή τέμνει οριζόντια, σήμερα, τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας.
Με άλλα λόγια, τα κόμματα της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ, είναι αυτή τη στιγμή σε μεγάλο βαθμό εσωτερικά χωρισμένα σε «Σημιτικούς» και «Καραμανλικούς», τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την προσέγγιση στα ελληνοτουρκικά.
Ξεκινώντας από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία, πέραν του γεγονότος ότι ο Πρωθυπουργός έχει κάνει ένα σαφές άνοιγμα σε αυτό που θα ονομάζαμε «εκσυγχρονιστικό ΠΑΣΟΚ», ανά διαστήματα εμφανίζονται σειρά διαφορετικών απόψεων για το πώς πρέπει η χώρα να πορευτεί στα ελληνοτουρκικά. Από τον Αντώνη Σαμαρά στον Γιώργο Γεραπετρίτη και από τον Αγγελο Συρίγο στη Ντόρα Μπακογιάννη, οι διαφορές φαντάζουν τόσο χαώδεις που πολλές φορές προκύπτουν και ενδοκυβερνητικοί τριγμοί.
Παρόμοια εικόνα συναντά κάποιος και στην Κουμουνδούρου. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι το άνοιγμα προς το Κέντρο έφερε κοντά στον Αλέξη Τσίπρα τόσο πρόσωπα του περιβάλλοντος του Κώστα Σημίτη αλλά και του Γιώργου Παπανδρέου, όσο και στελέχη που ανήκαν στο «πατριωτικό ΠΑΣΟΚ» και τοποθετούν τον εαυτό τους στην «ανδρεϊκή» σχολή. Είναι και οι πάγιες διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα σε όσους προέρχονται από την ανανεωτική Αριστερά και σε όσους κατέληξαν στον ΣΥΡΙΖΑ από την «ορθόδοξη» κομμουνιστική Αριστερά. Αν διαβάσει κάποιος τα κείμενα της «Γέφυρας» ή των «53» και τα συγκρίνει με όσα ανά διαστήματα έχουν υποστηρίξει ο Γιώργος Τσίπρας ή ο Αντώνης Κοτσακάς, θα συνειδητοποιήσει το μέγεθος του χάσματος.
Βεβαίως, τη δεκαπενταετία που πέρασε από το 2004 έχουν αλλάξει πολλά. Αν και η ευρωπαϊκή προοπτική της Αγκυρας έχει ναυαγήσει, η Τουρκία είναι σαφώς ισχυρότερη από τότε. Εν τω μεταξύ, οι εξελίξεις στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο έχουν καταστήσει ακόμα επιτακτικότερη την επίλυση των ζητημάτων που δημιουργούν τριβές ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία. Και ακριβώς σε αυτό το θέμα θα κληθούν να τοποθετηθούν, πιθανώς συντομότερα από ό,τι πιστεύουν τόσο η κυβέρνηση, όσο και η αξιωματική αντιπολίτευση.