Στην κοινή κουλτούρα που «χτίζεται» σταδιακά εντός ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης αναφέρθηκε ο Μαργαρίτης Σχοινάς.
Αφορμή αποτέλεσε το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε την Τρίτη (14/3) ανακοίνωση που παρουσιάζει το στρατηγικό πλαίσιο για την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων (EIBM) για 5 χρόνια και μια σύσταση στα κράτη-μέλη σχετικά με την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής και την επίσπευση των επιστροφών.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στην έκτακτη σύνοδό του της 9ης Φεβρουαρίου 2023 επανέλαβε τη σημασία για τη διασφάλιση του αποτελεσματικού ελέγχου των εξωτερικών χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων της ΕΕ ως μέρος της ολοκληρωμένης προσέγγισης στη μετανάστευση.
Ενόψει της επόμενης συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα κάνει απολογισμό της κατάστασης, η Επιτροπή υλοποιεί μέσω αυτών των πρωτοβουλιών ορισμένες από αυτές τις βασικές ενέργειες που ορίζονται στην επιστολή της προέδρου, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, και στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 9ης Φεβρουαρίου 2023.
Σχοινάς: Τα ισχυρά εξωτερικά σύνορα αποτελούν ουσιαστικό μέρος της συνολικής προσέγγισής μας
Ο αντιπρόεδρος για την Προώθηση του Ευρωπαϊκού Τρόπου Ζωής μας, Μαργαρίτης Σχοινάς, ανέφερε ότι «τα ισχυρά εξωτερικά σύνορα αποτελούν ουσιαστικό μέρος της συνολικής προσέγγισής μας στη μετανάστευση και το άσυλο και τον ακρογωνιαίο λίθο της Ένωσης Ασφάλειάς μας. Με τη σημερινή πρώτη πολυετή ευρωπαϊκή στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων, διασφαλίζουμε ότι όλα τα κράτη-μέλη και οι δραστηριότητες της Frontex -από την επιτήρηση των συνόρων μέχρι την καταπολέμηση της διακίνησης έως τις επιστροφές- καθοδηγούνται με το ίδιο σύνολο κοινών αρχών και παράγουν αποτελέσματα επί τόπου.
»Μαζί με τις δικές μας συστάσεις για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων επιστροφής, δημιουργούμε πολύ περισσότερα από ένα λειτουργικό πλαίσιο. Χτίζουμε βήμα-βήμα την κοινή κουλτούρα της ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης».
Η επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων, Ίλβα Γιόχανσον, σημείωσε ότι «αυτές οι προτάσεις αφορούν στη συνέχιση της εξέλιξης της διαχείρισης της μετανάστευσης και του ασύλου που λειτουργεί πλήρως. Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων και η Σύσταση για αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφών και επίσπευση των επιστροφών θα βοηθήσουν στην επίτευξη αυτής της λειτουργικότητας.
»Η χρήση διυπηρεσιακών και τεχνολογικών εργαλείων μάς επιτρέπει να διαχειριζόμαστε τα κοινά εξωτερικά μας σύνορα, να παρακολουθούμε και να επιταχύνουμε τις αποφάσεις επιστροφών με μεγαλύτερη ακρίβεια. Αυτό θα δώσει μεγαλύτερη αξιοπιστία στα ποσοστά επιστροφών. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να οικοδομήσουμε εμπιστοσύνη για να ανταποκριθούμε σε όλες τις πτυχές της διαχείρισης της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων των βιώσιμων νομικών οδών».
ΕΕ: Αποτελεσματική ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων
Με την ανακοίνωση που εξέδωσε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθορίζει τον πρώτο πολυετή στρατηγικό κύκλο πολιτικής για την ευρωπαϊκή ολοκληρωμένη διαχείριση των συνόρων για τα επόμενα 5 χρόνια.
Αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας εκτεταμένης διαδικασίας διαβούλευσης μεταξύ των θεσμικών οργάνων, που οδηγεί σε κοινό όραμα για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων. Παρέχει επίσης ένα συντονισμένο πλαίσιο για εθνικές αρχές που διαχειρίζονται τα σύνορα, καθώς και για πάνω από 120.000 εθνικούς αξιωματούχους συνοριακών αρχών και της Frontex, που κατευθύνουν την καθημερινή τους εργασία.
Οι βασικές προτεραιότητες της στρατηγικής έχει 15 βασικά συστατικά, όπως:
- Έλεγχο των συνόρων, που υποστηρίζεται από μεγάλης κλίμακας συνεργασία στην πληροφορική και διυπηρεσιακή για την ενίσχυση της μεταναστευτικής διακυβέρνησης και της ετοιμότητας για κρίσεις. Αυτό εξασφαλίζεται με την χρήση υποδομών τελευταίας τεχνολογίας και αποτελεσματικής επιτήρησης, όπως π.χ. κάμερες και drones, συνεκτικές και ολοκληρωμένες εθνικές και περιστασιακές εικόνες, αποτελεσματική εφαρμογή του ευρωπαϊκού συστήματος επιτήρησης των συνόρων (EUROSUR) και ορθή ανάλυση κινδύνου. Συστήματα πληροφοριών της ΕΕ για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων (Σύστημα Πληροφοριών Σένγκεν, Σύστημα Εισόδου-Εξόδου, Σύστημα Πληροφοριών Βίζας και Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών και Εξουσιοδότησης Ταξιδιών) καθώς και η διαλειτουργικότητά τους θα διευκολύνουν τη διέλευση. Η αυξημένη συνεργασία μεταξύ όλων των εθνικών αρχών και σε επίπεδο ΕΕ είναι το κλειδί για την καλύτερη κατανόηση, ανίχνευση και απάντηση στις προκλήσεις στην ΕΕ στα εξωτερικά σύνορα.
- Η έρευνα και διάσωση είναι βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής ολοκληρωμένης διαχείρισης συνόρων.
- Ένα κοινό σύστημα της ΕΕ για τις επιστροφές: καλύτερος συντονισμός μεταξύ των εθνικών αρχών και των ευρωπαϊκών οργανισμών αποτελεί βασικό στοιχείο για τη βελτίωση των αποδόσεων. Τα κράτη-μέλη μπορούν να κάνουν πλήρη χρήση της υποστήριξης που διατίθεται από την Frontex για όλες τις φάσεις της διαδικασίας επιστροφής. Ο Συντονιστής Επιστροφών που υποστηρίζεται από το Δίκτυο Υψηλού Επιπέδου για τις επιστροφές θα συντονίσει την εφαρμογή της επιχειρησιακής στρατηγικής για περισσότερο αποτελεσματικές αποδόσεις.
- Η συνεργασία με τρίτες χώρες πρέπει να ενισχυθεί για να συμβάλλει στην οικοδόμηση επιχειρησιακών ικανοτήτων τρίτων χωρών στις περιοχές ελέγχου των συνόρων, της ανάλυσης κινδύνου, των επιστροφών και της επανεισδοχής και στην καταπολέμηση της διακίνησης. Από αυτή την άποψη, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στην Ανατολική και τη Νότια γειτονία παράλληλα με τρίτες χώρες, από και μέσω των οποίων οι κύριοι μεταναστευτικές οδοί πηγαίνουν στην ΕΕ. Αυτό συμβάλλει στην ανάπτυξη αμοιβαίων και ολοκληρωμένων εταιρικών σχέσεων για τη μετανάστευση με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης.
- Πλήρης σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων: η προστασία των συνόρων της ΕΕ πρέπει να γίνεται με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Οι δράσεις των ενωσιακών και εθνικών παραγόντων θα πρέπει να πραγματοποιούνται σε πλήρη συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και με το Διεθνές Δίκαιο, μεταξύ άλλων μέσω ενός αποτελεσματικού μηχανισμού παρακολούθησης.
Ενίσχυση της συνεργασίας για την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφών και επιτάχυνση των επιστροφών
Ένα αποτελεσματικό σύστημα της ΕΕ για τις επιστροφές αποτελεί κεντρικό στοιχείο μιας εύρυθμης λειτουργίας του συστήματος και ασύλου και της συνολικής προσέγγισης που περιγράφεται στο νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο. Μπορεί επίσης να έχει αποτρεπτική επίδραση στην ανασφαλή και παράτυπη μετανάστευση, βοηθώντας στην πρόληψη της εκμετάλλευσης των μεταναστών σπάζοντας το επιχειρηματικό μοντέλο των εγκληματικών δικτύων διακίνησης και την προώθηση ασφαλών νόμιμων οδών.
Με τη σημερινή σύσταση, η Επιτροπή παρέχει καθοδήγηση σχετικά με την εφαρμογή της αμοιβαίας αναγνώρισης των αποφάσεων επιστροφής που κλείνει ένα κενό στο κεκτημένο για τις επιστροφές. Επίσης επικαιροποιεί τις προηγούμενες οδηγίες που παρείχε η Επιτροπή το 2017 σχετικά με τις επιστροφές και την υποστήριξη των κρατών-μελών στη διευκόλυνση και την επιτάχυνση των επιστροφών.
Τα δομικά στοιχεία περιλαμβάνουν:
- Αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής: Με το αναβαθμισμένο σύστημα πληροφοριών Σένγκεν που τέθηκε σε ισχύ στις 7 Μαρτίου, τα κράτη-μέλη μπορούν πλέον να έχουν άμεση ειδοποίηση σχετικά με την απόφαση επιστροφής υπηκόου τρίτης χώρας που έχει εκδοθεί από άλλο κράτος-μέλος. Αυτό επιτρέπει την αμοιβαία αναγνώριση των αποφάσεων επιστροφής εντός της ΕΕ και την ταχεία πραγματοποίηση επιστροφών από οπουδήποτε στην Ευρώπη. Η Frontex θα είναι έτοιμη να υποστηρίξει τα κράτη-μέλη που πραγματοποιούν επιστροφές.
- Πιο αποτελεσματικές επιστροφές: Τα κράτη-μέλη μπορούν να δημιουργήσουν στενότερους δεσμούς μεταξύ των αρχών που διαχειρίζονται το άσυλο και τις επιστροφές. Καλούνται να το κάνουν αυτό μέσω ενός συστήματος πληροφορικής για τη διαχείριση υποθέσεων επιστροφών βασισμένο στο μοντέλο που αναπτύχθηκε από την Frontex, ευθυγραμμισμένο με τον Κανονισμό για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή. Αυτό θα εξασφαλίσει έγκαιρη πρόσβαση σε πληροφορίες για υπηκόους τρίτων χωρών που υπόκεινται σε απόφαση επιστροφής. Η σύσταση προσφέρει επίσης καθοδήγηση σχετικά με την πρόληψη του κινδύνου διαφυγής και μετά εναλλακτικά μέτρα αντί της κράτησης, η οποία πρέπει να παραμείνει ως έσχατο μέτρο.
- Κίνητρα για οικειοθελή επιστροφή: Είναι απαραίτητη η παροχή πληροφοριών σχετικά με την επιστροφή στα αρχικά βήματα της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της διαδικασίας ασύλου. Τα κράτη-μέλη θα πρέπει να ορίσουν συμβουλευτικές δομές επιστροφής και επανένταξης για την προώθηση της εκούσιας επιστροφής. Για υπηκόους τρίτων χωρών που είναι εγγεγραμμένοι σε αυτά τα προγράμματα, μπορεί οι εθελοντικές επιστροφές να ενθαρρύνονται από την μη έκδοση απαγορεύσεων εισόδου.