Στη γραμμή των προτάσεων της Ελλάδας για την ανάταξη και ενίσχυση της ευρωπαϊκής άμυνας κινούνται πολλές από τις εισηγήσεις που παρουσίασε χθες η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και θα συζητηθούν από τους ηγέτες των 27 κρατών-μελών στην αυριανή έκτακτη Σύνοδο Κορυφής στις Βρυξέλλες.
Όπως προκύπτει από ανάλυση της επιστολής που έστειλε η επικεφαλής της Κομισιόν και όπου σκιαγραφεί τις θέσεις της, οι δύο κυριότεροι από τους συνολικά πέντε πυλώνες του σχεδίου ReArm («επανεξοπλισμός») συνάδουν με προτάσεις που έχει επανειλημμένα διατυπώσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, εξέλιξη που αποτελεί επιτυχία για την ελληνική πολιτική και για τα ελληνικά συμφέροντα.
Κοινό ταμείο
Πρώτος πυλώνας είναι η σύσταση ενός «νέου εργαλείου της ΕΕ», με πόρους έως 150 δισεκατομμύρια ευρώ, που θα προέρχονται από τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό.
Το ταμείο θα έχει τη δυνατότητα να χορηγεί δάνεια για τη χρηματοδότηση αμυντικών προτεραιοτήτων, όπου απαιτείται δράση «σε ευρωπαϊκό επίπεδο».
Σε κοινές προτεραιότητες περιλαμβάνονται η ανάπτυξη της αεράμυνας, η παραγωγή πυραύλων και πυρομαχικών, η κατασκευή drones, η απόκτηση στρατηγικών μεταφορικών και μεταγωγικών μέσων που μπορούν να διασφαλίσουν γρήγορες στρατιωτικές μετακινήσεις και αποτελεσματική επιμελητεία, αλλά και ενεργοποίηση όπλων στον κυβερνοχώρο.
Η εν λόγω πρόταση της Επιτροπής ουσιαστικά ευθυγραμμίζεται διπλά με ελληνικά αιτήματα: αφενός, για κοινή ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους τουλάχιστον 100 δισ. ευρώ και, αφετέρου, για τη διοχέτευση των κοινοτικών κονδυλίων προς ορισμένες εμβληματικές αμυντικές επενδύσεις, πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, όπως η ανάπτυξη αντιπυραυλικού και αντιαεροπορικού «θόλου», την οποία έχουν επίσημα ζητήσει ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Πολωνός ομόλογός του, Ντόναλντ Τουσκ.
Επιπλέον, ο κατάλογος των κοινών δράσεων θα ενισχύσει την κατακερματισμένη ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, ενώ θα απαιτήσει εμβάθυνση του συντονισμού μεταξύ των κρατών-μελών σε επίπεδο παραγγελιών και προμηθειών, ζητήματα που είχε σημειώσει ο πρωθυπουργός, ειδικά σε πρόσφατο άρθρο γνώμης στους «Financial Times».
Τα πλεονεκτήματα των συντονισμένων εξοπλισμών επισημαίνονται και στην επιστολή της κ. Φον ντερ Λάιεν.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η επίδραση του προτεινόμενου ταμείου θα αυξηθεί εάν τα κράτη-μέλη «αγοράσουν μαζί», διασφαλίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο διαλειτουργικότητα και τυποποίηση στα συστήματα που χρησιμοποιούν οι ευρωπαϊκές ένοπλες δυνάμεις, «μειώνοντας τα κόστη και δημιουργώντας την κλίμακα που απαιτείται για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανικής βάσης».
Δημοσιονομική ευελιξία
Δεύτερος πυλώνας του σχεδίου είναι η ενεργοποίηση ρήτρας διαφυγής για αναστολή των αυστηρών δημοσιονομικών κανόνων που προβλέπει το νέο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι οι αμυντικές δαπάνες δεν θα ενεργοποιούν την τιμωρητική διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος.
Πρόκειται για πρόταση που θέτει επί μακρόν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και στηρίζει το τελευταίο διάστημα η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Δεν είναι ακόμα σαφές εάν η δημοσιονομική ευελιξία θα εφαρμοστεί από ένα επίπεδο δαπανών και πάνω, ούτε εάν θα ισχύσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Τα ζητήματα αυτά αναμένεται να τεθούν στην έκτακτη Σύνοδο Κορυφής την Πέμπτη αλλά και στην τακτική συνεδρίαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στα τέλη Μαρτίου.
Σε κάθε περίπτωση, η Ελλάδα θα βγει ωφελημένη, καθώς ήδη ξοδεύει περισσότερα χρήματα από τα περισσότερα μέλη του NATO αναλογικά με το ΑΕΠ, και συνεπώς θα έχει τη δυνατότητα να ανακατευθύνει δημόσιους πόρους σε άλλους τομείς, όπως η Υγεία και η Παιδεία, χωρίς να ενεργοποιηθούν οι δημοσιονομικοί κανόνες.
Στην επιστολή της, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν αφήνει να εννοηθεί ότι και τα δάνεια που θα δοθούν από το νέο κοινό ταμείο των 150 δισ. ευρώ δεν θα προσμετρώνται στον υπολογισμό του ελλείμματος.
Η Κομισιόν εκτιμά πως εάν τα κράτη-μέλη κατά μέσο όρο ξοδέψουν 1,5% του ΑΕΠ παραπάνω για την άμυνα, θα είναι σε θέση να διαθέσουν επιπρόσθετα 650 δισεκατομμύρια ευρώ σε βάθος μόλις τεσσάρων ετών. Μαζί με τα 150 δισ. του νέου ταμείου, το άθροισμα φτάνει τα 800 δισ. ευρώ.
Ευρύτερη ευθυγράμμιση
Το σχέδιο ReArm περιλαμβάνει, όμως, και ευρύτερες συνάφειες με τις ελληνικές θέσεις.
Στον τέταρτο πυλώνα επισημαίνει τη σημασία της συμμετοχής της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων στις πηγές χρηματοδότησης των αυξημένων επενδύσεων στην άμυνα, με τις λεπτομέρειες για την αναθεώρηση του πλαισίου λειτουργίας της ΕΤΕπ να αναμένονται το επόμενο διάστημα. Ο Έλληνας πρωθυπουργός είχε υπογραμμίσει την ανάγκη εμπλοκής της ΕΤΕπ, κυρίως στο άρθρο του στους FT.
Ο πέμπτος και τελευταίος πυλώνας εστιάζει στην κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων και σε πρωτοβουλίες της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, ειδικά στο σκέλος της βιομηχανικής παραγωγής και της έρευνας. Ένα μέτρο προς αυτή την κατεύθυνση είναι η ολοκλήρωση της κεφαλαιακής ένωσης στην ΕΕ, που θα διευκολύνει επενδυτικές ροές κατά μήκος των 27 κρατών-μελών, χωρίς εθνικά εμπόδια ή φραγμούς. Είναι κάτι που στηρίζει επί χρόνια η Αθήνα.