Χρήστος Σαρτζετάκης: «Υπόδειγμα δικαστικού», «ακέραιος δικαστικός», «προσωποποίηση της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης». Μερικές μόνον από τις τιμητικές, σχεδόν δοξαστικές αναφορές από κόμματα και νυν και πρώην πολιτικούς αρχηγούς για τον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, που απεβίωσε πλήρης ημερών.
Δίκαιες οι αναφορές. Αλλά επιλεκτικά εστιασμένες σε μία μόνον ιδιότητα του εκλιπόντος, αυτή του δικαστικού. Μόνο που ο Χρήστος Σαρτζετάκης δεν υπηρέτησε την πατρίδα του μόνο από τα δικαστικά έδρανα. Οι συγκυρίες τον ανέδειξαν στο ανώτατο αξίωμα της χώρας. Και γι’ αυτή του την ύστατη «υπηρεσία», αυτοί που σήμερα τον τιμούν, αποφεύγουν να μιλήσουν με ειλικρίνεια και ευθύτητα. Περιορίζονται στη φράση «ο νεκρός δεδικαίωται…».
Ο Σαρτζετάκης, όντως, υπήρξε παράδειγμα «ανυπάκουου», πιστού στον όρκο του, δικαστικού. Και μάλιστα σε ταραγμένες, μαύρες εποχές, σαν εκείνες του 1963, όταν το παρακράτος δολοφονούσε τον βουλευτή της ΕΔΑ Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη. Γνωστές οι πιέσεις, οι συνωμοσίες, οι ίντριγκες το έγκλημα να καλυφθεί. Αλλά ο ανακριτής Σαρτζετάκης δεν φοβήθηκε, δεν ενέδωσε, δεν συμμορφώθηκε. Έκανε τη δουλειά του…
Την «ξεροκεφαλιά του την πλήρωσε ακριβά αργότερα, όταν η χούντα τον καθαίρεσε, τον βασάνισε, τον φυλάκισε χωρίς δίκη, τον εξόρισε. Με την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, αποκαταστάθηκε και ο Χρήστος Σαρτζετάκης, ο οποίος επανήλθε ως «υπηρέτης» της Δικαιοσύνης για να φθάσει στον βαθμό του Αρεοπαγίτη. Κι έπειτα, μια σειρά από… καραμπόλες πολιτικής σκοπιμότητας, τον έκαναν και Πρόεδρο της Δημοκρατίας -ύπατη θέση από την οποία ο Σαρτζετάκης, με τη στείρα τυπολατρία του, τις «θεσμικές» εμμονές του, την ξεροκεφαλιά των νεανικών του χρόνων, ίσως και το… καβάλημα του καλαμιού, τη μέθη της πλανεύτρας εξουσίας, έκανε ό,τι μπορούσε για να μη μείνει στην Ιστορία ως το υπόδειγμα του ακέραιου και αδάμαστου δικαστή, αλλά ενός γραφικού Προέδρου, με σπαρταριστές ιδιαιτερότητες…
Κατ’ αρχάς, ο «τυπολάτρης» και «ακέραιος υπηρέτης του νόμου» Σαρτζετάκης (κατα)δέχθηκε να εκλεγεί Πρόεδρος Δημοκρατίας για να εξυπηρετήσει τα σχέδια του Αντρέα Παπανδρέου το 1985, όταν μεθόδευε το εξωπέταγμα Καραμανλή για να κάνει -με τη συνταγματική αναθεώρηση που ακολούθησε- στην ουσία το πολίτευμα από προεδρευόμενη σε πρωθυπουργοκεντρική! Και (κατά)δέχθηκε, επίσης, μια κοινοβουλευτική διαδικασία εκλογής του (με τα… μπλε και άσπρα ψηφοδέλτια που καταργούσαν το απόρρητο της διαδικασίας!) αλλά και την αντισυνταγματική ψήφο Αλευρά! Δεν εδικαιούτο ο τότε πρόεδρος της Βουλής να ψηφίσει, ως εκτελών χρέη Προέδρου Δημοκρατίας! Αλλά… τα κουκιά δεν έβγαιναν και η τήρηση του Συντάγματος παραβλέφθηκε, και από κοντά και η «θεσμική ακεραιότητα» του νέου Προέδρου…
Αλλά πέραν του συγκεκριμένου θεσμικού (και ηθικού για έναν «αδέκαστο δικαστή») ατοπήματος... Αποφάσισε (μόνος από όλους τους Προέδρους!) να μετατρέψει το Προεδρικό Μέγαρο και σε προσωπική του κατοικία. Και φρόντισε να το εξοπλίσει και με… πανάκριβα κλιματιστικά, που έφερε, με την ευκαιρία επίσημου ταξιδιού του στο εξωτερικό, και επέμενε «θεσμικά» να μην περάσουν από το τελωνείο! Και όταν με αυτό και τα άλλα καμώματά του έγινε στόχος των σχολιαστών και των γελοιογράφων, εστράφη ευθέως εναντίον τους δικαστικά -άλλη μια «πρωτιά» για Πρόεδρο της Δημοκρατίας μας…
Επέτρεψε στη σύζυγό του εκτός από «οικοδέσποινα» του «οικογενειακού σπιτιού» της, να είναι και παράγων της Προεδρίας. Θέλησε με «εντολές» που έστελνε σε εφημερίδες και ΜΜΕ, όταν τον αναφέρουν να τον αποκαλούν «Κύριο Χ. Σαρτζετάκη» ή «Κύριο Πρόεδρο», πάντα με… Κ κεφαλαίο! Και όταν, πολύ αργότερα, ο σύζυγος της «Φρόσως» (όπως την αποκαλούσε από μια στιγμή και μετά ο Τύπος, αντί του βαφτιστικού της Ευφροσύνη) βγήκε στη σύνταξη από το δημόσιο, την… προσέλαβε με μισθό στο γραφείο που διατηρούσε ως πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
Θα μπορούσε να μείνει στην Ιστορία ως «ο ανακριτής που ξεσκέπασε τη συνωμοσία της δολοφονίας Λαμπράκη, από το παρακράτος της δεξιάς». Αλλά… δεν μπόρεσε. Παρασύρθηκε από τις κολακείες ενός πολιτικού συστήματος γεμάτου σκοπιμοτήτων, και έπαιξε το παιχνίδι του παρασυρμένος από τη γοητεία της εξουσίας, και ανίκανος (λόγω τυπολατρίας και ιδιοσυγκρασίας) να διαφυλάξει το παρελθόν και να φροντίσει για την υστεροφημία του.
Ξέρω, «ο νεκρός δεδικαίωται». Αλλά του αποδίδεις πιο πειστικά όσες τιμές του αξίζουν όταν δεν αποσιωπάς σκοπίμως και τις «ατυχείς» στιγμές της ζωής του…