Tελικά η Ελλάδα πρέπει να είναι μια χώρα «αργόσχολων» και «χαβαλέδων». Με αυτούς τους χαρακτηρισμούς κάποιοι στόλιζαν μέχρι προσφάτως όσους επέμειναν να ασχολούνται με την ιδέα μιας «προοδευτικής διακυβέρνησης» μετά τις επόμενες εκλογές της απλής αναλογικής.
Εκτοτε δεν έχει περάσει μέρα που επιφανείς «στηλίτες» (από το αγγλικό «columnist», για να μην παρεξηγηθούμε) να μην ξορκίζουν, με όλα τα πιθανά και απίθανα επιχειρήματα, το «φάντασμα» της «προοδευτικής διακυβέρνησης». Από το «φάντασμα της όπερας», δεν μπορώ να θυμηθώ κάποιο άλλο φάντασμα που να έχει κάνει τόσο πολύ σουξέ σε τόσο λίγο χρόνο.
Ας επιχειρήσουμε λοιπόν, δυο-τρείς σκέψεις για το «φάντασμα». Παρατήρηση πρώτη: σε αντίθεση με άλλα πλάσματα της φαντασίας μας, το εν λόγω «φάντασμα» είναι μια πιθανή προοπτική για την επόμενη μέρα της εκλογικής αναμέτρησης. Ούτε απίθανο είναι, ούτε ξεφεύγει από τα όρια της κοινής λογικής, ούτε απαγορεύεται από το εκλογικό σύστημα, ούτε οδηγεί σε καμιά «εκτροπή». Αρα, ψυχραιμία, κυρίως για όσους ανησυχούν επί 24ωρης βάσης για την «υγεία» της δημοκρατίας μας.
Παρατήρηση δεύτερη: Για να επιβεβαιωθεί αυτή η θεωρητικά πιθανή προοπτική στην πράξη, απαιτείται μια μοναδική και αναγκαία προϋπόθεση: να την στηρίξουν οι πολίτες, με την ψήφο τους στην κάλπη. Άρα χρήσιμο θα ήταν να τελειώνουμε με τα ξόρκια και να αρχίσουμε το μέτρημα.
Σε μια υπόθεση εργασίας ότι τα εκλογικά ποσοστά των κομμάτων θα είναι ακριβώς τα ίδια με τις προηγούμενες εκλογές του 2019, η νέα Βουλή της απλής αναλογικής διαμορφώνεται ως εξής. Η ΝΔ με 39,8% εκλέγει 130 βουλευτές. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει 103 βουλευτές με 31,5%. Ακολουθεί το ΚΙΝΑΛ με 27 βουλευτές, το ΚΚΕ με 17, η Ελληνική Λύση με 12 και το ΜεΡΑ25 με 11 βουλευτές.
Πάμε τώρα στα πιθανά «σταυρώματα» και τις συνεργασίες. ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ θα έχουν μαζί 130 βουλευτές, ακριβώς όσους και η ΝΔ. Αν το σχήμα της «προοδευτικής διακυβέρνησης» περιλαμβάνει και τον Βαρουφάκη, τότε το άθροισμα διαμορφώνεται στους 141 βουλευτές. Δηλαδή και οι τρείς μαζί θα έχουν μια έδρα λιγότερη από το αντίστοιχο άθροισμα του συντηρητικού μπλοκ ΝΔ και Ελληνικής Λύσης (130+12=142 βουλευτές). Αν σας θυμίζει λίγο θρίλερ δεν έχετε και άδικο.
Ενα πρώτο πολιτικό συμπέρασμα λοιπόν που προκύπτει από την προηγούμενη άσκηση: Αυτό που πριν από λίγο χρονικό διάστημα αρκετοί απέρριπταν ακόμη και ως αριθμητικό ενδεχόμενο, αποτελεί ένα σενάριο απολύτως υπαρκτό. Ελπιδοφόρο για τους μεν, αποκρουστικό για τους δε, πάντως πιθανό, τουλάχιστον με βάση το «μέτρημα». Τώρα, στην καθαρά πολιτική του διάσταση, αυτό αποτελεί μια άλλη συζήτηση.
Αν λοιπόν περάσουμε από την αριθμητική στην πολιτική, τότε οι κανόνες που διαμορφώνονται είναι απλοί.
Αναγκαία προϋπόθεση για την «προοδευτική διακυβέρνηση» είναι πρώτο, το άθροισμα ΣΥΡΙΖΑ-ΚΙΝΑΛ να είναι μεγαλύτερο από το εκλογικό ποσοστό της ΝΔ. Δεύτερο, η σύμπραξη με ένα τρίτο κόμμα, πιθανότερα το ΜεΡΑ25 του Γ. Βαρουφάκη, έτσι ώστε το άθροισμα των τριών κομμάτων (ΣΥΡΙΖΑ,ΚΙΝΑΛ και ΜεΡΑ25) να είναι μεγαλύτερο από το αντίστοιχο άθροισμα της ΝΔ με την Ελληνική Λύση του Κ. Βελόπουλου. Τρίτο, το ΚΚΕ με αποχή στην ψηφοφορία της Βουλής για τη «δεδηλωμένη» να επιτρέψει τη δημιουργία μιας κυβέρνησης συνεργασίας, σε περίπτωση βέβαια που ο Περισσός δεν θα θελήσει να συμμετάσχει.
Και ως κοινός παρανομαστής για όλα τα προηγούμενα, τα τρία κόμματα να επιθυμούν τη σύμπραξη σε μια ενδεχόμενη κυβερνητική συνεργασία και στη συνέχεια να αρχίσουν το μέτρημα για το αν «βγαίνουν τα κουκιά».
Φαίνεται κάπως περίπλοκο; Η απάντηση είναι ασφαλώς καταφατική. Όμως άλλο να είναι κάτι περίπλοκο και άλλο να χαρακτηρίζεται εξ αρχής ουτοπικό, μη ρεαλιστικό, ανεδαφικό ή ακόμη χειρότερα μια καταστροφή για τη χώρα. Άλλωστε, πολλές φορές η ιστορία μας έχει καταπλήξει με τη φαντασία που διαθέτει.
Ο καθοριστικός παράγοντας για την πιθανότητα ή το αδύνατο μιας κυβέρνησης συνεργασίας μετά τις εκλογές, δεν θα είναι οι «δαίμονες» διαφόρων αρνητών και «ανησυχούντων». Αλλά οι πολιτικοί – εκλογικοί συσχετισμοί που θα διαμορφωθούν μέχρι τις κάλπες. Με απλά λόγια: θα διατηρήσει η ΝΔ το σταθερό προβάδισμα που της προσφέρουν αφειδώς σήμερα όλες οι δημοσκοπήσεις; Θα πληρώσει την κυβερνητική φθορά στις επόμενες εκλογές ή θα διατηρήσει σταθερό το πολιτικό της κεφάλαιο, αξιοποιώντας τις αδυναμίες της αντιπολίτευσης και το σύνδρομο του «όλοι γύρω από τη σημαία», που της αποδίδει η έκτακτη συνθήκη της πανδημίας; Θα καταφέρει η αντιπολίτευση, ιδίως ο ΣΥΡΙΖΑ να αλλάξει ριζικά τη φυσιογνωμία του και να προσφέρει μια αξιόπιστη εναλλακτική λύση εξουσίας; Ο νέος πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα ενδιαφέρεται ή θα απορρίπτει μια προοπτική κυβέρνησης συνεργασίας, κυρίως με τον ΣΥΡΙΖΑ;
Oλα τα προηγούμενα, αλλά και πολλά άλλα παραμένουν εξαιρετικά ασαφή και απροσδιόριστα ακόμη. Τουλάχιστον όμως κέρδισαν μια θέση στην ατζέντα της δημόσιας ζωής. Είναι κάτι που οι περισσότεροι το συζητούν, έστω σαν «φάντασμα» και πολιτικό «εφιάλτη». Κάτι είναι κι αυτό. Γιατί όλο το προηγούμενο διάστημα, με την αστεία θεωρία του «ενάμισι κόμματος», αρκετοί επιχειρούσαν να μας πείσουν ότι στη χώρα όλοι ομνύουν σε μια νέα πολιτική θεολογία. Με βασικό της δόγμα ότι οι μόνοι που διαθέτουν τα τεκμήρια να κυβερνούν είναι η ΝΔ και τα «παράγωγα», κάτι δηλαδή παρόμοιο με αυτό που οι αγγλοσάξονες ονόμασαν στο παρελθόν «natural party of government» για τη «χρυσή εποχή» του συντηρητισμού των Τόρις.