Στην προεδρευομένη δημοκρατία, εξ ορισμού ο ρόλος του προέδρου είναι συμβολικός. Τόσο ως προς τα καθήκοντα όσο και ως προς το πρόσωπο που υπηρετεί τον θεσμό. Αντιστοίχως, πολιτικός συμβολισμός διαπερνά και τις προτάσεις των κομμάτων.
Η πρόταση του πρωθυπουργού στο πρόσωπο του απελθόντος προέδρου της Βουλής και βουλευτή Ιωαννίνων της ΝΔ κ. Τασούλα κατέδειξε εμφατικά την απεμπόληση δύο βασικών και άτυπων «παραδόσεων», είτε των δικών του στατηγικών από την ανάληψη της ηγεσίας της ΝΔ, είτε συνολικά των τελευταίων δεκαετιών της Μεταπολίτευσης. Των επιλογών ευρύτερης συναίνεσης και των πολιτικών ανοιγμάτων στο «κέντρο». Δεν ανανεώθηκε η θητεία μιας μετριοπαθούς προέδρου με εξωστρεφή και προοδευτικά κοινωνικά χαρακτηριστικά, ούτε επιλέχθηκε μια προσωπικότητα προερχόμενη από άλλον πολιτικό χώρο και ιδιαίτερα από την προσφιλή στον κ. Μητσοτάκη δεξαμενή προσωπικοτήτων της κεντροαριστεράς, όπως συνηθιζόταν ως σήμερα.
Η δε επιχειρηματολογία που εφευρέθηκε περί των συναινετικών ψήφων που είχε λάβει ο κ. Τασούλας στη Βουλή αναιρείται αυτομάτως με μια απλή σύγκριση με τις αντίστοιχες ψήφους προκατόχων του, όπως της κυρίας Κωνσταντοπούλου. Τους καθιστά μια τέτοια ψηφοφορία συναινετικά πρόσωπα ευρύτερης αποδοχής; Με αυτά τα δεδομένα, η πρόταση του πρωθυπουργού μοιάζει περισσότερο να υπηρετεί έναν πρόσκαιρο εσωκομματικό συμβιβασμό και έναν ευρύτερο σχεδιασμό της μελλοντικής εκλογικής του τακτικής, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή συγκυρία και πιθανόν κάποια δημοσκοπικά δεδομένα.
Από τη στάση του ΠΑΣΟΚ φανερώνονται, επίσης, σαφείς πολιτικοί συμβολισμοί τους οποίους εκπέμπει η πρόταση υποψηφιότητας του κ. Γιαννίτση, όπως και μηνύματα στρατηγικής. Η επιλογή της αυστηρής σιωπής μέχρι την ανακοίνωση του πρωθυπουργού ανέδειξε ειλικρινείς προθέσεις συναίνεσης, αφού δεν υπήρχε καμία περίπτωση να εκλεγεί οποιοσδήποτε χωρίς την κυβερνητική στήριξη. Ταυτόχρονα, πρόβαλε σεβασμό στην απερχόμενη πρόεδρο, τόσο ως θεσμό όσο και ως πιθανή συναινετική υποψήφια μέχρι την τελευταία στιγμή.
Όταν διαπιστώθηκε η εγκατάλειψη της συναίνεσης από τον κ. Μητσοτάκη και η διαδικασία εκλογής προέδρου απέκτησε πλέον μόνο συμβολικό χαρακτήρα, συνεδρίασε η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ και συμφώνησαν να προτείνουν μια προσωπικότητα με σαφές πολιτικό και μεταρρυθμιστικό στίγμα, όσες φορές ανέλαβε πολιτικά καθήκοντα, και μια μακρά, ποιοτική και αναγνωρισμένη ευρέως ακαδημαϊκή και τεχνοκρατική διαδρομή, πέραν της όποιας πολιτικής δράσης. Επίσης, πρόκειται για μια προσωπικότητα η οποία υπερβαίνει αμφίπλευρα τον πολιτικό χώρο από τον οποίο προτείνεται.
Ο ΣΥΡΙΖΑ, από την πλευρά του, είχε απεμπολήσει τη συναίνεση πριν τον κ. Μητσοτάκη και προτίμησε να συμβιβαστεί σε μια λογική απαρίθμησης των «ηττημένων» ψήφων, προτείνοντας δική του υποψηφιότητα, καταδικασμένη εξ αρχής σε απόλυτα μειοψηφική επίδοση. Σαφείς, βεβαίως, οι πολιτικοί συμβολισμοί της υποψηφιότητας της κυρίας Κατσέλη, η οποία υπερβαίνει την επιρροή του ΣΥΡΙΖΑ και προς την όμορη αριστερά και προς το ΠΑΣΟΚ. Μια υποψηφιότητα επίσης με σπουδαίο πολιτικό και ακαδημαϊκό αποτύπωμα, στο οποίο όμως ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπήρξε πάντοτε συμπαραστάτης, αφού είχε καταψηφίσει τον περιβόητο νόμο προστασίας της Α’ κατοικίας με τον οποίο έχει συνδεθεί ιστορικά η πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ.
Η αντιπαραβολή των υποψηφιοτήτων ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ, μάλιστα, αποκτά και έναν ακόμα ιδιαίτερο συμβολισμό. Αναβιώνει μια διαχρονική πολιτική αναμέτρηση δύο «σχολών» πολιτικής και οικονομικής σκέψης εντός της κεντροαριστεράς και κατ’ επέκταση του ΠΑΣΟΚ ως του κατεξοχήν φορέα με τον οποίο ταυτίζεται ο χώρος ιστορικά και ιδεολογικά. Η λογική μιας πιο επεκτατικής και δαπανηρής άσκησης οικονομικής πολιτικής, όπως εκφράστηκε κατά τα πρώτα χρόνια διακυβέρνησης του ΠΑΣΟΚ με υπουργό Οικονομικών τον αείμνηστο Γεράσιμο Αρσένη, και η αντίστοιχη σχολή ηπιότερων δαπανών και πιο συνετής δημοσιονομικής πορείας, όπως εκφράστηκε από τον τότε διάδοχό του, επίσης αείμνηστο Κώστα Σημίτη.
Υπό αυτό το πρίσμα, η επιλογή του ΠΑΣΟΚ και του κ. Ανδρουλάκη να πορευθούν με τον κ. Γιαννίτση συμβολίζει, εκτός των άλλων, και την κατεύθυνση που έχει χαράξει το Κίνημα αταλάντευτα τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την πρόσφατη εσωτερική εκλογική διαδικασία και το εμπλουτισμένο εκλογικό αποτέλεσμα του Α' γύρου. Σαφής και τολμηρή μεταρρυθμιστική κατεύθυνση σε πλαίσιο ορθολογισμού και ευρωπαϊκών κανόνων, με τους όρους της αναγκαίας πολιτικής διεύρυνσης προς το κέντρο και την αριστερά να τους εμπνέει το πιο μετριοπαθές και αποτελεσματικό κοινωνικά παρελθόν του, η αυτοκριτική και η διδαχή από τα λάθη του.
Από τη μία πλευρά καλύπτεται με επιμονή και συνέπεια κάθε σπιθαμή του κεντρώου πολιτικού χώρου, όπου εγκαταλείπεται από τη δεξιά στροφή του κ. Μητσοτάκη, και από την άλλη εκπέμπεται σαφές στίγμα τόσο προς όμορες πολιτικές δυνάμεις όσο και προς την ελληνική κοινωνία πως η πολιτική θυσία του ΠΑΣΟΚ για την οικονομική και ευρωπαϊκή διάσωση της χώρας από τη μεγάλη κρίση και τις αιτίες που οδήγησαν σε αυτήν έχει γίνει ταυτοτικό βίωμα και ισχυρό πολιτικό και προγραμματικό αποτύπωμα.
*Ο Γιώργος Παπούλιας είναι Πολιτικός Αναλυτής - Διευθυντής του Ινστιτούτου για τη Σοσιαλδημοκρατία του ΠΑΣΟΚ (επικεφαλής Νίκος Χριστοδουλάκης).