Σύμφωνα με τη θρησκευτική μυθολογία, η Εύα ευθύνεται για τον εξοβελισμό του ανθρώπου από τον Παράδεισο. Όπως πάει, στην ιστορία που ξεδιπλώνεται μπροστά μας, μια συνονόματή της, η Εύα Καϊλή, κοντεύει να διαλύσει την ενωμένη Ευρώπη.
Το Qatargate -που ίσως είναι ορθότερο να ονομάζεται EUgate- έχει συγκλονίσει άπαντες και μοιάζει να αποτελεί θρυαλλίδα στα θεμέλια ενός οικοδομήματος που εδώ και χρόνια τρίζει επικίνδυνα.
Οι οραματιστές της Ενωμένης Ευρώπης, από τον Σούμαν μέχρι τον Χέλμουτ Κολ, τον Ντ’ Εστέν και τον Μιτεράν, θα στριφογυρίζουν στους τάφους τους.
Η κρίση που ξέσπασε με το σκάνδαλο διαφθοράς δεν είναι η πρώτη που χτυπά τους κόλπους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Όμως, όπως όλα δείχνουν, είναι η μεγαλύτερη και ίσως αποδειχθεί μοιραία.
Ενστάσεις για τη λειτουργία της ΕΕ υπάρχουν πολλά χρόνια τώρα: ισορροπίες τρόμου, ατέρμονες συνεδριάσεις, αναποτελεσματικότητα, άτολμες αποφάσεις, έλλειψη οράματος, μνημειώδης γραφειοκρατία, δραματική καθυστέρηση μπροστά σε κρίσιμες στιγμές, σκιές διαφθοράς και επικράτηση συμφερόντων.
Ήδη από το μακρινό 1995, o Ανδρέας Παπανδρέου, απογοητευμένος μετά τη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ στις Κάννες, ομολογούσε: «Είδα πράγματι το διευθυντήριο να λειτουργεί». Έθετε μάλιστα τα ερωτήματα: «Τι είναι η ενωμένη Ευρώπη; Ποιος την κυβερνάει; Τι ρόλο παίζουμε πλέον, εμείς, οι εκλεγμένες κυβερνήσεις;», και προέβλεπε ότι «πάμε σε ένα είδος συρρίκνωσης της εθνικής δύναμης, αλλά όχι στο βωμό μιας συλλογικής δημοκρατικής διαδικασίας... Στο βωμό των συμφερόντων».
Ο ευρωσκεπτικισμός πήρε τα πάνω του, ιδίως μετά το Brexit. Το κύμα αμφισβήτησης των ευρωπαϊκών θεσμών, της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, της εντιμότητας και της αποτελεσματικότητας φουντώνει.
Μετά το Qatargate, οι αντιευρωπαϊστές τρίβουν τα χέρια τους. Ο Όρμπαν τρολάρει την Ευρώπη που του κουνούσε το δάχτυλο για τη διαφθορά στην Ουγγαρία. Οι υπερεθνικιστές του AfD, με φασίζουσα λογική, γενικεύουν με ιδεολογικούς όρους, κατηγορώντας Σοσιαλιστές, Πράσινους και Χριστιανοδημοκράτες ως επιρρεπείς στη διαφθορά.
Το χειρότερο όλων είναι το πλήγμα στην εμπιστοσύνη των πολιτών στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Κατά «διαβολική σύμπτωση» (ή μήπως όχι;), την Παρασκευή 9 Δεκεμβρίου, ημέρα που η βελγική αστυνομία έκανε έφοδο στο σπίτι της Εύας Καϊλή και άλλων κατηγορούμενων για το σκάνδαλο, εορτάζετο η Παγκόσμια Ημέρα κατά της Διαφθοράς.
Την ίδια ημέρα, η Eurostat δημοσίευσε μία έρευνα για το εάν εμπιστεύονται οι πολίτες τη Δικαιοσύνη και τους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Τα αποτελέσματα απογοητευτικά: Ούτε καν οι μισοί δεν έχουν εμπιστοσύνη σε Ευρωκοινοβούλιο και Δικαιοσύνη.
Το πρόβλημα είναι υπαρκτό και πανευρωπαϊκό και ασφαλώς η υπόθεση Καϊλή θα το κάνει οξύτερο. Μόνο που δεν λύνεται με ηθικολογικές προσεγγίσεις, του τύπου «πνεύμα και ηθική».
Στις Βρυξέλλες και στο Στρασβούργο δρουν -ασύδοτα- χιλιάδες λομπίστες. Μάλιστα, έχουν ιδεολογικοποιήσει τη δράση τους, ισχυριζόμενοι ότι συνιστά «δημοκρατικό αντίβαρο». Τα αποτελέσματα τα είδαμε στο Qatargate.
Διαφθορά υπήρχε από καταβολής κόσμου και θα υπάρχει. Πάντα κάποιος ή κάποια θα μπαίνει στον πειρασμό να βάζει το δάχτυλο στο μέλι. Υποχρέωση των συντεταγμένων θεσμών της ΕΕ είναι να προσπαθούν να σφίγγουν το καπάκι όσο πιο σφικτά γίνεται, ώστε να το κάνουν πιο δύσκολο.
Ίσως η υπόθεση Qatargate να αποδειχθεί μια μοναδική ευκαιρία για να διορθώσει η ΕΕ τα του οίκου της. Αλλιώς, η ωραία Εύα ίσως αποδειχθεί μοιραία. Όσο η Βιβλική...