Απρόσμενες περιπλοκές ενδέχεται να σημάνει το κάλεσμα της Τεχεράνης προς την Αθήνα, για συνεννόηση των δύο χωρών, σχετικά με τα δύο κατασχεμένα τάνκερ στον Περσικό Κόλπο, χωρίς την ανάμειξη των ΗΠΑ.
Η κίνηση των Ιρανών να αναμείξουν με τέτοιον τρόπο τις ΗΠΑ, όταν το θέμα θα μπορούσε να λυθεί ανάμεσα στις δύο κυβερνήσεις, δημιουργεί, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, απρόβλεπτα εμπόδια και παρατείνει την αγωνία για τα πληρώματα των δύο τάνκερ. Άλλωστε, προσθέτουν, οι ΗΠΑ ζήτησαν τη βοήθεια της Ελλάδας και όχι το αντίστροφο, αλλά αναγνωρίζουν ότι πολλά θα εξαρτηθούν από τη στάση που θα κρατήσει ως το τέλος το Ιράν.
Στην Αθήνα επικρατεί αμηχανία, καθώς η κυβέρνηση, μη γνωρίζοντας τι ακριβώς θέλει η Τεχεράνη, αδυνατεί να εκπονήσει ένα σχέδιο εκτόνωσης της κρίσης. Η κυβέρνηση του Ιράν δεν είχε, μέχρι πρότινος, διατυπώσει κανένα αίτημα, ώστε να ξεκινήσει διαπραγμάτευση για την τύχη των πλοίων και των πληρωμάτων τους. Παράλληλα, η επικοινωνία των Ελλήνων ναυτικών με τις οικογένειές τους και με τις ελληνικές αρχές ελέγχεται πλήρως από τους Φρουρούς της Επανάστασης, οι οποίοι κατέλαβαν τα δύο πλοία.
Η κυβέρνηση διεθνοποίησε το θέμα, ενημερώνοντας την Κομισιόν, τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία, την Κύπρο και το Ισραήλ, ενώ καταδικαστικές δηλώσεις έκανε και η βρετανική κυβέρνηση.
Το Ιράν αντέδρασε μόνο στις δηλώσεις του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν, δείχνοντας ποιος είναι ο πραγματικός στόχος. Η Ελλάδα, ωστόσο, βρέθηκε μπλεγμένη στον περίεργο ιστό των αμερικανοϊρανικών σχέσεων, χωρίς να υπάρχει ασφαλής και προφανής διέξοδος από την κρίση.
Το blame game των υπουργείων
Από την αρχή στην υπόθεση αναμείχθηκαν τρία υπουργεία, Δικαιοσύνης, Εξωτερικών, Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, τα οποία μην έχοντας την καλύτερη συνεργασία, ούτε καν επικοινωνία μεταξύ τους, άρχισαν να επιρρίπτουν ευθύνες το ένα στο άλλο για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα.
Οι πιο αισιόδοξοι εκτιμούν ότι η Τεχεράνη δεν θα τραβήξει το σχοινί, επειδή τα πληρώματα παραμένουν στα πλοία και δεν βρέθηκαν σε κάποια ιρανική φυλακή. Οι σκεπτικιστές περιμένουν να ξεδιπλωθεί και άλλο το παιχνίδι.
Το ένα από τα δύο τάνκερ, το Prudent Warrior, συμφερόντων Σπύρου Πολέμη, μεταφέρθηκε στο Μπαντάρ Αμπάς, το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας, ενώ το δεύτερο, το Delta Poseidon, συμφερόντων Διαμαντίδη, παρέμενε αρόδου, εντός των χωρικών υδάτων του Ιράν. Τα πληρώματα είναι καλά στην υγεία τους και δεν υπέστησαν κακομεταχείριση, σύμφωνα με όσα λένε στις οικογένειές τους και στις ελληνικές αρχές.
Από την Παρασκευή το μεσημέρι, που οι Φρουροί της Επανάστασης προσγειώθηκαν με ελικόπτερα στα πλοία, βρίσκεται σε εξέλιξη ένα θρίλερ διεθνών διαστάσεων, το οποίο παρακολουθούν στενά κυβερνήσεις και μεγάλα μέσα ενημέρωσης.
Και αυτό, επειδή ο ελληνικός στόλος τάνκερ είναι ο μεγαλύτερος στον κόσμο, αποτελώντας το 27% του παγκόσμιου στόλου, και μια αντιπαράθεση Αθήνας-Τεχεράνης μπορεί να μετατραπεί σε απειλή για την παγκόσμια οικονομία. Να σημειωθεί ότι τα δύο πλοία μετέφεραν ένα εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου το καθένα.
Οι λεπτές ισορροπίες στην αγορά πετρελαίου
Οι ισορροπίες είναι λεπτές σε μια περίοδο που η τιμή του πετρελαίου έχει διπλασιαστεί, εξαιτίας της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, και οι καταναλωτές στην Ευρώπη και στην Ασία, κυρίως, έχουν χτυπηθεί από το κύμα ακρίβειας στο φυσικό αέριο και τον άνθρακα. Η περιοχή του Κόλπου είναι κρίσιμη για την εξισορρόπηση των αγορών, καθώς οι πετρελαιοπαραγωγές χώρες της περιοχής κατέχουν διεθνώς τη μεγαλύτερη ποσότητα διαθέσιμου πετρελαίου.
Προβάλλει, λοιπόν, ορατό το ενδεχόμενο να υπάρξουν περαιτέρω αναταράξεις στην αγορά πετρελαίου από την κατάληψη των δύο ελληνικών πλοίων. Η κατάσταση γινόταν πιο σύνθετη εξαιτίας των απειλών της Τεχεράνης ότι θα καταλάβει και άλλα ελληνόκτητα πλοία -στην περιοχή βρίσκονται αυτή τη στιγμή 17-, «αν η Ελλάδα συνεχίσει τις παράνομες ενέργειες», όπως μετέδωσαν ιρανικά μέσα ενημέρωσης.
Ωστόσο, ούτε οι παράνομες ενέργειες της χώρας μας προσδιορίστηκαν από την ιρανική πλευρά ούτε οι «θαλάσσιες παραβιάσεις» στις οποίες προέβησαν τα ελληνικά πλοία. Αποτελεί τακτική του Ιράν να επικαλείται απροσδιόριστες παραβιάσεις, προκειμένου να κατάσχει πλοία χωρών με τις οποίες βρίσκεται σε ένταση ή σε αντιπαράθεση, χρησιμοποιώντας τα ως μοχλό πίεσης ή εκβιασμού.
Το γεγονός που πυροδότησε τη διπλωματική κρίση ανάμεσα στην Ελλάδα και το Ιράν ήταν η κατάσχεση στις 19 Απριλίου, στον κόλπο της Καρύστου, του δεξαμενόπλοιου Lana. Το πλοίο είχε καταπλεύσει στην Κάρυστο από τη Μαρμαρίδα και οι ΗΠΑ το συνέδεαν με τη ρωσική τράπεζα Promsvyazbank, η οποία περιλαμβάνεται στη λίστα των κυρώσεων.
Όταν ενημερώθηκε για αυτό η Αρχή Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες, απαγόρευσε τον απόπλου του.
Η πλοιοκτήτρια εταιρεία προσέβαλε αυτή την απόφαση προσκομίζοντας έγγραφα, τα οποία αποδείκνυαν ότι η Promsvyazbank κατείχε το πλοίο με το προηγούμενο όνομά του, το Pegas. Και ότι αυτό στις 17 Μαρτίου μεταβιβάστηκε στη ρωσική εταιρεία Transmorflot, η οποία δεν υπόκειται σε κυρώσεις, μετονομάστηκε σε Lana και έπλεε με ιρανική σημαία.
Μετά την εξέταση των εγγράφων που κατέθεσε η εταιρεία, η Αρχή Καταπολέμησης Νομιμοποίησης Εσόδων από Εγκληματικές Δραστηριότητες με νεότερη απόφασή της αποδέσμευσε το πλοίο, με το σκεπτικό ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει επιβάλει κυρώσεις στο Ιράν.
Η ιρανική πλευρά απέφυγε τη δικαιοσύνη
Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, η πλοιοκτήτρια εταιρεία του Lana δεν κατέθεσε αίτημα απόπλου, ενώ στις 20 Απριλίου το Αμερικανικό Υπουργείο Δικαιοσύνης κατέθεσε αίτημα δικαστικής συνδρομής για δέσμευση του φορτίου του πλοίου. Σύμφωνα με διμερή σύμβαση που έχει υπογράψει η χώρα μας με τις ΗΠΑ, αν έχει ληφθεί απόφαση από δικαστήριο της μιας χώρας και ζητηθεί δικαστική συνδρομή από την άλλη, το αίτημα προωθείται στις δικαστικές αρχές της δεύτερης χώρας.
Έτσι, το αμερικανικό αίτημα διαβιβάστηκε στα υπουργεία Δικαιοσύνης και Εξωτερικών και από εκεί η υπόθεση έφτασε στο Πρωτοδικείο Χαλκίδας, το οποίο αποδέχθηκε την κατάσχεση του πετρελαίου και τη μετάγγιση των 100.000 τόνων που κουβαλούσε σε δύο άλλα πλοία, που είχε ναυλώσει η αμερικανική πλευρά. Παράλληλα έγινε γνωστό ότι η Τουρκία ζητεί την κατάσχεση του πλοίου (όχι του φορτίου) επειδή το Lana δεν είχε καταβάλει τα απαραίτητα ποσά για τη χρήση δικών της λιμανιών.
Η κατάληψη των δύο ελληνικών τάνκερ στον Περσικό Κόλπο έγινε ενώ εξελισσόταν η μετάγγιση του φορτίου του Lana. Στο μεταξύ, το Λιμενικό της Καρύστου διεξήγαγε έρευνα στα ναυτιλιακά έγγραφα του πλοίου, τα οποία βρέθηκε ότι είχαν λήξει, καθιστώντας και τυπικά δυσχερή τον απόπλου του.
Το διάστημα που συνέβαιναν τα παραπάνω, υπήρχαν κάποιοι που προσπαθούσαν να χτυπήσουν καμπανάκι συναγερμού, προειδοποιώντας για την ορατή απειλή αντιποίνων από το Ιράν, και πρότειναν να αφεθεί το πλοίο να πλεύσει σε διεθνή ύδατα, όπου εκεί θα μπορούσαν οι Αμερικανοί να δράσουν μόνοι τους, αναλαμβάνοντας και το σχετικό κόστος. Εκ των υστέρων και άλλοι διερωτώνται πώς η κυβέρνηση άφησε μια τόσο σοβαρή υπόθεση να τη χειριστεί το Πρωτοδικείο Χαλκίδας και το Λιμεναρχείο Καρύστου, χωρίς να υπάρξει μέριμνα για τις ευρύτερες επιπλοκές.
Πληροφορίες του iefimerida αναφέρουν ότι υπεδείχθη διακριτικά στο Ιράν να κινηθεί νομικά προκειμένου να αντικρούσει το αμερικανικό αίτημα, σε επίπεδο Εφετείου, καθώς δεν μπορούσε να παρακαμφθεί η ελληνική δικαιοσύνη ούτε οι διεθνείς συμφωνίες που έχει συνάψει η χώρα μας. Καμία αντίδραση δεν υπήρξε.
Αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα επιχείρησε να περιγράψει ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιάννης Οικονόμου, στην τακτική ενημέρωση των πολιτικών συντακτών, δηλώνοντας: «Οι όποιες ενέργειες έγιναν αφορούν σε πετρέλαιο ιρανικών συμφερόντων. Είναι ενέργειες που έγιναν με βάση τις διεθνείς συμβάσεις και υποχρεώσεις της χώρας και μετά από αποφάσεις της δικαιοσύνης, αποφάσεις έναντι των οποίων δεν προσέφυγαν οι Αρχές που τα συμφέροντα πλήττονται από την απόφαση αυτή. Υπήρχε το χρονικό περιθώριο να γίνει προσφυγή ή να διεκδικήσουν αναστολή έκδοσης της δικαστικής απόφασης. Κάτι τέτοιο δεν έγινε».
Υπονοείται ευθέως ότι ίσως η Τεχεράνη να επεδίωξε την κλιμάκωση της έντασης.
Αμέσως μόλις έγινε γνωστή η κατάληψη των δύο τάνκερ, υπήρξε διάβημα διαμαρτυρίας προς τον Ιρανό πρεσβευτή στην Αθήνα, ενώ ενημερώθηκε η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης και ο Διεθνής Οργανισμός Ναυτιλίας. Μόνο που το Ιράν δεν συγκινείται από τις διεθνείς διαμαρτυρίες όταν θέλει να εφαρμόσει τα σχέδιά του.