Λίγες μητροπόλεις του κόσμου έχουν την τύχη να φιλοξενούν έναν θησαυρό σαν το κτήμα Τατοΐου. Παρότι βρίσκεται σε εγκατάλειψη, εκατοντάδες Αθηναίοι απολαμβάνουν καθημερινά την περιοχή και θαυμάζουν, από μακριά, τα ερειπωμένα εμβληματικά κτίρια μιας άλλης εποχής.
Το μέρος ξεχειλίζει Ιστορία. Μια βασιλική έπαυλη, βουκολικά πέτρινα κτίρια, η πισίνα της Φρειδερίκης, ένα αλπικό ξενοδοχείο, βουστάσιο, οινοποιείο και βουτυροκομείο, μεταξύ άλλων, από τον 19ο και τον 20ό αιώνα.
Τσάροι, βασιλείς, ξένοι πολιτικοί φιλοξενήθηκαν εκεί. Κάποιες από τις συνωμοσίες της νεότερης Ιστορίας εξυφάνθηκαν στα σαλόνια του. Στο Τατόι είναι θαμμένοι οι βασιλείς και οι βασίλισσες της Ελλάδας. Ακόμη και η Μαρία Βοναπάρτη, που έσωσε τον Φρόιντ, πληρώνοντας τα λύτρα για να τον φυγαδεύσει από τους ναζί, αναπαύεται εκεί. Αμφότεροι οι Κωνσταντίνοι από εκεί δραπέτευσαν για την εξορία.
Το κτήμα εγκαταλείφθηκε το 1974, περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο, αλλά καμία κυβέρνηση δεν τόλμησε να το αναστηλώσει. Το Τατόι ενσαρκώνει ένα θέμα-ταμπού, που ταλανίζει έως σήμερα ένα κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας: πως, δηλαδή, πρέπει να αντιμετωπίσει το μοναρχικό της παρελθόν. Οι περισσότεροι (αντιμοναρχικοί) μεγαλώσαμε με το σκίτσο του Ορνεράκη όπου ένα παιδάκι ουρεί σε ένα αναποδογυρισμένο στέμμα. Οι πρώην βασιλείς εκπροσώπησαν στη συλλογική μας συνείδηση το απόλυτο κακό. Σήμερα, η εικόνα τους έχει παντελώς ξεθωριάσει. Για τους νεότερους είναι απλώς μια παρέα κοσμικών στο Instagram.
Η Ελλάδα δεν έχει πλέον κανέναν λόγο να μη νιώθει αρκετά ασφαλής, ώστε να αντιμετωπίσει το παρελθόν της. Ο δεσμός τής βασιλικής οικογένειας με την πλειοψηφία των Ελλήνων διακόπηκε οριστικά και η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία είναι μια μεγάλη τομή. Καμιά μοναρχία δεν μας απειλεί. Κανέναν δεν θα απειλούσε να μεταμορφωθεί το Τατόι σε μουσείο που θα εξιστορούσε επιτόπου τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν εκεί. Οι Έλληνες θα μαθαίναμε πολλά για τη σύγχρονη Ιστορία μας. Στα ζητήματα ταυτότητας δεν έχει ποτέ βοηθήσει την Ελλάδα να εξαφανίζει το παρελθόν κάτω από τα ερείπια.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, για πρώτη φορά στην ιστορία του Τατοΐου, θα μετατρέψει το πρώην βασιλικό ανάκτορο σε μουσείο, καθώς και τα κτίρια στα οποία θα εκτεθούν οι άμαξες και τα αυτοκίνητα. Όλο το κτήμα θα γίνει ένας πολυσύνθετος τουριστικός και πολιτιστικός πυρήνας της Αττικής, µε πάρκα, αθλητικές εγκαταστάσεις, ξενοδοχείο, υπηρεσίες εστίασης και πολιτιστικές δραστηριότητες και θα παραδοθεί το 2024. Το έργο συντονίζει, με επιτυχία, η σημερινή υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. Θα κοστίσει 14,3 εκατ. ευρώ και θα χρηματοδοτηθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης. Υπολογίζεται ότι οι επισκέπτες του Τατοΐου θα κυµαίνονται ετησίως από 1,5 έως 1,7 εκατοµµύρια και θα αποφέρουν πόρους στο κτήμα.
Κανείς στοιχειωδώς πολιτισμένος άνθρωπος δεν θα αρνιόταν να προστεθεί ένα τέτοιο τεράστιο αρχιτεκτονικό κόσμημα στην ελληνική συλλογή. Ποιος δεν θα ήθελε να διασωθεί και να αποδοθεί στο κοινό ένα ρημαγμένο ιστορικό τοπόσημο, νεότερο μνημείο και αρχαιολογικός χώρος (λόγω της αρχαίας Δεκελείας); Και ποιος θα είχε αντίρρηση στην ενδόμυχη φιλοδοξία τού πρωθυπουργού να γεφυρώσει οριστικά το χάσμα των Ελλήνων με το παρελθόν και να κλείσει τη μοναρχία σε ένα ιστορικό μνημείο, με τις αναμνήσεις και τους νεκρούς της;
Όλοι συμφωνούμε, η Αριστερά διαφωνεί. Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφθηκε πρόσφατα τον βασιλιά Κάρολο και το Dumfries House, ώστε να ξεναγηθεί στο ακίνητο και στο κτήμα και να δει αν θα μπορούσε να αποτελέσει έναν σωστό οδηγό για την αξιοποίηση του Τατοΐου, άρχισαν οι κατάρες και τα σενάρια συνωμοσίας.
Η αξιοποίηση του Τατοΐου χαρακτηρίστηκε από μερίδα του Τύπου και της αντιπολίτευσης ως «φλερτ με τους βασιλόφρονες». Αστεία πράγματα, βέβαια, δεν υπάρχουν τέτοιοι, παρά μόνο στις φαντασιώσεις της Αριστεράς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ συντάχθηκε με την άποψη ότι ο κ. Μητσοτάκης επισκέφθηκε τον Κάρολο και μίλησε για τις προοπτικές ανάπλασης του Κτήματος Τατοΐου, με σκοπό να επαναφέρει το πολίτευμα της Βασιλείας και να προσεταιριστεί νοσταλγούς του παρελθόντος! Σενάριο για γέλια.
Το ΚΚΕ αποφάνθηκε ότι «ο κ. Μητσοτάκης συναντιέται με πρίγκιπες για το Τατόι, αντί να ακούει τις προτάσεις του λαού». Η «Αυγή» ανησύχησε ότι ο Μητσοτάκης πήγε στο Λονδίνο γιατί σχεδιάζει «τη δημιουργία ενός μουσείου-ύμνο στη ''βασιλική οικογένεια'' της Ελλάδας» (29/11). «Του Κυριάκου τα παιδιά φέρνουνε το βασιλιά;» αναρωτιόταν σάιτ ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο συμπέραινε ότι «εγείρεται πολιτειακό ζήτημα με τον εκ νέου εναγκαλισμό της κυβέρνησης με εκπροσώπους της βασιλείας». «Τατόι! Πάει για ξεπούλημα», έγραφαν τρολ της αντιπολίτευσης, με πλήρη άγνοια του θέματος.
Αστεία πράγματα, βλακώδεις αιτιάσεις. Ως γνωστόν, ακόμα και οι Ρώσοι μπολσεβίκοι αξιοποίησαν και ανέδειξαν τα τσαρικά ανάκτορα και τα παρέδωσαν άθικτα στις νεότερες γενιές. Το ίδιο και οι Γάλλοι, που δεν δείχνουν να φοβούνται παλινόρθωση των Λουδοβίκων όταν ο Μακρόν συσκέπτεται στο παλάτι των Βερσαλλιών. Υπάρχουν αναρίθμητα τέτοια παραδείγματα που δείχνουν πώς οι λαοί κλείνουν τους λογαριασμούς με το παρελθόν.
Εγώ να δεχθώ ότι υπάρχουν ελληνικές ιδιαιτερότητες και ευαισθησίες: ότι, δηλαδή, η μοναρχία θεωρείται συνυπεύθυνη για τον Εθνικό Διχασμό και τη χούντα, πιστώνεται πάμπολλες ευθύνες για τη μικρασιατική καταστροφή. Σίγουρα η βασιλεία είναι αναπόσπαστο στοιχείο της κρίσης εξουσίας που διακρίνει το ελληνικό πολιτικό σύστημα από το 1915 μέχρι το 1974. Αλλά εξίσου υπεύθυνη για μια σειρά από μοιραίες ιστορικές αποφάσεις, που στοίχισαν στην Ελλάδα, όπως ο Εμφύλιος, είναι και η Αριστερά.
«Ακούγεται κλισέ, αλλά είναι μεγάλη αλήθεια ότι ένα έθνος μπορεί να προχωρήσει πιο γρήγορα προς τα εμπρός μόνο όταν έχει συμφιλιωθεί με το παρελθόν του. Είναι ώρα, λοιπόν, να ξεπεραστεί το ταμπού. Δεν αξίζει τα θαύματα της Φύσης να ρημάζουν λόγω της αδυναμίας των ανθρώπων».
Αυτά τα λόγια για το Τατόι ανήκουν στον ιστορικό του LSE Kevin Featherstone, από άρθρο του στην «Καθημερινή», το 2011, και, κατά την ταπεινή μου γνώμη, εκφράζουν όλους τους Έλληνες.