Στην τελική ευθεία έχει πλέον μπει η διαδικασία εκλογής νέας ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ, μετά την ιστορική ήττα που υπέστη το κόμμα της Αριστεράς στις εκλογές του Ιουνίου.
Μετά τις μέχρι τώρα γνωστές υποψηφιότητες του Ευκλείδη Τσακαλώτου, της Έφης Αχτσιόγλου, του Νίκου Παππά και του Στέφανου Τζουμάκα, φαίνεται ότι στην κούρσα για την ηγεσία θα εισέλθει και ο πρώην υποψήφιος βουλευτής Επικρατείας Στέφανος Κασσελάκης, με πιθανότητες ανατροπής των έως τώρα δεδομένων.
Η βαριά εκλογική και πολιτική ήττα και η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα από την ηγεσία του κόμματος έχουν δημιουργήσει ένα ιδιαίτερα δύσκολο πλαίσιο για τον ΣΥΡΙΖΑ, καθώς απειλείται πλέον σοβαρά από το ΠΑΣΟΚ ακόμη και η πρωτοκαθεδρία στον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Οι εξελίξεις στο κόμμα της ριζοσπαστικής Αριστεράς μετά το οδυνηρό αποτέλεσμα των εκλογών ήταν απρόβλεπτες και ραγδαίες, σε τέτοιον βαθμό που ο επί 15 χρόνια ηγέτης του δεν είχε φροντίσει να δρομολογήσει ομαλές και συντεταγμένες διαδικασίες διαδοχής.
Ο επόμενος ηγέτης του κόμματος της ριζοσπαστικής Αριστεράς θα κληθεί να αναστρέψει την καθοδική πορεία του ΣΥΡΙΖΑ και -το κυριότερο- να καθορίσει το πολιτικό και ιδεολογικό του στίγμα. Ενώ ο Ευκλείδης Τσακαλώτος πρεσβεύει την επικέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ στις ιδεολογικές αρχές της ριζοσπαστικής και μαρξιστικής Αριστεράς, ο Νίκος Παππάς τοποθετείται στο άλλο άκρο και επιζητεί το άνοιγμα στην Κεντροαριστερά και στο προοδευτικό Κέντρο. Η Έφη Αχτσιόγλου προσπαθεί από την πλευρά της να πατήσει σε δύο βάρκες, υποστηρίζοντας ότι ο ΣΥΡΙΖΑ μπορεί κάλλιστα να καλύψει όλο το ιδεολογικό φάσμα της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς. Ο δε νεοφερμένος Στέφανος Κασσελάκης φαίνεται να κινείται στον χώρο της εκσυγχρονιστικής Αριστεράς, έχοντας όμως καλές σχέσεις και με πιο «ριζοσπαστικές» δυνάμεις, όπως δείχνουν οι καλές σχέσεις που διατηρεί με τον Παύλο Πολάκη.
Κανείς όμως από τους υποψήφιους αρχηγούς, αλλά και τα ιστορικά στελέχη του κόμματος, δεν έχει τολμήσει να αγγίξει τον ελέφαντα στο δωμάτιο του ΣΥΡΙΖΑ, που είναι οι λόγοι της συντριπτικής εκλογικής και πολιτικής του ήττας. Οι μέχρι τώρα προσεγγίσεις παραμένουν σε επιφανειακού επιπέδου αναλύσεις, όπως «δεν υπολογίσαμε τη δύναμη των επιδοματικών παροχών του Μητσοτάκη», «τα ΜΜΕ της διαπλοκής έδωσαν τη νίκη στη ΝΔ» κ.λπ. Ακόμη και σήμερα αναζητείται μια ειλικρινής και ρεαλιστική αποτίμηση των αιτιών της ήττας, οι οποίες όμως ήταν συντριπτικά πολιτικές. Όλες οι εκλογικές αναλύσεις των επιλογών των ψηφοφόρων δείχνουν ότι η ΝΔ και ο Κυριάκος Μητσοτάκης πέτυχαν αυτή την εμφατική εκλογική νίκη διότι έχουν καταφέρει να πείσουν τη συντριπτική πλειοψηφία του «μεσαίου χώρου» ότι οι φιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές είναι και πολύ πιο αποτελεσματικές και πιο δίκαιες από τις αντίστοιχες αριστερές, οι οποίες έχουν συνδεθεί στη συνείδηση της κοινωνίας κυρίως με αυξήσεις φόρων και ασφαλιστικών εισφορών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η διαδικασία εκλογής νέας ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ έχει ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις ευρύτερες πολιτικές εξελίξεις, και όχι μόνο για τον αγώνα επικράτησης στην Αριστερά και στην Κεντροαριστερά. Η χώρα χρειάζεται μια συγκροτημένη αξιωματική αντιπολίτευση, όπως χρειάζεται και ένα σοβαρό κόμμα της Αριστεράς. Η ιδεολογική πάλη Δεξιάς, Κέντρου και Αριστεράς δεν έληξε με την επικράτηση της Νέας Δημοκρατίας και του Κυριάκου Μητσοτάκη στις εκλογές του Ιουνίου, και οι μεγάλες πολιτικές προκλήσεις για ισόρροπη και συμπεριληπτική ανάπτυξη, για τον εκσυγχρονισμό του Κράτους, για αποτελεσματική Δικαιοσύνη και για ενίσχυση του ΕΣΥ απαιτούν και τη δημιουργική συμμετοχή του ΣΥΡΙΖΑ με ρεαλιστικές προτάσεις και τεκμηριωμένο αντίλογο.
Για να έχει όμως ουσιαστικές ελπίδες ανάκαμψης ο ΣΥΡΙΖΑ, θα πρέπει να μιλήσει με ευθύτητα στην κοινωνία για τα λάθη της έξαλλης αντιπολίτευσης των ετών 2010-2014 και για τη λαϊκιστική και αλλοπρόσαλλη διακυβέρνηση των ετών 2015-2019. Ο ΣΥΡΙΖΑ θα έχει μέλλον μόνο εάν αποτινάξει τα βαρίδια των προηγουμένων ετών και μεταλλαχθεί σε ένα σύγχρονο ανοικτό κόμμα στα πρότυπα της ευρωπαϊκής Αριστεράς. Το μεγάλο ερώτημα είναι εάν το μπορεί.