Για πολλούς το αποτέλεσμα του δεύτερου γύρου των αυτοδιοικητικών εκλογών ήταν μια έκπληξη. Όντως, δεδομένου του συσχετισμού των πολιτικών δυνάμεων, οποιαδήποτε εκλογική αναμέτρηση δεν επιβεβαιώνει την κυριαρχία της ΝΔ, μπορεί υπό μια έννοια να θεωρείται έκπληξη. Είναι όμως;
Τα καθαρά πολιτικά συμπεράσματα σε ό,τι αφορά τη δύναμη των κομμάτων τέσσερις μήνες μετά τις εθνικές εκλογές βγήκαν στον πρώτο γύρο των περιφερειακών. Εκεί επιβεβαιώθηκε ότι η ΝΔ είναι με μεγάλη διαφορά πρώτο κόμμα, σε μερικές περιφέρειες μάλιστα τα ποσοστά της υπερβαίνουν αυτά των εθνικών εκλογών. Η δυνατότητα εκλογής περιφερειαρχών αλλά και δημάρχων από τον πρώτο γύρο με 43% έκρινε μόνο δύο περιφέρειες υπέρ της ΝΔ: την περιφέρεια Αττικής, στην οποία ο Νίκος Χαρδαλιάς εξελέγη με 45,6% και την περιφερεια Στερεάς Ελλάδος, στην οποίος ο Φάνης Σπανός εξελέγη με 48, 3%. Όλοι οι άλλοι περιφερειάρχες που εξελέγησαν με την υποστήριξη της ΝΔ από τον πρώτο γύρο πήραν πάνω από 50%, άρα θα είχαν εκλεγεί ακόμη και με το προηγούμενο εκλογικό σύστημα. Όταν ένα κόμμα παίρνει πάνω από 50% σε πέντε περιφέρειες και πάνω από 45% σε άλλες δυο, δύσκολα μπορεί να αμφισβητηθεί η κυριαρχία του.
Τι συνέβη, όμως, στο δεύτερο γύρο. Και ποια πολιτικά μηνύματα κρύβονται πίσω από την απώλεια πέντε περιφερειών και δυο μεγάλων δήμων για τη ΝΔ;
Ας δούμε λίγο πίσω από τους αριθμούς με μια προσέγγιση… out of the box, που μπορεί να μας βοηθήσει να διαπιστώσουμε αυτά που δε φαίνονται με την πρώτη ματιά.
Ας ξεκινήσουμε με την πιο βαριά πολιτική ήττα της κυβέρνησης, αυτή της Θεσσαλίας. Η συμμαχία ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ στο πρόσωπο του Δημήτρη Κουρέττα χάρισε στην αντιπολίτευση τη μόνη εμβληματική της νίκη. Ο Κώστας Αγοραστός ηττήθηκε κατά κράτος και αυτή ήταν η πιο καθαρή ήττα της κυβέρνησης, που δεν μπορεί να αμφισβητηθεί και θα μπορούσε να ανοίξει δρόμο για να δημιουργηθεί ένα αντιπολιτευτικό μέτωπο.
Πουθενά αλλού - πλην Θεσσαλίας, το μέτωπο αυτό δε φαίνεται να αναπτύσσει κάποια δυναμική. Αντιθέτως, μάλιστα, σε κοινωνικό επίπεδο, παραμένει ισχυρό το μέτωπο των ψηφοφόρων ΝΔ - ΠΑΣΟΚ, το οποίο λειτουργεί ερήμην των ηγεσιών και δίνει πλειοψηφίες.
Ας δούμε τι συνέβη στην Πελοπόννησο. Ο Δημήτρης Πτωχός, που κέρδισε την Πελοπόννησο, διετέλεσε Γενικός Γραμματέας Συντονισμού της Κυβέρνησης Σαμαρά - Βενιζέλου την περίοδο 2014-2015 με αντικείμενο την παρακολούθηση, διαχείριση, αξιολόγηση και συντονισμό των δραστηριοτήτων της κυβέρνησης καθώς επίσης και την ενεργό συμμετοχή στη διαμόρφωση της πολιτικής. Ήταν, δηλαδή, ο υπεύθυνος του «επιτελικού κράτους» εκείνης της περιόδου. Η παρουσία του Αντώνη Σαμαρά στα επινίκιεα είναι αποκαλυπτική. Το ίδιο και η προεκλογική επισήμανση του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Τρίπολη ότι ο Πτωχός ήταν στέλεχος της κυβέρνησης Σαμαρά - Βενιζέλου. Η αναφορά απευθυνόταν - προφανώς - στους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ, που ήταν κρίσιμοι για την επικράτηση του Πτωχού. Ειδικά στο κοινό της Αρκαδίας, όπου το ΠΑΣΟΚ στις τελευταίες εκλογές πλησίασε το 20%. Συμπέρασμα: ο Πτωχός κέρδισε στην Πελοπόννησο, γιατί κατάφερε να διευρύνει τη δύναμη της ΝΔ παίρνοντας ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ.
Ας πάμε στην Θεσσαλονίκη: η θριαμβευτική νίκη του Αγγελούδη με ποσοστό 67% δεν εξηγείται σε καμία περίπτωση ως το άθροισμα των δυνάμεων ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ, όσο κι αν προσπαθούν να πείσουν γι αυτό τα δυο κόμματα της αντιπολίτευσης. Ο Αγγελούδης κατέβηκε ως ανεξάρτητος και προσπάθησε μέχρι τέλους να κρατήσει αποστάσεις από όλα τα κόμματα. Είναι γνωστή η στενή του σχέση με τον Ευάγγελο Βενιζέλο, του οποίου άλλωστε υπήρξε διευθυντής του πολιτικού γραφείου επί προεδρίας ΠΑΣΟΚ. Η νίκη του Αγγελούδη στην Θεσσαλονίκη είναι υπό μια έννοια μια άλλη εκδοχή της νίκης του Πτωχού στην Πελοπόννησο. Επιβεβαιώνει ότι η σχέση της εκλογικής βάσης ΝΔ - ΠΑΣΟΚ υπάρχει ακόμη και όπου λειτουργεί φέρνει θετικά εκλογικά αποτελέσματα. Το ίδιο, άλλωστε συνέβη στον πρώτο γύρο των εκλογών τόσο στην περιφέρεια της Κρήτης με τον Αρναουτάκη, όσο και στο δήμο του Πειραιά με τον Μόραλη, όπου ΝΔ - ΠΑΣΟΚ στήριξαν κοινούς υποψήφιους.
Και φθάνουμε στον δήμο Αθηναίων. Τι είναι αυτό που οδήγησε στην ήττα του Μπακογιάννη; Η συμμαχία Δούκα - Ζαχαριάδη (ΠΑΣΟΚ - ΣΥΡΙΖΑ) ή κάτι άλλο; Αν δει κανείς προσεκτικά τα αποτελέσματα αντιλαμβάνεται ότι το άθροισμα δυνάμεων των δυο υποψηφίων δεν αρκούσε ούτε καν για να απειλήσει τον Μπακογιάννη. Αυτό που χρειαζόταν για να χάσει ήταν η μετακίνηση κάποιων εξ αυτών που ψήφισαν τον Μπακογιάννη στον πρώτο γύρο προς τον Δούκα. Με άλλα λόγια, η μετακίνηση ψηφοφόρων της ΝΔ προς τον υποψήφιο που στήριζε το ΠΑΣΟΚ. Αυτή έγινε και οδήγησε στο θρίαμβο του Δούκα.
Συμπέρασμα: όσα λέγονται περί της δυναμικής που αναπτύσσεται για τη συμπόρευση ΣΥΡΙΖΑ - ΠΑΣΟΚ κινούνται προς το παρόν στη σφαίρα της φαντασίας. Οι ήττες των κυβερνητικών υποψηφίων δεν οφείλονται στη δυναμική της συμμαχίας των αντιπάλων τους αλλά στις δικές τους αδυναμίες. Κι από την άλλη μεριά οι νίκες τους οφείλονται επίσης στη δυνατότητα τους να υπερβαίνουν τα παραταξιακά όρια της ΝΔ διεισδύοντας κυρίως στο χώρο του ΠΑΣΟΚ.