Το πέρασμα του Κώστα Σημίτη στην αιωνιότητα μας δίνει την αφορμή να αναλογιστούμε ποια είναι η παρακαταθήκη του στον τόπο και στη δημόσια ζωή. Θα μπορούσε να γραφούν χιλιάδες λέξεις - γράφονται, άλλωστε και λέγονται πολλά τις τελευταίες ώρες - είτε αποτίοντας φόρο τιμής, είτε αναδεικνύοντας βασικά σημεία της πολιτικής του διαδρομής.
Ο Κώστας Σημίτης κυβέρνησε τη χώρα επί οκτώ ολόκληρα χρόνια - μόνον ο Ανδρέας Παπανδρέου έχει κυβερνήσει περισσότερα - και έβαλε τη σφραγίδα του σε τουλάχιστον δυο ιστορικά επιτεύγματα: την είσοδο της Κύπρου στην ΕΕ και την ένταξη της Ελλάδας στο ευρώ. Από εκεί και πέρα υπάρχουν πολλά για τα οποία θα μείνει στην ιστορία: τα μεγάλα έργα υποδομής που είτε ολοκληρώθηκαν είτε δρομολογήθηκαν επί ημερών του, η ελληνο-τουρκική προσέγγιση μετά την εθνική ταπείνωση στα Ίμια, η φούσκα του Χρηματιστηρίου, τα φαινόμενα διαπλοκής και διαφθοράς που γιγαντώθηκαν την περίοδο της διακυβέρνησης του αλλά και το ρεκόρ ανάπτυξης της Οικονομίας και το «θαύμα» της fast track προετοιμασίας της χώρας για να υποδεχθεί τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004.
Αν υπάρχει, όμως, ένα στοιχείο που καθιστά τον Σημίτη μοναδικό στη μεταπολίτευση, αυτό θα πρέπει να το αναζητήσει κανείς στην προσωπικότητα του και στο πολιτικό του παράδειγμα που υπήρξε «λυτρωτικό» για τη χώρα, μετά από μια μακρά περίοδο δημαγωγίας, λαϊκισμού και πολιτικού διχασμού.
Ο Σημίτης διεκδίκησε και κέρδισε την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ και την πρωθυπουργία εκφράζοντας ανοιχτά την αντίθεσή του σε αυτά που το ίδιο του το κόμμα είχε κάνει επί πολλά χρόνια σημαία. Το αφήγημα του «εκσυγχρονισμού», με το οποίο ταυτίστηκε εξ αρχής, συνδέθηκε με την ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών, τη φιλοευρωπαϊκή πολιτική και τη δημοσιονομική πειθαρχία. Ο Σημίτης είχε όλα αυτά που έμοιαζαν - και ήταν - ξένα στο κλασικό μοντέλο πολιτικού: δεν ήταν ρήτορας, δεν ήταν δημεγέρτης - δεν ξεσήκωνε τα πλήθη - δεν ήταν «λαϊκός» κολακεύοντας το λαό αλλά προσπαθώντας να τον υπηρετήσει. Ο Σημίτης ήταν το αντίδοτο στο λαϊκισμό. Σε ποιον «λαϊκισμό»; Σε αυτόν που υπηρέτησαν και εξακολουθούν να υπηρετούν πολιτικοί όλων των κομμάτων. Στο λαϊκισμό που ο Μάνος Χατζηδάκις όριζε ως την «κολακεία των ανεγκέφαλων». Ορθολογιστής, τολμηρός ώστε να συγκρουστεί με τους λαϊκιστές μέσα στο ίδιο του το κόμμα, άλλοτε αποτελεσματικά κι άλλοτε δυστυχώς υποχωρώντας μπροστά στην απειλή του πολιτικού κόστους, όπως έκανε στο Ασφαλιστικό, αφήνοντας μόνο τον Τάσο Γιαννίτση. Ο Σημίτης εξακολούθησε να παραμένει αντιλαϊκιστής και μετά την αποχώρηση του από την εξουσία. Ήταν από τους ελάχιστους που προειδοποίησαν έγκαιρα για την επερχόμενη χρεωκοπία. Και μιλούσε μόνο όταν είχε κάτι να πει - συνήθως όχι ευχάριστο γιατί αυτό πάντα προλάβαιναν να το πουν άλλοι.
Η ιδιωτική του ζωή ήταν επίσης ένα χρήσιμο παράδειγμα. Πρώην πρωθυπουργός που κυκλοφορούσε με τα πόδια στο κέντρο της Αθήνας, δεν έδινε ποτέ αφορμή για να ασχοληθεί κανείς μαζί του ή με μέλη της οικογένειας του. Ένας ευγενής - και για πολλούς «βαρετός» - αστός μιας εποχής που έτσι όπως πάμε σύντομα θα τη νοσταλγούμε.
Το παράδειγμα Σημίτη - προσωπικό και πολιτικό - είναι πέρα από κόμματα και υπάρχει ανεξάρτητα από το πώς κρίνει κανείς την πολιτική του διαδρομή, αν συμφωνεί ή διαφωνεί με τις στρατηγικές πολιτικές του επιλογές. Αυτό, πρωτίστως, θα πρέπει να κρατήσουμε αποχαιρετώντας τον πρώην πρωθυπουργό.