Έχουν οι βασιλιάδες ιθαγένεια και ατομική περιουσία; To χρονικό της σύγκρουσης της τέως βασιλικής οικογένειας με το ελληνικό δημόσιο.
Τα δύο αυτά ερωτήματα είχε κληθεί να διαχειριστεί η τότε ελληνική κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη που αντιμετώπισε την προσφυγή της βασιλικής οικογένειας Γλύξμπουργκ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ).
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο ερώτημα την απάντηση έδωσε το ίδιο το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο με την απόφασή του που παρότι τελικά δικαίωσε καταρχήν την πρώην βασιλική οικογένεια, η αποζημίωση που επιδικάστηκε τελικά ήταν σημαντικά μικρότερη από τις αιτιάσεις της. Το ζήτημα της ιθαγένειας όμως ήταν αρκετά πιο περίπλοκο. Όπως σχολίασαν στο iefimerida έμπειροι συνταγματολόγοι, το ερώτημα εάν ο βασιλιάς είναι υπήκοος και συνεπώς όπως και οι υπόλοιποι πρέπει να κατέχει κάποια ιθαγένεια αποτελεί ένα πολύ παλιό δογματικής φύσης ερώτημα για την επιστήμη του συνταγματικού δικαίου που δεν έχει απαντηθεί ακόμη επαρκώς. Συνεπώς τα πρώην μέλη της βασιλικής οικογένειας τυπικά δεν στερήθηκαν ποτέ την ελληνική ιθαγένεια, καθώς ο νόμος που κατήρτισε τότε ο Ευάγγελος Βενιζέλος ήταν πολύ προσεκτικός στο σημείο αυτό. Στην πραγματικότητα τις προηγούμενες ημέρες αιτήθηκαν να τους αποδοθεί για πρώτη φορά η ελληνική ιθαγένεια, τηρώντας τις προϋποθέσεις που έθεσε τότε ο νόμος Βενιζέλου και περιελάμβαναν την αμετάκλητη αποδοχή της πολιτειακής αλλαγής.
Το χρονικό της προσφυγής
Η προσφυγή της βασιλικής οικογένειας Γλύξμπουργκ στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) αφορούσε τη δήμευση της περιουσίας τους το 1994, η οποία κρίθηκε ότι παραβίασε το δικαίωμα στην ιδιοκτησία, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Το ΕΔΑΔ δικαίωσε τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο, επιδικάζοντας αποζημίωση 13,7 εκατομμυρίων ευρώ το 2002. Η απόφαση χαιρετίστηκε τότε και από την ελληνική κυβέρνηση, καθώς το ποσό ήταν σημαντικά μικρότερο από αυτό που ζητούσε η τέως βασιλική οικογένεια. Η περιουσία περιλάμβανε ακίνητα όπως τα ανάκτορα στο Τατόι, το Μον Ρεπό και άλλες εκτάσεις, συνολικής αξίας που εκτιμήθηκε σε 161 δισ. δραχμές από την οικογένεια και 187 δισ. από την ελληνική κυβέρνηση.
Η αποζημίωση από το ταμείο φυσικών καταστροφών και οι σχέσεις του τέως με τον Κώστα Σημίτη
Η ελληνική κυβέρνηση, αν και αρχικά δεν αναγνώρισε την αξία της περιουσίας, τελικά κατέβαλε αποζημίωση 13,7 εκατομμυρίων ευρώ το 2003, από τον προϋπολογισμό φυσικών καταστροφών για σημειολογικούς λόγους , θέλοντας να καταδείξει πως η εν λόγω απόφαση αντιμετωπίστηκε ως ένα αναπάντεχο και αναγκαίο κακό όπως οι φυσικές καταστροφές. Σε δηλώσεις του στον τύπο μάλιστα ο τότε υφυπουργός οικονομίας και σημερινός Υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης είχε σχολιάσει πως ο μόνος τρόπος για να βρεθούν οι ανάλογοι πόροι για την πληρωμή εξαιτίας του έκτακτου χαρακτήρα της αποζημίωσης είναι η επιστράτευση του ταμείου φυσικών καταστροφών
Δείτε το ανάλογο βίντεο
Η σχέση του Κώστα Σημίτη με τον Κωνσταντίνο Β΄ υπήρξε τυπική και πολιτική, χωρίς ιδιαίτερη στενότητα. Ο Σημίτης, ως ηγέτης του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός, εκπροσωπούσε μια δημοκρατική κυβέρνηση σε μια περίοδο που η χώρα επιζητούσε κυριολεκτικά και μεταφορικά τον εκσυχρονισμό της. Αν και δεν υπήρξαν σημαντικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ τους, η πολιτική κατάσταση της εποχής διαμόρφωσε τη σχέση τους σε ένα πλαίσιο τυπικότητας, χωρίς προσωπικές ή πολιτικές συνδέσεις. Παρά το γεγονός πως ο ίδιος ο Κώστας Σημίτης είχε δεχτεί σε επίπεδο φημών κριτική πως είχε στενή σχέση με την βασιλική οικογένεια , καθώς υπήρξε αναδεξιμιός του Πρίγκιπος Νικολάου, θείου του τέως, η σχέση του δεν επιβεβαιώθηκε ποτέ. Αντίθετα σύμφωνα με τις διηγήσεις του τέως ο πρώην πρωθυπουργός αντιμετώπισε με τόση αυστηρότητα την υπόθεση της προσφυγής ώστε να θεωρηθεί πως ήταν εμπαθής απέναντι στην πρώην βασιλική οικογένεια. Ειδικότερα, μιλώντας τότε στο δελτίο ειδήσεων του τηλεοπτικού σταθμού Αντέννα, ο τέως μονάρχης ανέφερε ότι οι χειρισμοί της κυβέρνησης τον αδίκησαν βαρύτατα και διευκρίνισε ότι ο ίδιος δεν επεδίωξε καμία χρηματική αποζημίωση, αλλά αντιθέτως ζήτησε την επιστροφή της περιουσίας του που έχει απαλλοτριωθεί. Ο τέως βασιλιάς μάλιστα είχε αναφέρει ακόμη πως ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης τον αντιμετωπίζει με προσωπική αντιπάθεια και αναρωτήθηκε πώς ο κ. Σημίτης ήταν έτοιμος να κάνει δηλώσεις λίγα λεπτά μετά την ανακοίνωση της δικαστική απόφασης, αποφεύγοντας πάντως να επιβεβαιώσει πως υπονοεί ότι ασκήθηκαν πολιτικές πιέσεις στο δικαστήριο.
Η νομική ομάδα του Δημοσίου
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί ότι από πλευράς ελληνικού δημοσίου για να αντιμετωπιστεί η προσφυγή του τέως είχε συγκροτηθεί μια νομική dream team αποτελούμενη αρχικά από τους Φωκίωνα Γεωργόπουλο, επίτιμο πρόεδρο του νομικού συμβουλίου του κράτους, Δημήτρη Τσάτσο μέγιστο Έλληνα συνταγματολόγο και πολιτειολόγο, τον γνωστό νομικό Νίκο Αλιβιζάτο, τον πρώην πρόεδρο της ακαδημίας Αθηνών Μιχάλη Σταθόπουλο και την πρώην νομική σύμβουλο του ΥΠΕΞ και σημερινή διευθύντρια του γραφείου ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ Μάνια Τελαλιάν.
Λίγα λόγια για τον καθένα
Ο Φωκιων Γεωργακόπουλος σημαντική προσωπικότητα στον τομέα της νομικής και της δημόσιας διοίκησης στην Ελλάδα. Διετέλεσε Νομικός Σύμβουλος του Κράτους και έχει συνεισφέρει σε πολλές νομικές υποθέσεις που αφορούν τη δημόσια διοίκηση.
Είναι γνωστός για τις θέσεις του σχετικά με τη διαφάνεια και τη νομιμότητα στη δημόσια ζωή, καθώς και για την εμπλοκή του σε σημαντικές υποθέσεις, όπως η κατάθεση του για τη λίστα Λαγκάρντ το 2015, όπου συμμετείχε στη συζήτηση γύρω από τη φορολογική διαφθορά. Η καριέρα του περιλαμβάνει επίσης θέσεις σε διάφορες κρατικές επιτροπές και οργανισμούς, όπου εργάστηκε για την προώθηση των νομικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα.
Ο Δημήτρης Τσάτσος ήταν διακεκριμένος Έλληνας συνταγματολόγος, πανεπιστημιακός και πολιτικός. Γεννήθηκε στην Αθήνα και προερχόταν από πολιτική οικογένεια. Σπούδασε νομικά στην Αθήνα και τη Χαϊδελβέργη, ανακηρύχθηκε διδάκτορας το 1960 και εργάστηκε σε σημαντικά πανεπιστήμια της Γερμανίας.Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, συνελήφθη και κρατήθηκε για τέσσερις μήνες. Μετά την πτώση της χούντας, υπηρέτησε ως υφυπουργός Παιδείας και συμμετείχε στη σύνταξη του Συντάγματος του 1975. Διετέλεσε ευρωβουλευτής με το ΠΑΣΟΚ, διακρινόμενος για τις παρεμβάσεις του σε θεσμικά ζητήματα. Απεβίωσε το 2010, αφήνοντας πίσω του σημαντικό έργο στον τομέα του συνταγματικού δικαίου.
Ο Νίκος Αλιβιζάτος (γεν. 1949) είναι Έλληνας νομικός, ακαδημαϊκός και πολιτικός. Γεννημένος στην Αθήνα, προέρχεται από οικογένεια που κατάγεται από την Κεφαλονιά και τη Χίο. Εγγονός του νομικού Μιχαήλ Θεοτοκά που υπήρξε νομικός σύμβουλος του κράτους κατά την διάρκεια των διαβουλεύσεων στη Συνθήκη της Λοζάνης το 1923.Αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή Αθηνών το 1972 και απέκτησε διδακτορικό από το Πανεπιστήμιο Paris II το 1977.Διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών για ένα μήνα στην κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη το 2004. Το 2015, ήταν υποψήφιος για την προεδρία της Δημοκρατίας, αλλά ηττήθηκε από τον Προκόπη Παυλόπουλο. Είναι καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έχει συμβάλει σημαντικά στη νομική επιστήμη στην Ελλάδα.
Η Μάνια Τελαλιάν είναι έγκριτη νομικός και διπλωμάτης, γνωστή για τη μακρά της θητεία στη Νομική Υπηρεσία του Υπουργείου Εξωτερικών της Ελλάδας. Έχει συμμετάσχει σε σημαντικές διαπραγματεύσεις και έχει εκπροσωπήσει τη χώρα σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΑΣΕ.Η Τελαλιάν έχει διακριθεί για την εμπειρία της στα ελληνοτουρκικά ζητήματα και έχει αναλάβει ρόλους που προάγουν τη συνεργασία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η συμβολή της στη νομική επιστήμη και η ενεργή συμμετοχή της σε διπλωματικές διαδικασίες την καθιστούν σημαντική προσωπικότητα στον τομέα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Ο Μιχάλης Σταθόπουλος (γεν. 1938) είναι διακεκριμένος Έλληνας νομικός και ακαδημαϊκός. Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου αναγορεύθηκε διδάκτορας. Έχει υπηρετήσει ως καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και είναι γνωστός για τη συμβολή του στη νομική επιστήμη, ιδιαίτερα στον τομέα του συνταγματικού δικαίου. Ως υπουργός Δικαιοσύνης, διακρίθηκε για τις μεταρρυθμίσεις που προώθησε, συμπεριλαμβανομένου του διαχωρισμού κράτους και εκκλησίας. Έχει δημοσιεύσει πολλά έργα που αναλύουν νομικά ζητήματα και έχει συμμετάσχει ενεργά σε δημόσιες συζητήσεις για τα δικαιώματα και τις ελευθερίες των πολιτών.