Με άρθρο του, ο Ηλίας Παπαθεοδώρου, Οργανωτικός Γραμματέας των Οικολόγων Πράσινων, παρουσιάζει την πολιτική πρόταση του Βασικού Εισοδήματος και Περιουσίας, ως λύση για τα οικονομικό αδιέξοδο χιλιάδων πολιτών.
Ζούμε σε μια εποχή οικονομικής αβεβαιότητας για τους πολλούς και ευημερίας για τους πολύ λίγους. Για πάνω από μια δεκαετία η χώρα βιώνει οικονομική κρίση, τώρα και υγειονομική, με τις κοινωνικές ανισότητες να έχουν οξυνθεί. Η μεσαία τάξη έχει αποδυναμωθεί, οι οικονομικά αδύναμοι έχουν επηρεαστεί δυσανάλογα από τις κρίσεις και η ανεργία είναι σε δυσθεώρητα ύψη.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η χώρα επαφίεται στο φτηνό δανεισμό, αυξάνει το χρέος της και στηρίζεται στον τουρισμό και την εποχική εργασία σε υπέρμετρο βαθμό. Οι τεράστιες αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος και των καυσίμων έχουν εξανεμίσει τις επιδοματικές κινήσεις της κυβέρνησης η οποία δεν έχει ξεφύγει της εξάρτησης από το ορυκτό αέριο. Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που αντιμετωπίζει τα προβλήματα αυτά αλλά στην χώρα μας δυστυχώς τα φαινόμενα είναι εντονότερα. Στην Ευρώπη τα Πράσινα κόμματα έχουν ανοίξει τη συζήτηση για εκφάνσεις της φτωχοποίησης, όπως η ανεργία και η έλλειψη στέγης, η ενίσχυση της δημόσιας υγείας και παιδείας, η δικαιότερη φορολογία και η καταπολέμηση της φοροαποφυγής και των φορολογικών παραδείσων. Στο πλαίσιο των συζητήσεων αυτών, δύο παλιές ιδέες έχουν ξαναέρθει στο προσκήνιο. Βασικό εισόδημα και βασική περιουσία.
Τι είναι το βασικό εισόδημα;
Το βασικό εισόδημα είναι γνωστότερο ως ιδέα εξισορρόπησης των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Κάθε πολίτης, λαμβάνει από το κράτος κάθε μήνα ένα βασικό εισόδημα που του προσφέρει το στοιχειώδες βιοτικό επίπεδο. Δεν λειτουργεί ως βασικός μισθός αλλά ως διασφάλιση οικονομικής σταθερότητας των πολλών. Επιπλέον, συμβάλει στη μείωση του εισοδηματικού χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών όπως και στην κοινωνική ενσωμάτωση ειδικών ομάδων. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι καταπολεμά άμεσα και αποτελεσματικότερα τα φαινόμενα φτώχειας αποφεύγοντας κοινωνικούς στιγματισμούς. Το βασικό εισόδημα αφού δίνεται σε όλους έχει μειωμένα κόστη διαχείρισης και επιτρέπει στους πολίτες να ρυθμίσουν τη ζωή τους χωρίς την πίεση της οικονομικής επιβίωσης. Για παράδειγμα, δίνει τη δυνατότητα σε ένα νέο ζευγάρι να κάνει παιδιά χωρίς το ζήτημα του «άνεργου γονιού», ή απελευθερώνει τον οικογενειακό προϋπολογισμό από το κόστος διαβίωσης ενός φοιτητή ή μειώνει το άγχος της απώλειας εργασίας.
Κριτικές που προτάσσουν την πιθανότητα οι πολίτες να μην θέλουν πλέον να εργαστούν θυμίζουν τη άδικη κριτική που δέχθηκε η χώρας μας την εποχή των μνημονίων περί «τεμπέληδων» και «χαραμοφάηδων». Οι υποστηρικτές του βασικού εισοδήματος πιστεύουν πως θα συμβεί το αντίθετο, δηλαδή πως η έλλειψη άγχους για την καθημερινότητα θα βοηθήσει στην ενεργοποίηση των πολιτών.
Πώς λειτουργεί η βασική περιουσία;
Η βασική περιουσία λειτουργεί διαφορετικά. Είναι μία εφάπαξ πληρωμή (στην Γερμανία προτείνουν 20.000 Ευρώ) με την συμπλήρωση του 18ο έτους της ηλικίας. Βοηθά τους νέους από οικονομικά αδύναμες οικογένειες να αρχίσουν την ενήλικη ζωής τους με ένα οικονομικό «μαξιλάρι» και όχι με μηδενικό τραπεζικό λογαριασμό. Επίσης, προσφέρει στους νέους μειωμένη εξάρτηση από την οικογένεια και στην οικογένεια μια οικονομική ανάσα. Η βασική περιουσία δεν αφορά τους έχοντες και έχει ως στόχο μια αμεσότερη αναδιανομή του πλούτου προς τις νεότερους μη έχοντες, συμβάλλοντας έτσι στην καταπολέμηση της οικονομικής ανισότητας. Η χρηματοδότησή της είναι εφικτή μέσα από φόρους στους υπερπλούσιους. Το Ιανουάριο του 2022, 100 υπερπλούσιοι κυρίως από ΗΠΑ, Αγγλία και Γερμανία ζήτησαν από τις κυβερνήσεις την αύξηση φορολόγησης της περιουσίας τους για να χρηματοδοτηθούν τέτοια ακριβώς προγράμματα.
Το βασικό εισόδημα και η βασική περιουσία μπορούν να συμβάλουν άμεσα και στην άμβλυνση των οικονομικών ανισοτήτων αλλά και στην προώθηση της κοινωνικής συνοχής. Ιδιαίτερα στην περίπτωση του βασικού εισοδήματος αυτό επιτυγχάνεται χωρίς να γίνεται διαχωρισμός μεταξύ αυτών που δίνουν και αυτών που λαμβάνουν. Οι πολίτες που έχουν υψηλά εισοδήματα θα επιστρέψουν το ποσό που έλαβαν στο κράτος μέσω της φορολογίας ενώ οι οικονομικά αδύναμοι αποκτούν οικονομική ασφάλεια χωρίς στιγματισμούς. Μια ενδιαφέρουσα ιδέα είναι μέρος του βασικού εισοδήματος να διανείμετε από την ΕΕ στους πολίτες της. Με αυτόν τον τρόπο, ίσως συμβάλει και στην Ευρωπαϊκή ενοποίηση. Όπως και να έχει, οι κυβερνήσεις πρέπει να ισχυροποιήσουν την κοινωνική πολιτική και να διαχειριστούν έναν κόσμο που οι αποστάσεις μεταξύ των κοινωνικών ομάδων αυξάνουν αντί να μειώνονται. Δεν είναι δυνατόν να υπάρχει τόσος πλούτος στον πλανήτη και να ανεχόμαστε την φτώχεια, την ανεργία και την έλλειψη στέγης.