Στην έναρξη της θερινής περιόδου, με τις δημοσκοπήσεις να τον ευνοούν, αλλά με την εξωτερική και εσωτερική ατζέντα να βρίσκονται σε μεγάλη ανισορροπία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης βάζει την κυβέρνηση να δουλεύει σε προεκλογικούς ρυθμούς, συνεχίζοντας, δημοσίως, να απορρίπτει τις εκλογές πριν από το 2023.
Από τις αρχές Μαΐου οι δημοσκοπήσεις δείχνουν μια σταθερή εικόνα. Η διαφορά της κυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ κινείται από 8,5% (Pulse), 8,9% (GPO), 9,9% (Marc), ως και 10,4% (Metron Analysis, η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε μετά την επίσκεψη του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ).
Όσο ο Μητσοτάκης βρισκόταν στην Αμερική, τα κόμματα της αντιπολίτευσης, ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-Κίνημα Αλλαγής, ασχολούνταν με τις κομματικές τους διαδικασίες, οι οποίες δεν ανέδειξαν κάτι απρόσμενο, ώστε να τραβήξουν το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης. Το αποτέλεσμα ήταν ότι ο πρωθυπουργός κυριάρχησε επικοινωνιακά.
Το παράδοξο των δημοσκοπήσεων
Σε πρώτη ανάγνωση οι δημοσκοπήσεις παρουσιάζουν ένα παράδοξο. Στην κοινωνική ατζέντα (ακρίβεια, εργασιακά, παιδεία κ.λπ.), η δυσαρέσκεια του κόσμου παραμένει σε υψηλά επίπεδα, αλλά το ποσοστό της κυβέρνησης δεν πέφτει και η αντιπολίτευση δεν επωφελείται από τις αστοχίες της.
Από τις αρχές του περασμένου Σεπτεμβρίου, οι μετρήσεις έδειχναν μια μικρή αλλά συνεχή πτωτική πορεία της κυβέρνησης. Οι υπέρογκες αυξήσεις στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού και η ακρίβεια σε όλα τα αγαθά της καθημερινότητας, από τη βενζίνη μέχρι το σούπερ μάρκετ, φάνηκε να φθείρουν ανεπανόρθωτα τα ποσοστά της.
Ωστόσο, η τάση αυτή ανακόπηκε όταν ανακοινώθηκαν τα πρώτα μέτρα στήριξης για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και ανατράπηκε έπειτα από την παρουσία του Μητσοτάκη στη Ουάσιγκτον και την ομιλία του στο Κογκρέσο. Κάτι που δείχνει ότι η σχέση της κυβέρνησης με την κοινωνία παραμένει ισχυρή.
Αν συνυπολογίσει κάποιος ότι στα θετικά σημεία της κυβέρνησης, εκτός από τον ψηφιακό μετασχηματισμό, που βρίσκεται πάντα ψηλά, και τον τουρισμό, που φαίνεται να σημειώνει ρεκόρ, περιλαμβάνονται επίσης η αμυντική θωράκιση της χώρας και η εξωτερική πολιτική, τότε η αυξανόμενη τουρκική προκλητικότητα αφενός γίνεται επικίνδυνη, αφετέρου συσπειρώνει ψηφοφόρους γύρω από την κυβέρνηση.
Μηνύματα στην Τουρκία από το υπουργικό
Στα ελληνοτουρκικά αναφέρθηκε επιγραμματικά ο πρωθυπουργός στο υπουργικό συμβούλιο, στέλνοντας, όμως, ισχυρά μηνύματα στην Τουρκία. «Δεχόμαστε από τους γείτονές μας νέους λεονταρισμούς, αλλά όσο αυτοί απειλούν, τόσο εκτίθενται και πιστεύω ότι όσο μας προκαλούν, τόσο περιθωριοποιούνται», «δεν έχουμε λόγο να ανοίξουμε διάλογο με το παράνομο, με το ανιστόρητο και τελικά με το αδιέξοδο. Αντίθετα, μένουμε πάντα ανοιχτοί σε κάθε προσέγγιση που εδράζεται στη διεθνή νομιμότητα, αλλά και στις σχέσεις καλής γειτονίας. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι δεν θα υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματά μας και προφανώς δεν σημαίνει κιόλας ότι δεν θα δημοσιοποιούμε διεθνώς, σε όλα τα fora, όσα απαράδεκτα συμβαίνουν τους τελευταίους μήνες στην περιοχή μας», είπε.
Η επίσκεψη στις ΗΠΑ τόνωσε, σύμφωνα με τις μετρήσεις, περισσότερο το προφίλ του Κυριάκου Μητσοτάκη, η απήχηση του οποίου παραμένει υψηλότερη από αυτή της κυβέρνησης. Παράλληλα, η δημοφιλία του δεν απειλείται από κανέναν άλλο πολιτικό αρχηγό, αλλά και τα κόμματα της αντιπολίτευσης δεν προσφέρουν, μέχρι στιγμής, μια ισχυρή εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης.
Ανοίγει ξανά η εσωτερική ατζέντα
Στην ομιλία του στο υπουργικό συμβούλιο, ο πρωθυπουργός έκλεισε τον κύκλο της εξωτερικής ατζέντας, από τον οποίο αποκόμισε κέρδη, και σήμανε την επιστροφή στα θέματα εσωτερικής επικαιρότητας προκειμένου να περιορίσει τις ζημιές του. Τα αδύναμα σημεία της κυβέρνησης παραμένουν σταθερά η οικονομία και η ακρίβεια, τα εργασιακά, η εγκληματικότητα, η Παιδεία, οι κάθε είδους καταστροφές.
Με τον τρόπο του ο κ. Μητσοτάκης κάλεσε τους υπουργούς να ξεφύγουν από τη διαλυτική φημολογία περί ανασχηματισμού και πρόωρων εκλογών και να σηκώσουν τα μανίκια, προσδιορίζοντας τις προτεραιότητες των ερχόμενων μηνών όχι μόνο σε διαχειριστικό επίπεδο αλλά και σε ιδεολογικό. Όμως, το γεγονός ότι δεν έβαλε φρένο στη σχετική συζήτηση ερμηνεύτηκε από κάποιους ότι ίσως δεν έχει κλείσει το θέμα των εκλογών το φθινόπωρο, παρά την επαναλαμβανόμενη θέση του ότι οι κάλπες θα στηθούν την άνοιξη του 2023. Πάντως, άπαντες, υπουργοί, βουλευτές, αντιπολίτευση, κινούνται σε προεκλογικούς ρυθμούς και προετοιμάζονται για το φθινόπωρο.
Στην παρέμβασή του ο πρωθυπουργός προέταξε τα μέτρα στήριξης για το ρεύμα, αναφέροντας την επιστροφή μέχρι 60% του ποσού που πλήρωσαν οι καταναλωτές στους λογαριασμούς, μέσω της πλατφόρμας που θα ανοίξει στα μέσα Ιουνίου, στην εξουδετέρωση της ρήτρας αναπροσαρμογής από 1ης Ιουλίου, με τον μηχανισμό σταθεροποίησης των τιμών, και τη φορολόγηση στο 90% των υπερκερδών των εταιρειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. «Προκαλέσαμε αμηχανία σε κάποιους», σημείωσε ο κ. Μητσοτάκης και ανέφερε ότι η επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, προέτρεψε στο Νταβός και άλλα κράτη να μιμηθούν την Ελλάδα, ενώ στη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο ψηφίστηκε μόνο με τις ψήφους της ΝΔ. «Η κυβέρνηση είναι εδώ και θα είναι εδώ για κάθε πολίτη που δοκιμάζεται», επισήμανε.
Αιχμή του δόρατος για την ιδεολογική μάχη είναι το νομοσχέδιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, το οποίο χαρακτήρισε «τολμηρό και μεταρρυθμιστικό», και κάλεσε τους υπουργούς του να το στηρίξουν. Στο πλαίσιο αυτό, προέταξε τη μηδενική ανοχή στην ανομία εντός των πανεπιστημίων και έθεσε στον ΣΥΡΙΖΑ, χωρίς να τον κατονομάσει, το δίλημμα «γνώση και ελευθερία ή ανομία, βιβλιοθήκη ή βαριοπούλα;».
Δεν είναι τυχαία η επιλογή του πρωθυπουργού να επαναφέρει στη συζήτηση τις ιδεολογικές διαχωριστικές γραμμές που διαφοροποιούν τη ΝΔ από τον ΣΥΡΙΖΑ. Το ποια ατζέντα θα επικρατήσει τους ερχόμενους μήνες στη δημόσια συζήτηση θα διαμορφώσει τον συσχετισμό των δυνάμεων. Στα θέματα εξωτερικής πολιτικής η κυβέρνηση κυριαρχεί, στα εσωτερικά θέματα χωλαίνει. Τις εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά ή τις αλλαγές που συμβαίνουν διεθνώς εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία δεν μπορεί να τις ελέγξει. Αντιθέτως, τα προβλήματα της καθημερινότητας έχει πολλά εργαλεία στα χέρια της για να διορθώσει. Τα αποτελέσματα θα αρχίσουν να φαίνονται στις μετρήσεις των ερχόμενων εβδομάδων. Και όπως δείχνει η εμπειρία του υπουργείου Εργασίας, όπου άρχισαν να έχουν απτά αποτελέσματα οι μεταρρυθμίσεις, όπως π.χ. με την εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας εργασίας, η στάση του κοινού μεταβλήθηκε θεαματικά.
Πού βρίσκονται ο ΣΥΡΙΖΑ και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ
Στην έναρξη του καλοκαιριού, φαίνεται ότι το πολιτικό σκηνικό παραμένει σταθερό. Όσες μετακινήσεις ψηφοφόρων ήταν να γίνουν έχουν γίνει. Ο ΣΥΡΙΖΑ διατηρεί το ποσοστό του σκληρού πυρήνα του, στο 25%, χωρίς να κερδίζει επιπλέον δυσαρεστημένους ψηφοφόρους, και το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ παραμένει στο διψήφιο ποσοστό με αυξομειώσεις, που είναι αναμενόμενες καθώς ακόμα προσπαθεί να κατοχυρώσει τη νέα φυσιογνωμία του.
Η συγκέντρωση αυξημένου ποσοστού στα δεξιά της ΝΔ δεν φαίνεται να αποτελεί πρόβλημα για την κυβέρνηση, όσο ο χώρος αυτός παραμένει κατακερματισμένος και η απήχηση του κ. Μητσοτάκη στο δεξιό ακροατήριο παραμένει υψηλή. Τυχόν επιθετική διεκδίκηση του συγκεκριμένου χώρου θα μπορούσε να διαταράξει τις λεπτές ισορροπίες με τον μεσαίο χώρο, ο οποίος ενδιαφέρει περισσότερο τον κ. Μητσοτάκη. Μεγαλύτερη πίεση ασκεί στην κυβέρνηση το φιλορωσικό τμήμα των ψηφοφόρων, το οποίο αγγίζει το 14%, και αφαιρεί μονάδες κυρίως από τη ΝΔ. Στον μεσαίο χώρο, ο Αλέξης Τσίπρας φαίνεται ότι δεν μπορεί να επεκταθεί, εκεί όμως ανεβαίνει ο Νίκος Ανδρουλάκης, με αυξημένα ποσοστά τόσο προσωπικά όσο και του κόμματός του.
Με την κυβέρνηση σε αυτή τη φάση να φλερτάρει, δημοσκοπικά τουλάχιστον, με την αυτοδυναμία, συμφέρει να συμπιεστεί αφόρητα ο κ. Ανδρουλάκης ή τόσο όσο να αποτελέσει έναν δυνητικό κυβερνητικό εταίρο. Ή, όπως διερωτώνται κάποιοι «ψημένοι» στα εκλογικά μαγειρεία, χρειάζεται το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ ως άλλοθι αυτοδυναμίας, σε περίπτωση που κάνει εκλογές το φθινόπωρο, πάρει 35%-36% και καλέσει τον κ. Ανδρουλάκη σε συνεργασία, την οποία αυτός μάλλον θα αρνηθεί ή θα θέσει θέμα άλλου πρωθυπουργού. Τότε, ο κ. Μητσοτάκης θα πάει σε δεύτερες εκλογές, επιρρίπτοντας την ευθύνη για τον μη σχηματισμό κυβέρνησης στο ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, και θα διεκδικεί την αυτοδυναμία έναντι της ακυβερνησίας.
Όλα αυτά τα σενάρια προϋποθέτουν ότι το καλοκαίρι θα κυλήσει ομαλά, είτε με τα ελληνοτουρκικά είτε με τις πυρκαγιές, και ότι αν ο πρωθυπουργός επιλέξει την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες θα τη δικαιολογήσει με τρόπο που δεν θα πλήξει το προφίλ της αξιοπιστίας που καλλιεργεί επίμονα.