Πάνω στα λεγόμενα «εθνικά θέματα» έχουν κτιστεί πολιτικές καριέρες. Το ζήσαμε με το «μακεδονικό», το ξαναζούμε τώρα, για απείρως βαρύτερης διάστασης ζήτημα: τις μονίμως προβληματικές σχέσεις με την Τουρκία, που χρόνο με τον χρόνο χειροτερεύουν, με δραματική αποκορύφωση το τελευταίο διάστημα…
Με κίνητρο εθνικισμούς, υπερπατριωτισμούς, σκοπιμότητες, καιροσκοπισμούς. Αλλά και ανόητες ιδεοληπτικές, «διεθνικιστικές», αφοριστικές εμμονές. Κάποιοι πιστεύουν αυτά που υποστηρίζουν και για τα οποία μάχονται. Άλλοι το κάνουν για λόγους τακτικισμού. Πιθανότατα και κομματικής σκοπιμότητας…
Οι διερευνητικές συνομιλίες που ξανάρχισαν (που δεν είναι ούτε διάλογος, ούτε διαπραγμάτευση, βολιδοσκοπήσεις «κλίματος» είναι -ακριβώς όπως και οι προηγούμενες 61…), γεννούν το ερώτημα: η Τουρκία θέλει σοβαρά κάποια προσέγγιση, ή παίζει πάλι τη γάτα με το ποντίκι επειδή θέλει να κερδίσει χρόνο και να «γραδάρει» τις προθέσεις της κυβέρνησης Μπάιντεν, να δείξει το «διαλλακτικό» της πρόσωπο, να απομακρύνει το ενδεχόμενο ευρωπαϊκών κυρώσεων (αυτό φαίνεται να το πετυχαίνει προσώρας), που θα τσάκιζαν την ήδη ρηγματωμένη οικονομία της;
Κατ’ αρχήν, έτσι φαίνεται. Ο συνεχιζόμενος νεο-οθωμανικός επεκτατισμός, η επιμονή στο δόγμα της «γαλάζιας πατρίδας» δεν δημιουργούν κλίμα συγκρατημένης, έστω, αισιοδοξίας ότι αυτή η φορά θα είναι διαφορετική. Για να ξέρουμε αν τώρα πράγματι επιθυμεί την (με άγνωστο χρονικό ορίζοντα και συνακόλουθα «πάνω-κάτω») επίλυση των διαφορών, δεν υπάρχει άλλος τρόπος παρά να την τεστάρουμε. Αποδεχόμενοι την επανέναρξη των διερευνητικών. Και αυτό κάνει η κυβέρνηση. Ούτε «ξεπουλάει», ούτε «υπονομεύει τις εθνικές γραμμές». Με επιφυλακτικότητα, σχέδιο και επίγνωση του κακοτράχαλου εδάφους. Βολιδοσκοπεί, ξεκαθαρίζει προθέσεις και επικοινωνισμούς της Άγκυρας.
Ο κ. Σαμαράς διακήρυξε γι’ άλλη μια φορά το «όχι σε όλα». Ο ίδιος βέβαια, ως πρωθυπουργός, όχι μόνο δεν διέκοψε τις διερευνητικές αλλά τις προωθούσε κιόλας! Άλλες συνθήκες τότε, άλλες σήμερα -σύμφωνοι. Αλλά και τότε οι Τούρκοι επέμεναν για λύση «όλων των προβλημάτων και των διαφορών», και όχι μόνο της υφαλοκρηπίδας που εμείς αναγνωρίζαμε ως «μοναδική διαφορά». Τότε δεν συνομιλούσαμε με «πειρατές», όπως καταγγέλλει σήμερα ο πρώην πρωθυπουργός;
Δεν υπάρχει Έλληνας πρωθυπουργός που θα εκχωρήσει εθνική κυριαρχία. Θα φλέρταρε επικίνδυνα με το Γουδί! Άλλο όμως «εθνική μειοδοσία» και άλλο ρεαλιστική (και ανήσυχη…) προσέγγιση ενός προβλήματος, που τον τελευταίο μισό αιώνα επιδεινώνεται εις βάρος μας. Τι καταφέραμε με το «δόγμα ακινησίας και απραξίας» όλα αυτά τα χρόνια; Και δεν ανησυχούμε μήπως τα επόμενα χρόνια η κατάσταση ευνοεί ακόμη περισσότερο την Άγκυρα;
Το 2003, επί Σημίτη, οι διερευνητικές είχαν σημειώσει σημαντική πρόοδο στον βασικό πυρήνα του προβλήματος: τον σταδιακό και κλιμακωτό ορισμό των εθνικών χωρικών υδάτων Ελλάδος και Τουρκίας, την εναρμόνισή τους με τον εναέριο χώρο (που η Ελλάδα επιμένει παρανόμως να αναγνωρίζει ευρύτερο των χωρικών…) και από κει και μετά την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών ΑΟΖ, υφαλοκρηπίδα, που αναγκαστικά σχετίζονται με την αναγνωρισμένη έκταση των χωρικών υδάτων. Τότε, μάλιστα, οι «επαφές» είχαν καταλήξει και σε ποσοστά, με την Ελλάδα να «κερδίζει» ένα περίπου 20% των χωρικών υδάτων (και συναφών ζωνών) σε σχέση με αυτά που έχει, αλλά… δεν έχει κατοχυρώσει!
Είναι μια προσέγγιση ρεαλισμού και με προοπτική. Η Τουρκία δεν μπορεί να είναι «αποκλεισμένη» και να δικαιούται να βγαίνει στο Αιγαίο μέχρι τα… 3 ή τα 6 μίλια! Είναι παράλογο. Οταν επιμένουμε στα διεθνή φόρα δεν πείθουμε κανέναν, είναι δυνάμει νάρκη και απειλή της ειρήνης.
Ο κ. Μητσοτάκης τα καταλαβαίνει όλα αυτά -σε αντίθεση με ορισμένους αναλυτές άκαμπτους και μονολιθικούς, λες και υπάρχει οτιδήποτε ευθύγραμμο και απαράβατο σε αυτόν τον κόσμο. Γι’ αυτό και δεν μιλά για «υφαλοκρηπίδα και μόνο», αλλά για οριοθέτηση «θαλασσίων ζωνών», που αναγκαστικά περιλαμβάνουν τα χωρικά ύδατα, είναι προϋπόθεση sine qua non για οποιαδήποτε άλλη συμφωνημένη διευθέτηση. Και, φυσικά, για την οψέποτε παραπομπή των ελληνοτουρκικών διαφορών στη Χάγη!
Δεν υπάρχουν μεγάλες προσδοκίες ότι με τις διερευνητικές «πάμε για κάποιο αποτέλεσμα». Το παρελθόν της Τουρκίας δεν δίνει χώρο για τέτοιες αισιοδοξίες. Σίγουρα πάντως (και άγνωστο για πόσο…) αποφεύγουμε κάτι χειρότερο, το «σπρώχνουμε» πιο πίσω και κερδίζουμε χρόνο. Προετοιμαζόμαστε «αποτρεπτικά», και αυτό ανησυχεί την Άγκυρα, επεκτείνουμε και παγιώνουμε συμμαχίες και συναντιλήψεις, προετοιμαζόμαστε για όλα τα ενδεχόμενα…
Είναι κρίμα, πάντως, ότι ο λαός που εφηύρε το μέτρο, τον λόγο και τη διαλεκτική, έχει καταντήσει να θεωρεί τον διάλογο, τον συμβιβασμό, τον ρεαλισμό… εγκλήματα και προδοσία!