Οι εξελίξεις στην Ουκρανία έχουν προκαλέσει παγκόσμια ανησυχία. Δεν είναι λίγοι όσοι βλέπουν πολεμικά σενάρια εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, ακόμη και πόλεμο με τη Δύση.
Τι ισχύει τελικά; Πόσο πιθανή είναι η κλιμάκωση και η σύγκρουση με πολεμικά μέσα; Θα εισβάλει η Ρωσία στην Ουκρανία; Γιατί δεν είναι πιθανό να εμπλακεί η Δύση; Γιατί είναι τόσο σημαντική η Ουκρανία για τη Ρωσία;
Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά στο iefimerida.gr ο κ. Κωνσταντίνος Φίλης, αναπληρωτής καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Αμερικανικό Κολλέγιο Ελλάδας και αναλυτής διεθνών θεμάτων του ANT1.
Αποκαλύπτει επίσης δύο πολύ σημαντικά στοιχεία: Το πρώτο, είναι μια εξήγηση κορυφαίου Ρώσου πολιτικού σε ανεπίσημη συζήτηση με Ελληνα διπλωμάτη, προ ετών, γιατί η Μόσχα «δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τρεις χώρες: Λευκορωσία, Ουκρανία και Καζακστάν».
Ο κ. Φίλης αποκαλύπτει επίσης και μια σημαντική διπλωματική πτυχή που δεν έχει ακουστεί δημόσια ως τώρα και αφορά στη στάση της υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Γουέντι Σέρμαν στους πρεσβευτές των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ.
Εξηγεί γιατί έχουμε ένα «μπρα ντε φερ» γοήτρου και επιρροής από ΗΠΑ και Ρωσία, αναλύει τις κινήσεις του γαλλογερμανικού άξονα καθώς και το πού οφείλονται οι διαφορετικές στάσεις που τηρούν οι χώρες της Δύσης.
Κάνει εξάλλου και την αιφνίδια παρατήρηση ότι η Ρωσία σέβεται τη συμφωνία της Γιάλτας του '45, αλλά όχι το status που επέβαλε στην ευρύτερη περιοχή η Δύση μετά τη λήξη του ψυχρού πολέμου.
Τέλος, αναλύει τη στάση της Τουρκίας στο Ουκρανικό αλλά και την ενόχλησή της για τα γαλλικά Rafale που απέκτησε η Ελλάδα.
Ακολουθεί αναλυτικά η συνέντευξη του Κων. Φίλη στο iefimerida.gr για την Ουκρανία
- Πόσο πιθανή είναι η στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας-Δύσης;
Οι πιθανότητες να δούμε στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ανατολής-Δύσης είναι πάρα πολύ περιορισμένες, κυρίως γιατί όπως το τανγκό, έτσι και στον πόλεμο, χρειάζονται δύο. Αν πρόκειται να δούμε μια στρατιωτικού χαρακτήρα επιχείρηση αυτή θα είναι μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας.
Η Δύση, είτε ως ΝΑΤΟ, είτε πολύ περισσότερο ως ΕΕ δεν πρόκειται να εμπλακεί άμεσα. Έχει ήδη στείλει οπλισμό στους Ουκρανούς, κάτι που οι Ρώσοι θεωρούν ότι είναι λάθος κίνηση γιατί τονώνει την αυτοπεποίθηση των Ουκρανών και μπορεί να τους οδηγήσει σε κάποιο λάθος. Η αλήθεια είναι ότι καμία χώρα, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ δεν θέλει να εμπλακεί σε κάποιου είδους στρατιωτική αντιπαράθεση με τη Ρωσία για χάρη της Ουκρανίας. Η Ουκρανία δεν είναι χώρα-μέλος του ΝΑΤΟ, άρα δεν υπάρχει ζήτημα ενεργοποίησης του άρθρου 5. Συνεπώς εάν και εφόσον έχουμε κάποια εξέλιξη που θα οδηγήσει σε πολεμική σύγκρουση, αυτή δεν θα είναι μεταξύ Ρωσίας και Δύσης.
- Αρα οι απειλές Μπάινταν σε περίπτωση που υπάρξει μεγάλης κλίμακας -και όχι μικρής, φράση που προκάλεσε συζητήσεις- επίθεση της Ρωσίας προς την Ουκρανία αφορούσε μόνο σε οικονομικές κυρώσεις;
Αυτό που οι Αμερικανοί θέλουν πάση θυσία να αποφύγουν, για λόγους εικόνας, εντυπώσεων, γοήτρου, κύρους αλλά και για λόγους ουσίας, είναι μια εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Είτε μικρής, είτε μεγάλης κλίμακας, γιατί η αλήθεια είναι ότι ο Μπάιντεν, όπως σωστά είπατε, έσπευσε να το διορθώσει και μάλιστα δύο φορές σε λίγες ώρες, μία από τον Λευκό Οίκο και μία από τον ίδιο τον πρόεδρο.
Μάλιστα, οι ΗΠΑ, προκειμένου να διορθώσουν την εικόνα που δημιούργησαν οι δηλώσεις Μπάιντεν, στις οποίες φαινόταν να αποδέχονται μια μικρής έκτασης εισβολή, σκέφτονται να στείλουν στρατεύματα και οπλισμό σε βαλτικές χώρες και της Ανατολικής Ευρώπης. Ενώ, την ίδια στιγμή, ο Μπλίνκεν λέει πως είναι αχρείαστες οι κυρώσεις σε αυτή τη φάση. Θέλει η Ουάσιγκτον να δημιουργήσει σύγχυση στη Μόσχα ως προς τις αποφάσεις της, ακριβώς όπως το κάνει η δεύτερη.
Κορυφαίο στέλεχος του ρωσικού κράτους, πριν χρόνια, σε ανεπίσημη συζήτηση με Έλληνα διπλωμάτη,: «Η Ρωσία δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τρεις χώρες: Λευκορωσία, Ουκρανία και Καζακστάν»
Άρα οι Αμερικανοί θέλουν να αποτρέψουν πάση θυσία μια κίνηση από πλευράς Ρωσίας η οποία θα επιβεβαιώνει αυτό το οποίο όλοι λίγο ως πολύ γνωρίζουμε: Ότι αυτή τη στιγμή η Ρωσία, σε ένα μεγάλο κομμάτι του μετασοβιετικού χώρου, έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο.
Εδώ να κάνω μια απαραίτητη σημείωση, λέγοντας ότι η Ουκρανία, η Λευκορωσία και το Καζακστάν είναι τρεις χώρες πάρα πολύ σημαντικές για τη Ρωσία, οι σημαντικότερες έναντι όλων των υπολοίπων μετασοβιετικών χωρών.
Προς επίρρωσιν επικαλούμαι μια φράση που είχε πει πριν από αρκετά χρόνια σε ανεπίσημη συζήτηση με Έλληνα διπλωμάτη, κορυφαίο στέλεχος του ρωσικού κράτους: «Η Ρωσία δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τρεις χώρες: Λευκορωσία, Ουκρανία και Καζακστάν, που της είναι απαραίτητες για την γεωπολιτική, ενεργειακή και πληθυσμιακή της ασφάλεια».
Αυτό σημαίνει, ότι γι’ αυτές τις χώρες, η Ρωσία θα μπορούσε πραγματικά να εμπλακεί ακόμη και σε πολεμικές επιχειρήσεις, όπως το απέδειξε και με τη Γεωργία το 2008 και με την Ουκρανία το 2014. Άρα, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτό που είναι πάρα πολύ σημαντικό για τη Ρωσία δεν είναι τόσο σημαντικό για τη Δύση ή ότι η σημασία του για τη Δύση περιορίζεται κυρίως στο σκέλος του γοήτρου και δεν είναι θέμα υψίστης ζωτικής σημασίας, όπως είναι για τους Ρώσους.
Παρ' όλα αυτά, εάν γινόταν κάτι θα ήταν μεγάλο πλήγμα -το δεύτερο μετά το Αφγανιστάν- για τον Αμερικανό πρόεδρο, ο οποίος δεν διάγει και την καλύτερη περίοδο, είναι αρκετά χαμηλά στις δημοσκοπήσεις μόλις ένα χρόνο μετά την ανάληψη της προεδρίας.
Οι μόνοι τρόποι που οι Αμερικανοί έχουν να πιέσουν τη Ρωσία είναι δύο:
- Πρώτον, να συμπήξουν ένα ενιαίο μέτωπο έναντι αυτής, κάτι το οποίο δεν το έχουν καταφέρει και,
- Δεύτερον, να την απειλήσουν με οικονομικές κυρώσεις που θα μπορούσαν να γονατίσουν τη ρωσική οικονομία. Αλλά και εδώ φαίνεται ότι υπάρχει απροθυμία μεταξύ άλλων δυτικών εταίρων, οι οποίοι έχουν πολύ μεγαλύτερο βαθμό εξάρτησης ή αλληλεξάρτησης με τη Ρωσία. Ας πούμε μια πρόταση που έγινε να τεθεί η Ρωσία εκτός τραπεζικού συστήματος SWIFT (σ.σ. ρυθμίζει τις διεθνείς διατραπεζικές συναλλαγές), το οποίο πράγματι θα είχε τεράστιες συνέπειες και για τις ρωσικές τράπεζες και για την πρόσβαση ων ρωσικών εταιρειών σε διεθνή κεφάλαια, άρα συνολικά για τη ρωσική οικονομία, απερρίφθη από άλλες χώρες τις Δύσης.
- Πού οφείλεται ο διχασμός των δυτικών χωρών; Μόνο στις σχέσεις αλληλεξάρτησης;
Για τις ΗΠΑ η Ρωσία είναι ο 26ος εμπορικός εταίρος, για την ΕΕ ο 5ος εμπορικός εταίρος και ο «νούμερο ένα» ενεργειακός εταίρος. Αρα υπάρχει διαβάθμιση για τη σημασία που έχει η Ρωσία για την κάθε πλευρά. Η Γερμανία εισάγει από τη Ρωσία περίπου το 40% του φυσικού αερίου που καταναλώνει. Γι’ αυτό και η στάση της Γερμανίας είναι πιο προσεκτική. Παρότι η υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ που προέρχεται από τους Πράσινους, είναι ιδιαίτερα επικριτική απέναντι στους Ρώσους. Βλέπουμε ότι αυτό δεν αλλάζει συνολικά τη στάση της Γερμανίας. Να προσθέσω ακόμη στους λόγους που η ΕΕ (κυρίως η Γερμανία) θέλει να αποφύγει τη σύγκρουση με τη Ρωσία και την επιβολή σκληρών κυρώσεων είναι και η τυχόν διατήρηση των υψηλών τιμών ενέργειας, για τις οποίες εν μέρει ευθύνεται και η Μόσχα, λόγω ολιγοπωλιακού στάτους στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου.
Άρα το πρώτο είναι θέμα καθαρά συμφερόντων, είτε μιλάμε για εμπορικά, είτε για ενεργειακά. Μην ξεχνάμε ότι ο Nord Stream 2 αυτή τη στιγμή έχει «παγώσει» προσωρινά, διότι εμπλέκεται και αυτός στα τεκταινόμενα της Ουκρανίας. Είχαμε μια πολύ σκληρή δήλωση προχθές του ΥΠΕΞ της Ουκρανίας, ο οποίος επιτέθηκε στη Γερμανία, λέγοντας ότι ενθαρρύνει τον Πούτιν με το να αρνείται να προμηθεύσει με όπλα την Ουκρανία. Επίσης, είχαμε και ένα επικριτικό tweet του προέδρου της Ουκρανίας έναντι της δήλωσης του Μπάιντεν. Φαίνεται λοιπόν ότι η Ουκρανία είναι σε μια ανησυχία για το βάθος της δέσμευσης των εταίρων της. Για να κλείσω την απάντηση στο ερώτημα. Ο διχασμός της Δύσης είναι εύλογος, από τη στιγμή που είναι άλλη η σημασία της Ρωσίας για τις χώρες του δυτικού ημισφαιρίου.
Εδώ πρέπει να σας κάνω και μια αποκάλυψη, είναι κάτι που δεν έχει ακουστεί δημόσια ως τώρα. Η υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Γουέντι Σέρμαν, όταν επισκέφθηκε το ΝΑΤΟ μετά τις συναντήσεις που έκανε με τους Ρώσους, δεν είδε όλους τους πρεσβευτές των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ μαζί, αλλά τους χώρισε σε τρεις κατηγορίες.
- Η πρώτη κατηγορία ήταν οι παραδοσιακοί, ιστορικοί εταίροι, στους οποίους συμπεριλαμβάνεται και η Ελλάδα αλλά και η Τουρκία (Γαλλία, Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο κ.λπ).
- Η δεύτερη κατηγορία ήταν οι πρεσβευτές των κρατών της ανατολικής Ευρώπης, κυρίως των χωρών του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας και οι Βαλτικές.
- Η τρίτη κατηγορία ήταν οι Σκανδιναβικές.
Αυτό από μόνο του δείχνει κάτι σε σχέση με το ΝΑΤΟ. Και είναι προφανές ότι η Γερμανία -που έτσι και αλλιώς παραμένει σιωπηλή εντός του ΝΑΤΟ- είναι αρκετά προβληματισμένη για τις κυρώσεις που πρέπει να επιβληθούν στη Ρωσία.
- Πάντως, ένα κομμάτι του λεγόμενου σχήματος της Νορμανδίας με Γαλλία, Γερμανία θα έχει αυτή την εβδομάδα συνάντηση στο Παρίσι για το Ουκρανικό. Βλέπετε ότι επιχειρεί να λειτουργήσει ο γαλλογερμανικός άξονας μπροστά στο φόβο να είναι και πάλι απούσα η ΕΕ από τις εξελίξεις;
Το γεγονός ότι η Γαλλία και όχι η Γερμανία θα φιλοξενήσει την Τετάρτη συνάντηση Ρώσων και Ουκρανών αξιωματούχων είναι ενδεικτικό για τον ρόλο που φαίνεται να αναλαμβάνει το Παρίσι, αξιοποιώντας τη δυνατότητα που του δίνει η ευρωπαϊκή προεδρία και ότι η νέα γερμανική κυβέρνηση ψάχνεται.
Ο Μακρόν, αισθανόμενος – και λόγω του ότι η Γαλλία ασκεί αυτή τη στιγμή την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου - ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι εντελώς εκτός, έκανε μία δήλωση από το Ευρωκοινοβούλιο. Είπε ότι η ΕΕ θα πρέπει να πάει σε απευθείας διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία και έχει ένα δίκιο σ’ αυτό, διότι δεν μπορούν να συζητούν Ρώσοι και Αμερικανοί για τη νέα ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφάλειας χωρίς τους Ευρωπαίους. Αλλά επειδή δέχθηκε κριτική επ’ αυτού, υποχρεώθηκε να δηλώσει ότι προτίθεται να στείλει γαλλικά στρατεύματα στη Ρουμανία για να δείξει ότι παραμένει δεσμευμένη η Γαλλία στο ΝΑΤΟ και να μην χρεωθεί ότι σπάει το δυτικό μέτωπο.
Η Ουκρανία είναι μια χώρα ζωτικής σημασίας. Είναι η μικρή αδελφή ή η κόρη της Ρωσίας.
Γεγονός είναι ότι εάν δεν λειτουργήσει σωστά και αποτελεσματικά ο γαλλογερμανικός άξονας, η ΕΕ ουσιαστικά χάνει την όποια ισχύ της. Είναι αναγκαία συνθήκη για εύρυθμη λειτουργία της ΕΕ. ‘Όμως αυτό το οποίο συνέβη στο Αφγανιστάν είναι ενδεικτικό: Ο πρόεδρος Μπάιντεν ο οποίος διατείνονταν ότι θα διαβουλεύονταν με τους Ευρωπαίους για όλα τα ανοιχτά παγκόσμια ζητήματα και θα συναποφάσιζε μαζί τους, δεν το έκανε στην περίπτωση του Αφγανιστάν. Τώρα δέχθηκε τη θέση της Ρωσίας να μην συμπεριλάβει τους Ευρωπαίους στις συζητήσεις που έχουν οι ΗΠΑ με τη Ρωσία. Αυτό είναι προβληματικό για την ΕΕ και δείχνει ότι δυστυχώς βρίσκεται σε κατάσταση ανυποληψίας.
- Γιατί η Ουκρανία είναι τόσο σημαντική για τη Ρωσία;
Η Ουκρανία είναι μια χώρα ζωτικής σημασίας. Είναι η μικρή αδελφή ή η κόρη της Ρωσίας. Και σίγουρα θεωρείται μια χώρα η οποία δεν θα μπορούσε να ενταχθεί υπό οποιεσδήποτε συνθήκες στο ΝΑΤΟ. Αυτή είναι η θέση των Ρώσων. Στην Ουκρανία υπάρχει μια φιλοδυτική ηγεσία υπό τον Ζελένσκι, μετά την ανατροπή του Γιανουκόβιτς του 2013, που μας οδήγησε στα γεγονότα της Κριμαίας το 2014. Οι Ρώσοι θέλουν να αποτρέψουν το ξεκίνημα έστω μια συζήτησης για ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Όπως είπα και στην αρχή, δεν υπάρχει επιθυμία από πλευράς νατοϊκών για ένταξη της Ουκρανίας, γιατί καταλαβαίνουν ότι θα πάρουν μαζί και το μεγάλο πρόβλημα που λέγεται ρωσο-ουκρανικό και δεν θέλουν να φέρουν αυτό το βάρος. Αν, ας πούμε, η Ουκρανία ήταν μέλος του ΝΑΤΟ το 2014 με τα γεγονότα που οδήγησαν στην προσάρτηση της Κριμαίας, το ΝΑΤΟ θα έπρεπε να έχει πάει σε πόλεμο με τη Ρωσία. Άρα αυτό είναι εκτός συζήτησης, όπως και η επαναφορά της Κριμαίας στην Ουκρανία.
Θεωρώ ότι το βασικό ζήτημα, από όπου εκπορεύεται αυτή η ένταση, είναι ότι έχουμε μια παρατεταμένη περίοδο δυσπιστίας και ανισορροπίας στις σχέσεις Ρωσίας-Δύσης.
Η ρωσική ηγεσία πιστεύει ότι τώρα είναι καλή στιγμή να βάλει πάνω στο τραπέζι κάποιες από τις θέσεις της και να προσπαθήσει να τις επιβάλει -και μέσα από την απειλή χρήσης στρατιωτικής βίας. Και επειδή έχει αποδείξει και στη Γεωργία και στην Ουκρανία ότι μπορεί να τη χρησιμοποιήσει, γι’ αυτό είναι και πιστευτό. Εξ ου και η συζήτηση αν πρόκειται να κάνει μια μικρής ή μεγαλύτερης έκτασης εισβολή στην Ουκρανία.
Η Μόσχα έχει λοιπόν τα μέσα και θεωρεί ότι είναι κατάλληλο το timing για μια σειρά λόγων: Επειδή υπάρχει η πανδημία, επειδή οι Δυτικοί είναι σε μια υποχώρηση διεθνώς, επειδή μετά το Αφγανιστάν έχει κλονιστεί η εμπιστοσύνη εταίρων και αντιπάλων προς τη Δύση, επειδή υπάρχουν αρκετές αναθεωρητικές δυνάμεις στον πλανήτη (η Ρωσία, η Κίνα, η Τουρκία και άλλες χώρες που θα ήθελαν να αλλάξει το status quo), για όλους αυτούς τους λόγους, ο Πούτιν θεωρεί ότι τώρα είναι μια καλή στιγμή.
Η Ρωσία έδειξε -με εξαίρεση τη Γεωργία και την Ουκρανία- ότι σέβεται το μεταπολεμικό status quo και τις σφαίρες επιρροής που ορίστηκαν στη Γιάλτα το 1945, αλλά δεν σέβεται το status που δημιουργήθηκε μεταψυχροπολεμικά
Σε κάθε περίπτωση, ο Πούτιν καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να πάρει γραπτές εγγυήσεις ότι η Ουκρανία δεν θα ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να δεχθεί το ΝΑΤΟ να φύγουν στρατεύματά του από χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας, καταλαβαίνει ότι δεν μπορεί να επιβάλει στο ΝΑΤΟ το εάν θα εντάξει κάποια στιγμή στο μέλλον τη Σουηδία, αλλά προσπαθεί να δείξει ότι εάν και εφόσον το ΝΑΤΟ κάνει οποιαδήποτε κίνηση, οι συνέπειες θα είναι οδυνηρές. Θέλει δηλαδή να περιχαρακώσει ένα χώρο, κυρίως τον μετασοβιετικό, συμπεριλαμβανομένης της Ουκρανίας, και στην πράξη να δεχθούν το ΝΑΤΟ, οι Αμερικανοί και οι Ευρωπαίοι ότι σε αυτή η περιοχή, επειδή είναι ζωτικού συμφέροντος για τη Ρωσία, είναι αυτή που θα κάνει κουμάντο.
- Άρα, μιλάμε για ένα «μπρα ντε φερ» γοήτρου και από τις δύο πλευρές;
Γοήτρου, σωστά, και επιρροής...
- Και επιπλέον, αντιλαμβάνομαι ότι με τον ένα ή τον άλλον τρόπο, ο προ της κατάρρευσης του ανατολικού μπλοκ κόσμος εξακολουθεί να είναι περιχαρακωμένος.
Σωστά, και επίσης και να προσθέσω και κάτι σημαντικό: Η Ρωσία επανακάμπτει. Δεν έχει την οικονομία που θα της επιτρέψει να ικανοποιήσει πλήρως τις γεωπολιτικές της φιλοδοξίες, δεν έχει τα μέσα να ξαναγίνει μια παγκόσμια δύναμη, όμως είναι μια υπολογίσιμη και ανταγωνιστική δύναμη για τα δυτικά συμφέροντα -όχι μόνο για τον μεσασοβιετικό χώρο. Ο Πούτιν πιστεύει ότι δεν μπορεί να περιμένει κάτι από τη Δύση και ότι θα πρέπει να δημιουργήσει τις συνθήκες να μην επεκταθεί περαιτέρω η δυτική επιρροή.
Να σημειώσω εδώ το εξής: Η Ρωσία έδειξε -με εξαίρεση τη Γεωργία και την Ουκρανία- ότι σέβεται το μεταπολεμικό status quo και τις σφαίρες επιρροής που ορίστηκαν στη Γιάλτα το 1945, αλλά δεν σέβεται το status που δημιουργήθηκε μεταψυχροπολεμικά. Γιατί χώρες που ανήκαν στη σφαίρα επιρροής του Συμφώνου της Βαρσοβίας (Πολωνία, Τσεχία, Ρουμανία, Βουλγαρία κ.λπ.) ή στους κόλπους της Σοβιετικής Ένωσης (όπως οι 3 Βαλτικές) εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ. Αυτό δεν γίνεται σεβαστό από τη Ρωσία.
- Ποια θα πρέπει να είναι η στάση της Ελλάδας σε αυτό το σκηνικό;
Προφανώς το εκτόπισμα της Τουρκίας είναι μεγαλύτερο από το δικό μας. Έχει προμηθεύσει με drones την Ουκρανία, έχει μια λειτουργική -αν και προβληματική ενίοτε- σχέση με τη Ρωσία και μια πολύ καλή σχέση Ερντογάν-Πούτιν, και λόγω μεγέθους μέσα στο ΝΑΤΟ είναι ένα κράτος που σηκώνει το χέρι για να πει είμαι κι εγώ εδώ, αν θέλετε κάποια διαμεσολάβηση. Δεν νομίζω να τα καταφέρει, γιατί προφανώς αυτή τη διαμεσολάβηση δεν τη θέλουν ούτε οι Ουκρανοί, ούτε πολύ περισσότερο οι Ρώσοι. Άλλωστε, αν κάποιος πρέπει να μεσολαβήσει είναι προτιμότερη για τους Ρώσους ας πούμε η Γερμανία. Παρ' όλα αυτά, η Τουρκία κάνει την προσπάθειά της. Και αυτό πρέπει να είναι ένα μάθημα και για εμάς, γιατί η Τουρκία δεν το κάνει μόνο στην Ουκρανία, επιχειρεί να το κάνει συστηματικά και στη Βοσνία. Στην πρόσφατη επίσκεψη του Σέρβου προέδρου στην Τουρκία, η Αγκυρα επανέλαβε την πρόθεσή της να παρέμβει διαμεσολαβητικά στη Βοσνία, δεδομένου ότι οι Σέρβοι της Βοσνίας σκέφτονται πολύ σοβαρά να αποσχιστούν. Αυτό δείχνει κάτι σε σχέση με την Τουρκία και τις προθέσεις της. Προσπαθεί να εμπλέκεται στα προβλήματα, να έχει κάποιο βαθμό επιρροής (Λιβύη, Συρία, Ναγκόρνο Καραμπάχ) και μετά το βαθμό επιρροής αυτό είτε με στρατιωτικά μέσα, είτε με οικονομικά, είτε οικοδομώντας καλές πολιτικές σχέσεις, να προσπαθεί να το μετουσιώσει σε κάτι πρακτικό στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης.
- Τι μπορεί να περιμένει λοιπόν η Ελλάδα;
Στην περίπτωση της Ουκρανίας, το καλό σενάριο για την Ελλάδα είναι να μη χρειαστεί να φτάσουμε σε ένα σημείο που θα χρειαστεί να επιλέξουμε. Η Αλεξανδρούπολη προβληματίζει ιδιαίτερα τους Ρώσους καθώς θεωρούν ότι η χρήση της από τις ΗΠΑ είναι αποκλειστικά στραμμένη εναντίον της χώρας τους. Γι’ αυτό άλλωστε ο Σεργκέι Λαβρόφ μετά την επικοινωνία με τον κ. Δένδια είπε την περίφημη φράση «εμπιστευόμαστε τους Έλληνες φίλους μας ότι με τη σοφία τους θα κάνουν την επιλογή που ανταποκρίνεται στις πεποιθήσεις τους». Είναι σαν να λέει η Ρωσία ότι ο ελληνικός λαός και η σοφία του μπορεί να αποτρέψει την Ελλάδα από το να μετεξελιχθεί σε ένα ενεργούμενο των ΗΠΑ στην περιοχή και μάλιστα εις βάρος της Ρωσίας. Και επειδή αυτή η εικόνα της Ελλάδας ως ενεργούμενο των Αμερικανών, υπάρχει στο μυαλό της Ρωσίας από την εποχή των Πρεσπών και πολύ περισσότερο με αυτά που ακολούθησαν με την απέλαση των διπλωματών, η Ελλάδα με σωφροσύνη εύχεται (γιατί δεν εξαρτάται από αυτή) ότι δεν θα έχουμε εξελίξεις στην Ουκρανία που θα μας οδηγήσουν σε σύρραξη στρατιωτικού χαρακτήρα. Γιατί εκεί μπορεί να χρησιμοποιείται πλέον η Αλεξανδρούπολη και για πιο άμεσους επιχειρησιακούς σκοπούς, κάτι το οποίο δεν θα είναι μια θετική εξέλιξη για τα ελληνικά συμφέροντα.
- Και μια που μιλήσαμε για την Τουρκία, περιμένετε νέο σκηνικό έντασης στην περιοχή μετά την απόκτηση των πρώτων 6 Rafale από την Ελλάδα;
Η Τουρκία ενοχλήθηκε γιατί τα Rafale, όχι τα 6 αλλά τα 24 τα οποία θα διαθέτουμε σε 2 χρόνια περίπου από σήμερα μας δίνουν μια υπεροχή σε βάθος δεκαετίας έναντί τους. Και αυτό γιατί η Τουρκία είναι εκτός του προγράμματος των F-35, πασχίζει να εκσυγχρονίσει τα F-16 της. Τα δε Rafal είναι καλύτερα από τα F-16, λίγο λιγότερο καλά από τα F-35, κάτι που σημαίνει ότι η Ελλάδα θα έχει μια υπεροπλία στο Αιγαίο και αυτό ενοχλεί ιδιαίτερα τους Τούρκους. Αυτό που πρέπει να εξηγήσουμε προς πάσα κατεύθυνση – και στο εσωτερικό, έναντι ορισμένων -και στο εξωτερκό, στους εταίρους μας και στην Τουρκία, είναι ότι η απόκτηση των Rafale και των φρεγατών Belhara δεν είναι μια επιθετική κίνηση της Ελλάδας, αλλά μια κίνηση επιβεβλημένη καθώς έχουμε μια χώρα απέναντί μας που καταλαβαίνει μόνο (ή κυρίως) από στρατιωτική ισχύ δυστυχώς, ώστε να δημιουργήσουμε εκείνες τις συνθήκες αποτροπής ώστε να μη φτάσουμε στο σημείο να χρησιμοποιούμε τα μαχητικά και τις φρεγάτες.