Ο Σεργκέι Ραντσένκο έθεσε μόνο έναν όρο προκειμένου να παραχωρήσει συνέντευξη στο iefimerida. «Σας παρακαλώ μόνο μην με ρωτήσετε για το ΚΚΕ».
Η σφοδρή αντίδραση του ΚΚΕ στην αποκάλυψη τεσσάρων αποχαρακτηρισμένων εγγράφων από τα Ρωσικά Κρατικά Αρχεία που αφορούσαν τη στήριξη του ΚΚΕ από την ΕΣΣΔ και τον ρόλο του ΚΚΕ στον εμφύλιο πόλεμο, τον αιφνιδίασε και τον διασκέδασε, όπως έγραψε στο twitter του. Προφανώς, ο χαρακτηρισμός «παπαρατσένκο», δηλαδή αερολόγο και ανυπόληπτο, που του απέδωσε ο Γενικός Γραμματέας του ΚΚΕ Δημήτρης Κουτσούμπας, δεν τον διασκέδασε τόσο. Κλείνοντας την συνέντευξη είπε χαμογελώντας διφορούμενα, «χαίρομαι που έγινε μια ιστορική συζήτηση στην Ελλάδα και που κάποιοι διασκέδασαν σε βάρος μου».
Τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της Σοβιετικής Ένωσης και ο ρόλος του ΚΚΕ στον εμφύλιο
Ο Ραντσένκο, ένας ειδήμων διεθνούς επιπέδου στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, καθηγητής Ιστορίας στο πανεπιστήμιο John Hopkins, έγινε διάσημος στην Ελλάδα για τους λάθους λόγους, όμως για τον υπόλοιπο κόσμο είναι ένας αυθεντικός ερμηνευτής των όσων συμβαίνουν αυτή τη στιγμή στην Ουκρανία. Όχι μόνο εξαιτίας των επιστημονικών γνώσεών του -έχει ασχοληθεί εκτεταμένα με τη Σοβιετική/Ρωσική και Κινέζικη εξωτερική πολιτική στον Ψυχρό Πόλεμο και μετά- αλλά και της καταγωγής του. Είναι Ρώσος, έχει ζήσει στην ΕΣΣΔ, και διαθέτει έναν τρόπο προσέγγισης της Ρωσίας, ο οποίος δεν είναι αμιγώς Δυτικός.
Ο Ραντσένκο, παρότι βιώνει με προσωπική οδύνη τα γεγονότα στην Ουκρανία, δεν χάνει το χιούμορ του. Λίγες ώρες μετά τη δημοσίευση της συνέντευξης του, την ανάρτησε στο twitter του με σχόλιο που παραπέμπει ευθέως στον θόρυβο που προκάλεσαν στη χώρα μας τα αρχεία του εμφυλίου. «Επιστρέφω στις ελληνικές ειδήσεις, αυτή τη φορά για όλους τους σωστούς λόγους», έγραψε.
Τις τελευταίες ημέρες μιλάει και γράφει συνεχώς, στα μεγαλύτερα διεθνή μέσα ενημέρωσης, όπως π.χ στον Economist και στο Bloomberg. Πριν μιλήσει στο iefimerida, είχε μόλις ολοκληρώσει μια συνέντευξη στο BBC. Ο Ραντσένκο, είναι «οργισμένος πέρα από την οργή» με τον «φασιστικό πόλεμο» του Βλαντιμίρ Πούτιν στην Ουκρανία και μοιάζει να έχει αναλάβει μια προσωπική εκστρατεία υπέρ της ειρήνης. Θεωρεί ότι ο Πούτιν στηρίχθηκε στην ωμή βία, χωρίς επεξεργασμένο σχέδιο, και ότι δεν ξέρει πως να βγει από το χάος που μόνος του δημιούργησε. Άρα θα πρέπει η Δύση να του προσφέρει διπλωματικές διεξόδους, γιατί όπως επισημαίνει δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι η Ρωσία είναι μια πυρηνική δύναμη.
-Ως ιστορικός που ειδικεύεστε στον Ψυχρό Πόλεμο, βοηθήστε μας να αποκωδικοποιήσουμε τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Γιατί αποφάσισε να επέμβει στην Ουκρανία ρισκάροντας έναν Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο;
«Ο Πούτιν είναι κάποιος που θέλει να αναγνωριστεί ως ένας μεγάλος ηγέτης μιας μεγάλης χώρας. Και πιστεύει ότι του αρνούνται αυτή την αναγνώριση, ότι οι ΗΠΑ και η Δύση συνωμοτούν εναντίον του, ότι τον απομακρύνουν από κοντά τους, ότι θέλουν να τον ξεφορτωθούν υποστηρίζοντας δημοκρατικές επαναστάσεις, και πάει λέγοντας… Ο Πούτιν, έχει εμμονή με την αξιοπιστία του και ταυτόχρονα προβάλλει την εικόνα του σκληρού άντρα που δεν κάνει συμβιβασμούς, γιατί αν κάνει, οι άλλοι θα πιστέψουν ότι δείλιασε. Εξαιτίας αυτού, συναισθηματικά και ψυχολογικά, είναι το είδος του ηγέτη που ρέπει προς ακραίες πολιτικές. Αν κάποιος κοιτάξει την ρωσική εξωτερική πολιτική, θα δει ότι έχει πολλά επεισόδια έντονων αντιπαραθέσεων, συνήθως χρησιμοποιώντας απειλές του τύπου «αν δεν κάνετε αυτό, τότε θα σας κάνω εκείνο». Ο Πούτιν συγκεκριμένα, όταν η άλλη πλευρά δεν έκανε αυτό που της ζήτησε, κλιμάκωσε την αντίδρασή του για να μην πουν ότι έχασε την αξιοπιστία του ή ότι δείλιασε. Ο Πούτιν έχει έναν παράξενο χαρακτήρα, υπό αυτή την έννοια. Φαίνεται ότι δεν ξέρει πως να διαπραγματεύεται και πως πιστεύει ότι μπορεί να κατατροπώσει τους εχθρούς του με την επιβολή της ωμής βίας. Ανέβηκε στην εξουσία στο απόγειο του πολέμου με την Τσετσενία και στη συνέχεια έκανε και άλλους πολέμους. Τώρα κάνει αυτόν τον μεγάλο πόλεμο στην Ουκρανία. Άρα χρησιμοποιεί την ισχύ του και αναμένει ότι θα υποχωρήσει η άλλη πλευρά, γιατί είναι αδύναμη, γιατί οι άλλοι δεν είναι τόσο σκληροί όσο αυτός, θα φοβηθούν και θα κάνουν πίσω».
-Αν αυτός είναι ο τρόπος σκέψης του τότε δεν υπολόγισε καλά την κατάσταση σε ότι αφορά την εισβολή στην Ουκρανία. Οι άλλοι -η Δύση- δεν υποχώρησαν αλλά αντιθέτως ενώθηκαν και του επέβαλαν πολύ σκληρές κυρώσεις. Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδράσει;
«Ναι, έκανε λάθος υπολογισμούς στην Ουκρανία. Βρίσκεται πλέον πολύ καιρό στην εξουσία και για κάποιο λόγο πίστεψε ότι μπορεί να κοροϊδέψει τη Δύση και ότι στο τέλος θα υπάρξει ένα είδος συμβιβασμού. Όταν δεν του προσφέρθηκε ο συμβιβασμός που επεδίωκε, ένιωσε ότι έπρεπε να κάνει κάτι γιατί διαφορετικά θα έχανε την αξιοπιστία του και ο κόσμος θα σκεφτόταν ότι είναι ένας «χάρτινος» τίγρης. Έτσι αποφάσισε να ξεκινήσει έναν αποτρόπαιο, και, από πολλές απόψεις, αυτοκτονικό πόλεμο γιατί τώρα η Ρωσία καταρρέει, υπό το βάρος των κυρώσεων, και ο ίδιος αντιμετωπίζει μια τεράστια απειλή για την πολιτική του επιβίωση. Και όλα αυτά, απλώς και μόνο για να αποδείξει ότι ό,τι λέει το εννοεί, «είπα ότι θα το κάνω και θα το κάνω». Αυτή είναι η ψυχολογία του. Η ψυχολογία των ηγετών είναι πολύ σημαντική σε τέτοια ζητήματα».
-Αυτή η κατάσταση που καθιστά τον Πούτιν ταυτόχρονα αδύναμο, αλλά γι΄αυτό και πολύ επικίνδυνο, μήπως οδηγήσει σε αδιέξοδο την διπλωματική προσπάθεια; Μπορεί ο Πούτιν να αποχωρήσει χωρίς κάποια νίκη από την Ουκρανία;
«Εσείς οι Έλληνες, γνωρίζετε καλά την κατάσταση που περιγράφει ο Θουκυδίδης, όταν οι Αθηναίοι επιτέθηκαν στους Μηλίους και είπαν στους υπερασπιστές του νησιού «γιατί δεν αποδέχεστε την πραγματικότητα; Ο ισχυρός θα κάνει ό,τι μπορεί και ο αδύναμος θα υποφέρει όσα του αναλογούν». Πιστεύω ότι αυτό περιγράφει ακριβώς την ψυχολογία του Πούτιν σχετικά με την Ουκρανία. Πριν εισβάλλει θεωρούσε ότι θα έκανε περίπατο, ότι στην Ουκρανία υπάρχει ανοργανωσιά και χάος, η χώρα ήταν χάλια ούτως ή άλλως. Αυτό που δεν ανέμενε ήταν η συναισθηματική αντίδραση των ανθρώπων, ο λαός στην Ουκρανία, αλλά ακόμα και Ρώσοι όπως εγώ, είμαστε πραγματικά θυμωμένοι - προσωπικά πιστεύω ότι αυτό είναι φασισμός, είναι απολύτως φρικτό- νιώθουμε κάτι που ξεπερνά την οργή για τον Πούτιν. Η συναισθηματική αντίδραση μετατρέπεται σε αντίσταση. Επειδή ήταν αυτός που ξεκίνησε αυτόν τον πόλεμο, τώρα οι διαπραγματευτικές θέσεις των δύο χωρών βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση. Είχαν και πριν δυσκολία να ξεκαθαρίσουν ποια θα είναι η σχέση τους. Τώρα όμως έχουν απομακρυνθεί πάρα πολύ και ο Πούτιν στηρίζεται στην ωμή βία ελπίζοντας ότι τελικά θα εκφοβίσει τους Ουκρανούς ώστε να αποδεχθούν την κατάσταση που θέλει να επιβάλλει. Ακόμα βλέπουμε την πρώτη φάση αυτής της εκστρατείας, η οποία κλιμακώνεται. Πλέον υπάρχουν απώλειες και στον άμαχο πληθυσμό. Ο Πούτιν ελπίζει ότι έτσι θα «σπάσει» την Ουκρανία. Υπάρχει, όμως, μεγάλη πιθανότητα αντί για «σπάσιμο» να δούμε στην Ουκρανία ακόμα μεγαλύτερη αντίσταση σε μια επίθεση, την οποία ο λαός την αντιλαμβάνεται ως φασιστική. Αυτή είναι μια πολύ δύσκολη κατάσταση, στην οποία ο Πούτιν ενέπλεξε μόνος του τον εαυτό του, και αισθάνομαι ότι δεν έχει σχέδιο εξόδου. Δεν ξέρει ακριβώς τι θέλει να πετύχει. Εκτίμησε ότι θα έχει μια γρήγορη λύση με στρατιωτικά μέσα, χωρίς να έχει συλλάβει και μια πολιτική διαχείριση του θέματος, και γι΄ αυτό δεν έχει στρατηγική. Αποφάσισε, ηλιθιωδώς, να χρησιμοποιήσει την ισχύ του και να δει τι θα γίνει, και αυτό που γίνεται είναι ότι η Ρωσία μετατρέπεται σε ένα είδος Βόρειας Κορέας. Πρόκειται ξεκάθαρα για ένα μεγάλο λάθος του Πούτιν. Τα προηγούμενα χρόνια, πολλοί επαινούσαν τη στρατηγική σκέψη, αλλά τώρα φάνηκε ότι είναι απλώς ένας ανόητος».
-Ως ιστορικός πως ακούσατε την άποψη που διατύπωσε ο Πούτιν ότι η Ουκρανία δεν είναι κράτος, αλλά τμήμα της Ρωσίας, και ότι εκείνος θέλει να διορθώσει το λάθος του Λένιν;
«Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν κάθε είδους δικαιολογία για να νομιμοποιήσουν τις τρελές πράξεις τους. Ο Πούτιν είναι γνωστός για τις τρελές πράξεις του, άρα χρειάζεται και τρελές ιδέες για να τις δικαιολογήσει. Είπε ότι την Ουκρανία την δημιούργησαν οι μπολσεβίκοι και ότι αυτό ήταν λάθος γιατί οι Ουκρανοί είναι Ρώσοι στην πραγματικότητα. Μίλησε ακόμα και για αποναζιστικοποίηση της Ουκρανίας. Αν χρησιμοποιήσουμε αυτά τα κριτήρια, θα μπορούσαν και άλλοι να επιστρέψουν στο παρελθόν για να αναβιώσουν κάθε είδους αυτοκρατορίες. Θα μπορούσαν, παραδείγματος χάριν, και οι Βρετανοί να αρχίσουν να διεκδικούν τις αποικίες τους, ή να πουν στους Αυστραλούς και στους Ιρλανδούς ότι στην πραγματικότητα είσαστε Βρετανοί. Αυτά είναι γελοία επιχειρήματα. Να προσπαθείς να πάρεις κάτι από τον 19ο αιώνα, για αν πεις «κοιτάξτε, τότε είμασταν σπουδαίοι και θα ξαναγίνουμε το ίδιο σήμερα»! Πρέπει να πούμε, όμως, ότι αυτή η ιδεολογία είναι διαδεδομένη στη Ρωσία και αυτό ενέχει έναν υπαρκτό κίνδυνο. Κάποιοι θα την υποστηρίξουν, υπάρχουν αρκετοί σοβινιστές στη Ρωσία, όπως υπάρχουν και πολλοί νέοι και καλλιεργημένοι άνθρωποι που θα πουν «τι είναι αυτά που λες; Η Ουκρανία είναι πρακτικά μια ξένη χώρα, τριάντα χρόνια μετά την πτώση του Κομουνισμού έχει γίνει μια ανεξάρτητη χώρα. Άσε την ήσυχη και κοίταξε τη δική μας χώρα, ανοικοδόμησε τη, γιατί είναι σε κακή κατάσταση, αντί να κυνηγάς τους σλαβικούς λαούς σε όλη την Ευρώπη. Αυτός είναι ο δρόμος για την κόλαση». Παρόλα αυτά το σενάριο αναβίωσης της μεγάλης τσαρικής Ρωσίας έχει απήχηση σε ένα κομμάτι του λαού και σίγουρα στην εκλογική βάση του Πούτιν».
-Όμως ο Πούτιν δεν κυνηγά μόνο τους σλαβικούς λαούς. Απείλησε ευθέως την Φινλανδία και τη Σουηδία αν ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και έβαλε στο τραπέζι την απειλή των πυρηνικών όπλων. Πιστεύετε ότι τα εννοεί αυτά;
«Να σας πω πώς το βλέπω εγώ. Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι ο Πούτιν είναι τρελός, αλλά δεν συμφωνώ. Υπάρχει υπολογισμός πίσω από την εισβολή στην Ουκρανία και αυτός είναι, ή τουλάχιστον ήταν, ότι δεν θα υπήρχε μεγάλη αντίδραση από τη Δύση, ότι θα μπορούσε να στρέψει τη μια ευρωπαϊκή χώρα εναντίον της άλλης, όλοι γνωρίζουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι δυσλειτουργική. Γι’ αυτό προσπάθησε να πάρει με το μέρος του τον Όρμπαν, να στρέψει τον Μακρόν εναντίον του Σολτς και αντιστρόφως, και όλους αυτούς κατά των ΗΠΑ. Πίστευε ότι θα μπορέσει να αξιοποιήσει τις διαφωνίες και τις διαιρέσεις των Δυτικών, προς όφελος του. Τελικά, δεν τα κατάφερε πολύ καλά, αλλά είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως πίστευε ότι δεν θα υπήρχε ανάμιξη της Δύσης στην Ουκρανία, γιατί η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δεν καλύπτεται από το άρθρο 5. Αν εισέβαλε σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ τότε θα ήταν αναμενόμενο να επέμβει το ΝΑΤΟ και ίσως να υπήρχε μια πολύ γρήγορη κλιμάκωση της έντασης ακόμα και στο επίπεδο ενός πυρηνικού πολέμου. Οι ΗΠΑ θα παρέμβαιναν και όλα θα γινόταν εξαιρετικά περίπλοκα. Αλλά στην προκειμένη περίπτωση το ΝΑΤΟ δεν έχει υποχρέωση να επέμβει, οι Αμερικανοί είπαν ότι δεν θα πολεμήσουν για την Ουκρανία, και έτσι το κόστος, κατά τους υπολογισμούς του Πούτιν θα ήταν σχετικά μικρό. Προφανώς δεν ανέμενε να ενωθούν όλοι εναντίον του ούτε τις οικονομικές κυρώσεις που επιβλήθηκαν. Αλλά με βάση τα παραπάνω έκανε έναν λογικό, και καθόλου τρελό, υπολογισμό. Σε ότι αφορά την απειλή χρήσης πυρηνικών όπλων, είναι μια ακραία πολιτική σαν αυτές που εφάρμοζαν οι σοβιετικοί. Ο Νικίτα Χρουστσόφ το έκανε αυτό συχνά, ήταν διάσημος για τις ακρότητες που έλεγε, π.χ. δήλωνε «θα σας καταστρέψω, έχω πυρηνικά όπλα, μην τα βάζετε μαζί μας». Τι απαντά κανείς σε αυτή την απειλή; Ότι και η άλλη πλευρά έχει πυρηνικά όπλα και έτσι η ακραία αντιπαράθεση έχει τα όρια της. Δεν ξεκινάς ένα πυρηνικό πόλεμο γιατί πρόκειται για μια αυτοκτονική επιλογή, αλλά ο Πούτιν ελπίζει ότι ίσως οι άνθρωποι στη Δύση πιστέψουν ότι είναι αρκετά τρελός για να το κάνει, και γι’ αυτό θα επιλέξουν να συμβιβαστούν παρά να ανακαλύψουν αν είναι πραγματικά τρελός και το εννοεί. Το ίδιο ισχύει και για τις απειλές του προς τη Σουηδία και τη Φινλανδία, που είναι άλλη μια περιοχή για την οποία ο Πούτιν έκανε πολύ λάθος λογαριασμούς. Διαμαρτύρεται ότι απειλείται από το ΝΑΤΟ… Κοιτάξτε, αυτό είναι ένα πολύ παλιό πρόβλημα για τη Σοβιετική Ένωση και μετά για τη Ρωσία, μέσω του τρόπου που ασκούν την εξωτερική πολιτικής, παγιώνουν την αντίδραση στη Δύση στα σχέδια ή στη επιθετικότητα της Ρωσίας. Όταν ξεκίνησε ο Ψυχρός Πόλεμος, η ανάμιξη του Στάλιν στην Τουρκία και στην Ελλάδα ήταν ένας από τους λόγους για το δόγμα Τρούμαν και ακολούθησε το σχέδιο Μάρσαλ, το οποίο βασικά επέτρεψε στην Αμερική να επιστρέψει στην Ευρώπη. Μετά, ο Στάλιν ξεκίνησε τον αποκλεισμό του Βερολίνου το 1949 και αυτό οδήγησε στη δημιουργία του ΝΑΤΟ. Με αυτόν τον τρόπο συμπεριφοράς οι Σοβιετικοί, και οι Ρώσοι τώρα, δημιουργούν μια απειλή και στρέφουν τη Δύση εναντίον τους, στάση που επίσης εκλαμβάνουν ως απειλή. Η εισβολή στη Ουκρανία ενοποίησε την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ και αυτή είναι μια μεγάλη γκάφα του Πούτιν. Στην πραγματικότητα, όλη η εξωτερική πολιτική του, είναι μια ατελείωτη σειρά από γκάφες».
-Θεωρείτε ότι ζούμε μια μεγάλη αλλαγή του κόσμου όπως τον ξέραμε; Ότι νέες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα θα διεκδικήσουν τον δικό τους ρόλο, ανατρέποντας τον δυτικό τρόπο ζωής και τις αξίες του;
«Σίγουρα, έρχονται στο προσκήνιο αναθεωρητικές δυνάμεις. Ο Πούτιν,
πιστεύει ότι με τη βία μπορεί να αναβιώσει την Ρωσική αυτοκρατορία, άρα είναι αναθεωρητής. Αλλά με τι κόστος; Με τι κόστος; Σε βάρος της Ρωσίας που θα γίνει ένα κράτος παρίας, με μια οικονομία κατεστραμμένη και απομονωμένη από τον υπόλοιπο κόσμο; Υπολογίζει, βέβαια, στη βοήθεια της Κίνας. Αλλά πάλι υπολογίζει λάθος. Η Ρωσία είναι οργανικά δεμένη με την Ευρώπη και τώρα σπάει τους δεσμούς με την Ευρώπη και στρέφεται στην Κίνα. Οι Κινέζοι είναι σκληροί διαπραγματευτές, θα βοηθήσουν μόνο με το αζημίωτο. Και εκεί ο Πούτιν ακολουθεί μια πολιτική, η οποία θα τον οδηγήσει στην ήττα. Γενικά έχει αποτύχει σε όλα ως ηγέτης της Ρωσίας. Η Κίνα δεν θα κάνει τίποτα δωρεάν για τη Ρωσία, αν και ορισμένες φορές παρέχει κάποια βοήθεια. Στην συγκεκριμένη κατάσταση τηρεί ουδέτερη στάση. Δεν βλέπω να στεριώνει μια συμμαχία Ρωσίας - Κίνας. Αντιθέτως, βλέπω ότι οι αντιθέσεις ανάμεσα τους αυξάνουν, επειδή η κάθε χώρα έχει τα δικά της εθνικά συμφέροντα, τα οποία δεν είναι εναρμονισμένα. Όταν η Ρωσία κάνει κάτι το οποίο διαταράσσει την παγκόσμια τάξη, πιστεύω ότι οι Κινέζοι διαφωνούν, ότι δεν τους αρέσουν τέτοιες ενέργειες και το βλέπουμε αυτό στην πολύ συγκρατημένη αντίδραση τους για την εισβολή στην Ουκρανία».
-Πιστεύετε ότι ταυτόχρονα με τις πολεμικές επιχειρήσεις διεξάγεται και μια ιδεολογική μάχη της δημοκρατίας απέναντι στον αυταρχισμό;
«Κοιτάξτε, δεν πρόκειται να επιστρέψουμε στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου, όταν είχαμε τον Κομμουνισμό απέναντι στον Καπιταλισμό. Ο αυταρχισμός δεν είναι μια κατανοητή ιδεολογία. Είναι απλώς κάποιοι τύποι προσκολλημένοι στην εξουσία, τίποτα πιο περίπλοκο από αυτό. Ένας τύπος σαν τον Πούτιν έχει ιδεολογία; Το μόνο που πραγματικά θέλει είναι να παραμείνει στην εξουσία. Την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης υπήρχε ένα σύστημα, υπήρχε το Κόμμα που είχε μια ιδεολογία, τον Μαρξισμό Λενινισμό και προσπαθούσε να φτιάξει τον νέο θαυμαστό κομμουνιστικό κόσμο. Ο Πούτιν ποιόν θαυμαστό κόσμο θέλει να φτιάξει; Δεν μπορεί να προσφέρει κανένα μέλλον και προσπαθεί να αναστήσει τη ρωσική αυτοκρατορία από το παρελθόν, κάτι που είναι αστείο. Οι Κινέζοι έχουν, επίσης, το δικό τους αυταρχικό σύστημα, αλλά αυτό δεν είναι εύκολα εξαγώγιμο στον υπόλοιπο κόσμο. Κανένας δεν θέλει να «αγοράσει» το σύστημα τους, ούτε οι χώρες του Τρίτου Κόσμου, στις οποίες αρέσει το κινέζικο χρήμα αλλά όχι το κινέζικο σύστημα εξουσίας».
-Ποια μαθήματα θεωρείτε ότι μπορούμε να πάρουμε από τον Ψυχρό Πόλεμο προκειμένου να κατανοήσουμε καλύτερα τις σημερινές εξελίξεις;
«Αυτό που δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ, είναι ότι η Ρωσία είναι μια πυρηνική δύναμη και ότι ο πραγματικός κίνδυνος στον Ψυχρό Πόλεμο δεν ήταν μήπως κάποιος σοβιετικός ηγέτης χρησιμοποιούσε τα πυρηνικά όπλα επειδή τρελάθηκε. Ήταν τι θα συνέβαινε σε μια ανεξέλεγκτη κλιμάκωση της έντασης ή σε περίπτωση ατυχήματος και μάλιστα υπήρξαν στιγμές στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, που ο κόσμος έφτασε πολύ κοντά στη χρήση πυρηνικών όπλων. Αυτά τα όπλα βρίσκονται ακόμα τη θέση τους και αποτελούν μια διαρκή υπόμνηση ότι θα πρέπει να επικεντρώνουμε τις προσπάθειες μας στην αποκλιμάκωση των εντάσεων και στην εξεύρεση διπλωματικών λύσεων. Όταν η Ρωσία διεξάγει έναν αποτρόπαιο πόλεμο στην Ουκρανία, και η παγκόσμια κοινή γνώμη τον καταδικάζει, και δικαίως, δεν αρκεί. Πρέπει να προσπαθήσουμε ταυτόχρονα και επίμονα να βρούμε λύση μέσω της διπλωματικής οδού, γιατί δεν έχουμε άλλη επιλογή».
-Ένας άλλος αναθεωρητής ηγέτης είναι ο Ερντογάν, ο οποίος εμπνέεται από τον Πούτιν, και θέλει επίσης να αποκαταστήσει τη δόξα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε βάρος άλλων χωρών, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Εκτιμάτε, ότι η αντίδραση της Δύσης απέναντι στην Ρωσία θα βάλει φραγμό σε τέτοια σχέδια;
«Ο Ερντογάν είναι, επίσης, ένας περίπλοκος χαρακτήρας. Προφανώς, είναι ένας αυταρχικός ηγέτης, χωρίς δημοκρατικές ευαισθησίες, αλλά η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν θέλει να τα έχει καλά με όλους. Μιλάει με τον Πούτιν, πουλάει drones στην Ουκρανία, έχει μια μπερδεμένη σχέση με την Ελλάδα, αλλά όλοι τον αντιμετωπίζουν ως έναν σημαντικό σύμμαχο. Η Τουρκία αποτελεί μια πρόκληση για το ΝΑΤΟ. Τι κάνεις με τους συμμάχους που δεν σέβονται τις αξίες και τις αρχές σου; Μάλλον ασκήσεις υπομονής, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ θεωρούν ότι η Τουρκία έχει γεωπολιτική σημασία. Τί μπορώ να πω για τον Ερντογάν; Προφανώς, ποτέ δεν θα γίνει Πούτιν. Αλλά δεν μπορούμε να περιμένουμε κάτι πολύ καλό να βγει από έναν αυταρχικό ηγέτη. Πραγματικά δεν ξέρω τι θα κάνει ο Ερντογάν σε σχέση με τη Ρωσία, την Ουκρανία, την Ελλάδα, το ΝΑΤΟ. Πολύ πιθανόν να συνεχίσει να παίζει με όλους, προσπαθώντας να διατηρήσει ευνοϊκές συνθήκες για την επιβίωση του δικού του καθεστώτος».