Το πολυσχιδές θεολογικό και κοινωνικό έργο του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αλβανίας κυρού Αναστασίου που κηδεύτηκε σήμερα , αναμφίβολα τον έχει κατατάξει ανάμεσα στους αγαπημένους ιεράρχες όχι μόνο του ορθοδόξου ποιμνίου αλλά και της μεγάλης πλειοψηφίας της ελληνικής κοινωνίας ανεξαρτήτου πολιτικής ή πολιτισμικής καταβολής.
Η δράση του Αναστάσιου απο ό,τι φαίνεται όμως δεν είχε στεγανά , καθώς ο ίδιος σε αντίθεση με την πλειοψηφία του κλήρου κατά την διάρκεια της δικτατορίας δεν δίστασε να βρεθεί στο πλευρό των αγωνιζόμενων φοιτητών, κατακτώκτας έτσι την εκτίμηση και την αγάπη και του κόσμου της Αριστεράς στη χώρα.
Η δράση του Αρχιεπισκόπου Αναστάσιου, κατά κόσμον Αναστασίου Γιαννουλάτου, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου το 1973 και της χούντας των Συνταγματαρχών είναι μια άγνωστη αλλά σημαντική πτυχή της ζωής του που επέδρασε θετικά στην αντιδικτατορική αντίσταση στην Ελλάδα.
«Τα τιμημένα ράσα»
Ο Αναστάσιος, τότε καθηγητής θεολογίας και επίσκοπος Ανδρούσης , συμμετείχε ενεργά στην κατάληψη της Νομικής Σχολής τον Φεβρουάριο του 1973, η οποία θεωρείται προάγγελος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Μαζί με άλλους ιερείς, προσπάθησε να προσφέρει τρόφιμα και υποστήριξη στους φοιτητές που βρίσκονταν υπό αστυνομική πίεση. Η παρουσία του ήταν καθοριστική, καθώς χρησιμοποίησε τη θέση του για να διαμεσολαβήσει με τις αρχές και να υπερασπιστεί τους φοιτητές.
Κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέμβριο του 1973, ο Αναστάσιος βρέθηκε από την πρώτη στιγμή έξω από το Πολυτεχνείο, εκφράζοντας την αλληλεγγύη του στους φοιτητές που αγωνίζονταν για ελευθερία και δημοκρατία. Αμέσως μετά την αιματηρή εκκένωση, ήταν παρών δίπλα στους γονείς των συλληφθέντων φοιτητών και πίεσε την Ιερά Σύνοδο να αναλάβει δράση για την αποφυλάκιση τους.
Ειδικότερα, σύμφωνα με την ιστορική πια αφήγηση, από την πρώτη στιγμή που έγινε γνωστή η κατάληψη στο κτίριο της Νομικής, μια ομάδα φοιτητών με τον καθηγητή τους Αν. Γιαννουλάτο δημοσιεύουν ένα κείμενο συμπαράστασης υπερ των αιτημάτων των φοιτητών . Μάλιστα ο ίδιος ο μακαριστός Αναστάσιος δεν διστάζει να κρύψει μέσα στα ράσα του τρόφιμα και φάρμακα για τους φοιτητές τα οποία τα περνούσε καθημερινά μέσα απο ένα πέρασμα προς τη Νομική, που οι ίδιοι οι φοιτητές είχαν ανοίξει και το οποίο κατέληγε στο παρακείμενο νεκροτομείο , μέχρι τη στιγμή που η αστυνομία το εντόπισε και ο ανεφοδιασμός διεκόπει ξαφνικά .Σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής η αντίδραση των έγκλειστων φοιτητών όταν αντικρίζουν τη βοήθεια του Αναστασίου συμπυκνώνεται στην αναφώνηση της φράσης : «Ζήτω τα τιμημένα ράσα».
Ο Αναστάσιος δεν περιορίστηκε μόνο στη διανομή τροφίμων. Προσπάθησε να διαμεσολαβήσει με τις αρχές για να αποφευχθεί η βία κατά των φοιτητών. Οι επαφές του με άλλους καθηγητές και αξιωματούχους της αστυνομίας αποδεικνύουν μάλιστα την επιρροή που είχε ως θρησκευτικός ηγέτης ακόμη από την εποχή εκείνη. Μετά την εκκένωση του Πολυτεχνείου, ο Αναστάσιος συνέχισε να υποστηρίζει τους φυλακισμένους φοιτητές. Επισκεπτόταν τις μητέρες τους έξω από το ΕΑΤ-ΕΣΑ, συγκέντρωνε πληροφορίες για τους κρατούμενους και τους παρείχε ψυχολογική υποστήριξη. Η δράση του αυτή ενίσχυσε το ηθικό των οικογενειών και των φυλακισμένων. Ο Αναστάσιος Γιαννουλάτος υπηρέτησε ως σύμβολο ελπίδας και ανθρωπιάς σε μια εποχή σφοδρών διωγμών και καταστολής, αποδεικνύοντας τη σημασία της θρησκευτικής ηγεσίας στην κοινωνική αντίσταση.
Οι απειλές και η άγνωστη δήλωσή του που δημοσιεύτηκε μετά την εκδημία του
Αξίζει ακόμη να σημειωθεί πως η μεγαλύτερη εφημερίδα της Αριστεράς στη χώρα , η «Εφημερίδα των Συντακτών» , έφερε πριν απο μερικές ημέρες στο φως της δημοσιότητας άγνωστες μαρτυρίες φοιτητών του Αναστασίου εκείνη την εποχή που αποδεικνύουν πως οι πράξεις του πεφωτισμένου Δεσπότη δεν ήταν εκ του ασφαλούς , καθώς δεχότανε απειλές απο το καθεστώς για να περιορίσει την δράση του. Ειδικότερα ο π. Χρίστος Χριστοδούλου, σήμερα κληρικός στον Πειραιά που ήταν φοιτητής στη Θεολογική Σχολή Αθηνών από το 1969 και είχε καθηγητή Θρησκειολογίας τον φημισμένο σε ακαδημαϊκούς και θεολογικούς κύκλους, επίσκοπο Ανδρούσης Αναστάσιο, μιλώντας στην «Εφ.Συν» αποκάλυψε πως κατά την διάρκεια των βασανιστηρίων ενός άλλου φοιτητή της Θεολογικής που ανήκε στον κύκλο του εκλιπόντος ιεράρχη , του διάκονου Τιμόθεο Λαγουδάκη , ο βασανιστής του ΕΑΤ-ΕΣΑ με χυδαίο ύφος ανέφερε πως «Ξέρουμε κάτι Γιαννουλάτηδες και κάτι άλλους (που) σας ξεσηκώνουν. Θα έρθη η σειρά τους!».
Ακόμη ενδεικτική είναι και η αντίδραση του Αναστάσιου μετά την αιματηρή εκκένωση της Νομικής , όταν παρά τις απειλές των αστυνομικών , σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής , σκύβει σε ένα παρτέρι έξω από τη Νομική, πάνω από έναν χτυπημένο φοιτητή και όταν μάλιστα δε, του ζητούν να απομακρυνθεί ,τους απαντά πως : «Σαν καθηγητής και επίσκοπος πιστεύω ότι η θέση μου είναι εδώ κοντά στους φοιτητάς».
Εντύπωση προκαλεί και η άγνωστη συνομιλία του δημοσιογράφου της εφημερίδας Νίκου Παπαδημητρίου μαζί του, που δημοσιεύτηκε τριάντα χρόνια μετά και αποκαλύπτει το μεγαλείο της ψυχής του ανδρός και το θάρρος που τον διακατείχε σε όλη τη φάση της ζωής του. Είναι η εποχή, γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 90, κατά την οποία έχουν κορυφωθεί οι επιθέσεις εναντίον του Αναστασίου από εθνικιστικούς -κάποιοι από τους οποίους εκκλησιαστικοί- κύκλους στην Ελλάδα και ο δημοσιογράφος συνομιλεί μαζί του για το θέμα με τον αρχιεπίσκοπο να αναφέρει, «όταν πρωτοήρθα εδώ (σ.σ.: στα Τίρανα), μου είπαν κάποιοι: «Χρειαζόμαστε έναν Παπαφλέσσα». Τους απάντησα: «Οχι, χρειάζεστε έναν Καποδίστρια, που θα δουλέψει»». «Αυτόν δηλαδή που τον δολοφόνησαν οι δικοί του. Αυτό που καθημερινά κάνουν κάποιοι σήμερα με τον τρόπο τους», κατέληξε με νόημα. Οπως και το ‘73, ωστόσο, αποδείχθηκε πιο δυνατός από όσους τον απειλούσαν.
Η διαχρονική και τολμηρή κοινωνική του δράση και η παρακαταθήκη του
Η δράση του Αναστάσιου δεν περιορίστηκε μόνο στην περίοδο της χούντας. Μετά την πτώση της, συνέχισε να αγωνίζεται για κοινωνικά ζητήματα, όπως η προσφυγιά και η φτώχεια, αποδεικνύοντας τη δέσμευσή του για την κοινωνική δικαιοσύνη. Η στάση του κατά τη διάρκεια αυτών των κρίσιμων ιστορικών στιγμών τον καθόρισε ως μια εμβληματική μορφή της αντίστασης κατά της δικτατορίας στην Ελλάδα.
Η δράση του Αναστάσιου Γιαννουλάτου κατά τη διάρκεια της χούντας και της εξέγερσης του Πολυτεχνείου είχε σημαντική επίδραση στην ψυχολογία των φοιτητών, προσφέροντας τους υποστήριξη και ελπίδα σε μια κρίσιμη περίοδο.Ενίσχυση της ΑλληλεγγύηςΗ παρουσία του Αναστάσιου στο Πολυτεχνείο ενίσχυσε το αίσθημα αλληλεγγύης μεταξύ των φοιτητών. Η υποστήριξή του, τόσο ηθικά όσο και πρακτικά, τους ενθάρρυνε να συνεχίσουν τον αγώνα τους για ελευθερία και δημοκρατία, δημιουργώντας ένα κλίμα ενότητας και συλλογικότητας.
Ο Αναστάσιος προσέφερε ψυχολογική υποστήριξη σε φοιτητές που βίωναν άγχος και φόβο. Η παρουσία του λειτουργούσε ως πηγή δύναμης, δίνοντάς τους την αίσθηση ότι δεν ήταν μόνοι στον αγώνα τους. Αυτή η υποστήριξη ήταν κρίσιμη για την ψυχική ανθεκτικότητα των φοιτητών, επιτρέποντάς τους να διαχειριστούν καλύτερα τις δύσκολες συνθήκες.Η δράση του Αναστάσιου ενίσχυσε την ιδεολογία της αντίστασης κατά της δικτατορίας. Οι φοιτητές, εμπνευσμένοι από τις αξίες που προώθησε, ανέπτυξαν μια πιο κριτική σκέψη απέναντι στο καθεστώς, γεγονός που τους βοήθησε να αναγνωρίσουν τη σημασία της πολιτικής συμμετοχής και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
Συνολικά, η δράση του Αναστάσιου Γιαννουλάτου είχε καθοριστική σημασία για την ψυχολογία των φοιτητών κατά τη διάρκεια αυτής της ιστορικής περιόδου, ενισχύοντας την ανθεκτικότητα και την αλληλεγγύη τους.