Στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής, στις αρχές Οκτωβρίου, οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν να δώσουν χρόνο στην Τουρκία, αφήνοντας στο τραπέζι τόσο τη θετική ατζέντα, όσο και το ενδεχόμενο κυρώσεων, προκειμένου να δείξει η ίδια ποιο δρόμο επιλέγει.
Τα βλέμματα όλων ήταν τότε στραμμένα στην Ανατολική Μεσόγειο και στο Αιγαίο, καθώς η Αγκυρα συνέχιζε μια σειρά από προκλητικές ενέργειες, κυρίως στην κυπριακή ΑΟΖ. Κανείς ίσως δεν περίμενε ότι σε διάστημα λιγότερο του ενός μηνός ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα «κατάφερνε» να ανοίξει ένα νέο μέτωπο, αρχικά με τον Γάλλο πρόεδρο και στη συνέχεια με το σύνολο των ευρωπαϊκών πρωτευουσών.
Η σύγκρουση Ερντογάν - Μακρόν, οι πρωτοφανείς προσβλητικές προσωπικές αναφορές που εκτόξευσε ο Τούρκος πρόεδρος κατά του Γάλλου ομολόγου του και κυρίως οι προτροπές του στον μουσουλμανικό κόσμο για μποϊκοτάζ γαλλικών προϊόντων έχουν κινητοποιήσει τόσο την Κομισιόν, όσο και τη γαλλική πρωτεύουσα. «Η Γαλλία είναι ενωμένη και η Ευρώπη είναι ενωμένη. Στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, η Ευρώπη θα πρέπει να λάβει αποφάσεις που θα της επιτρέψουν να ενισχύσει την ισορροπία δυνάμεων με την Τουρκία προς την καλύτερη υπεράσπιση των συμφερόντων της και των ευρωπαϊκών αξιών», δήλωσε σε βουλευτές ο Γάλλος υπουργός Εμπορίου, Φρανκ Ριστέρ.
Σημειώνεται, πάντως, ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Πέμπτης, που θα πραγματοποιηθεί μέσω τηλεδιάσκεψης, δεν έχει στην ατζέντα του ζητήματα που αφορούν την Τουρκία, καθώς οι ηγέτες των κρατών θα συζητήσουν αποκλειστικά για τη διαχείριση της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ευρώπη. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν έστειλε σαφές μήνυμα στην Άγκυρα ότι πιθανό εμπάργκο σε ευρωπαϊκά προϊόντα θα την απομακρύνει ακόμα περισσότερο από την Ευρώπη.
Η προφανής απόπειρα του Τούρκου προέδρου να διεκδικήσει θέση παγκόσμιου ηγέτη και εκπροσώπου του ισλαμικού κόσμου «ξυπνά» αρνητικά αντανακλαστικά σε μια σειρά από ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αλλωστε, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έμεινε μόνο στον Εμανουέλ Μακρόν, καθώς τη Δευτέρα επιτέθηκε φραστικά σε μια σειρά από Ευρωπαίους ηγέτες, κατηγορώντας τους -χωρίς να τους κατονομάσει- για φασισμό και ναζιστικές αντιλήψεις, επιτέθηκε στο Βερολίνο, ενώ έφτασε στο σημείο να υποστηρίξει ότι οι μουσουλμάνοι της Ευρώπης αντιμετωπίζονται όπως οι Εβραίοι την περίοδο πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το Βερολίνο επιμένει στην πολιτική των μη κυρώσεων
Η Τουρκία εμφανίζεται αυτή τη στιγμή απομονωμένη εντός ΕΕ, την ώρα που και η οικονομία της αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα, καθώς η τουρκική λίρα κατρακύλησε χθες καταγράφοντας νέο ιστορικό χαμηλό. Όπως, όμως, επισημαίνει έμπειρη διπλωματική πηγή στο iefimerida, υπάρχει αρκετός δρόμος μέχρι τον Δεκέμβριο, όταν οι 27 Ευρωπαίοι ηγέτες θα επανεξετάσουν τις σχέσεις Βρυξελλών - Αγκυρας. Και σε καμία περίπτωση δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε προ των πυλών επιβολής κυρώσεων. Αλλωστε, το Βερολίνο, παρά τις προχθεσινές δηλώσεις στήριξης στον Μακρόν από τον Χάικο Μάας, συνεχίζει να υψώνει τείχος απέναντι σε μια τέτοια προοπτική. Οι λόγοι της άρνησης της Γερμανίας για επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία είναι τρεις:
- Στο Βερολίνο επικρατεί η άποψη ότι οι κυρώσεις θα αποκόψουν οριστικά την Άγκυρα από τις Βρυξέλλες, ενδεχόμενο που θα έχει απρόβλεπτες συνέπειες.
- Σύμφωνα με εκτιμήσεις, η Άνγκελα Μέρκελ αξιολογεί ως κρίσιμο μέγεθος την ισχυρή παρουσία του τουρκικού στοιχείου στη Γερμανία, με δεδομένο μάλιστα ότι σημαντικό μέρος των Τούρκων που βρίσκονται στη χώρα πρόσκειται πολιτικά στο ΑΚΡ, το κόμμα του προέδρου Ερντογάν.
- Το προσφυγικό εξακολουθεί να αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί την καγκελάριο Μέρκελ. Παρά το γεγονός ότι η πανδημία καθιστά δύσκολο για τον Ερντογάν να δημιουργήσει συνθήκες κινητικότητας μεταναστών προς την Ευρώπη, το παράδειγμα του Έβρου δημιουργεί ανησυχία στο Βερολίνο.
Πώς κινείται η Αθήνα
Σε αυτό το πολυεπίπεδο και πολυπαραγοντικό πλαίσιο, η Αθήνα καλείται να βρει τις ισορροπίες, προκειμένου αφενός να αναχαιτίσει την τουρκική προκλητικότητα και αφετέρου να δημιουργήσει τις συνθήκες εκείνες που θα επιτρέπουν την επανέναρξη του διαλόγου με την Άγκυρα.
Στο επιχειρησιακό μέρος, στην Αθήνα παρακολουθούν με προσοχή τις κινήσεις του Oruc Reis, έχοντας ουσιαστικά θέσει την «κόκκινη γραμμή» δυτικά του 28ου μεσημβρινού, περιοχή που έχει οριοθετηθεί ως Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη βάσει της συμφωνίας με την Αίγυπτο.
Παράλληλα, η ελληνική κυβέρνηση έχει επιδοθεί σε έναν διπλωματικό μαραθώνιο, προβάλλοντας ως αιχμή του δόρατος τις συμφωνίες με Ιταλία και Αίγυπτο για καθορισμό της ΑΟΖ αλλά και τη συμφωνία με την Αλβανία για προσφυγή στη Χάγη. Δεν πέρασε, άλλωστε, απαρατήρητη η σχετική αναφορά του Νίκου Δένδια κατά τη διάρκεια της Τριμερούς Συνάντησης ΥΠΕΞ Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ. «Οι συμφωνίες αυτές αποτελούν την ελληνική συνεισφορά στην σταθερότητα στην περιοχή. Έτσι οι σύγχρονες χώρες λύνουν τις διαφορές τους. Είτε μέσω συμφωνίας, είτε μέσω παραπομπής σε δικαιοδοτικό όργανο. Είμαστε περήφανοι γιατί μέσα σε λίγους μήνες λύσαμε άλυτες για μισό αιώνα διαφορές. Οι κινήσεις αυτές αποτελούν λαμπρό παράδειγμα, υπόδειγμα σταθερότητας και ειρήνης στην περιοχή», ανέφερε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών.
Στην κυβέρνηση σημειώνουν ότι οι συγκεκριμένες κινήσεις έχουν ενισχύσει σημαντικά τη χώρα στο διπλωματικό πεδίο και αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα αποτελεί παράγοντα σταθερότητας και ειρήνης στην περιοχή, αναδεικνύοντας παράλληλα τις ευθύνες της Τουρκίας για τη μη έναρξη των διερευνητικών επαφών. Σημειώνεται, επίσης, ότι, σύμφωνα με ασφαλείς πληροφορίες του iefimerida.gr οι δίαυλοι επικοινωνίας Αθήνας και Αγκυρας έχουν αυτή τη στιγμή εξασθενίσει, καθώς έχει «παγώσει» και η σχετική κινητικότητα για διαμεσολάβηση από την πλευρά του Βερολίνου.
Σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις, πάντως, αναμένεται να διαδραματίσουν και οι εκλογές στις ΗΠΑ, την επόμενη Τρίτη, καθώς άπαντες αναμένουν με ενδιαφέρον την τελική έκβαση της μονομαχίας Τραμπ-Μπάιντεν, η οποία θα καθορίσει και τον τρόπο που θα κινηθεί η Ουάσιγκτον στην περιοχή το αμέσως επόμενο διάστημα.