«Το πιο δύσκολο πράγμα είναι ο αποχαιρετισμός», είπε αρχικά ο καθηγητής Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, που αναφέρθηκε εκτενώς σε εικόνες της προσωπικής σχέσης τους με τον Κώστα Σημίτη από τα παιδικά χρόνια τους και έπειτα.
Είπε ότι πρωτογνώρισε τον Κώστα Σημίτη όταν ο Νίκος Πουλαντζάς -που ήταν συμμαθητής του πρώην πρωθυπουργού στο Πειραματικό- ήρθε και τον κάλεσε να γνωρίσει τον Κώστα Σημίτη μετά το ποδόσφαιρο. «Ο αδελφικός μου φίλος Νίκος Πουλαντζάς και συμμαθητής του, ήρθε και με βρήκε και μου είπε “έλα θα παίξουμε ποδόσφαιρο και θα γνωρίσεις ένα εξαιρετικό παιδί”. Πράγματι παίξαμε ποδόσφαιρο στην οδό Αναγνωστοπούλου δίπλα στην πλατεία Δεξαμενής και από εκεί άρχισα και εγώ να συναγελάζομαι και με τον Σημίτη.
Αυτό ήταν μια αρχή που δεν οδηγούσε πουθενά. Κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι η υπό δημιουργία παρέα θα διαλυόταν κατά έναν περίεργο τρόπο. Ο μεν Πουλαντζάς αυτοκτόνησε από το σπίτι μου, ο Σημίτης έγινε πρωθυπουργός κι εγώ βρίσκομαι μετά από 50-60 χρόνια να τον αποχαιρετήσω, αλλά μαζί του και μια ολόκληρη εποχή κι έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια».
Είπε ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να φανταστεί ότι μετά από τόσες δεκαετίες θα βρισκόταν εκείνος εδώ για να αποχαιρετήσει τον Κώστα Σημίτη «και μαζί με αυτόν μια ολόκληρη εποχή», «ένα κόσμο που δεν υπάρχει πια, έναν "μετα-κόσμο" που προσλαμβάνεται πλέον με τη μορφή αχνών και δυσερμήνευτων σημάτων που δεν ξέρουμε ακριβώς τι πάνε να πουν».
Τσουκαλάς: Έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τους άλλους
Σε έντονα προσωπικό τόνο, ο κ. Τσουκαλάς είπε ότι ο αποχαιρετισμός γίνεται ακόμα πιο δύσκολος γιατί στα δικά του μάτια ο εκλιπών «δεν ταυτίζεται με κανέναν τρόπο με την εικόνα που προβάλλεται μέσα από την πλημμυρίδα των δημοσιευμάτων -εγκωμιαστικών ή μη, δεν έχει σημασία- που ακολούθησαν την είδηση του θανάτου του, γιατί στο βάθος εγώ πιστεύω ότι ο Σημίτης ήταν ένας άλλος άνθρωπος, παρέμενε πάντα ένας ιδιωτικός άνθρωπος, ένας τρυφερός άνθρωπος, ένας συναισθηματικός, σεμνός άνθρωπος που ασχολιόταν με τον περίγυρό του και δεν το έδειχνε ποτέ. Έκανε ό,τι μπορούσε για να βοηθήσει τους άλλους, χωρίς να αφήσει ποτέ να εννοηθεί δημόσια ότι αυτό έκανε».
Είπε, μεταξύ άλλων, ότι ο Κώστας Σημίτης ήταν «έμμονα προσανατολισμένος στην ανάγκη βελτίωσης της χώρας μας, εξέφραζε τη βαθιά πεποίθηση ότι η δημοκρατική Ελλάδα πρέπει να λειτουργεί μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι, όχι για λόγους που αναφέρονται στο παρελθόν στην αρχαία Ελλάδα, αλλά για λόγους που αναφέρονται στο παρόν και κυρίως στο μέλλον».
«Η αδιαπραγμάτευτη σημασία της ένταξης της χώρας στην ευρωζώνη, η επέκταση και ο εμπλουτισμός του κοινωνικού κράτους και η ιδιαίτερη σημασία που απέδιδε στην κοινωνία των πολιτών και στον πολιτισμό εξέφραζαν πεποιθήσεις που παρέμειναν αμετακίνητές και γι' αυτό δεν άφηνε τίποτα στην τύχη». «Ίσως», εξήγησε ο κ. Τσουκαλάς, «γιατί η τύχη στερείται αξιακών προδιαγραφών, δεν υπόκειται σε κανόνες, είναι άναρχη και συχνά είναι και άδικη. Έτσι, κατά κάποιον τρόπο ο Σημίτης προσπαθούσε όχι να πάρει την τύχη με το μέρος του, αλλά να καλλιεργήσει ο ίδιος ορθολογικά τα προϊόντα της τύχης».
«Ήρθε όμως μια στιγμή, αλίμονο, που ο προγραμματισμός της τύχης έμεινε στον αέρα», συνέχισε μιλώντας για τον θάνατο του πρώην πρωθυπουργού: «…δεν μπορούσε ίσως ποτέ να φανταστεί ο Κώστας Σημίτης ότι στους Αγίους Θεοδώρους, στο σπίτι σας, με θέα την ομορφιά της ελληνικής θάλασσας, θα άφηνε την τελευταία του πνοή και ότι το τελευταίο πράγμα που αντίκρισε είναι η θάλασσα που λάτρεψε. Ίσως λοιπόν για μια φορά η τύχη να υπήρξε δίκαιη, ίσως και μεγαλόψυχη, ο "ψυχρός, αποστασιοποιημένος", υποτίθεται, Σημίτης επέστρεφε στην αδρή αγκαλιά της παιδικής του αισθαντικότητας».
«Δεν είναι τυχαίο ότι βρεθήκαμε ως ιδρυτικά μέλη του ομίλου Αλέξανδρος Παπαναστασίου σε γραφεία που μας παραχώρησε ο πατέρας του. Μαζί φτιάχναμε αυτοσχέδιες προκηρύξεις, μαζί οργανωθήκαμε στην Δημοκρατική Άμυνα. Μαζί εγκαταλείψαμε την Ελλάδα. Εσύ για την Γερμανία, εγώ για την Γαλλία. Δεν αρκέστηκες να γίνεις επιστήμονας. Αμέσως μετά την πτώση της Δικτατορίας επέστρεψες στην Ελλάδα και ασχολήθηκες με την πολιτική. Δεν έκανες ποτέ αυτό που ονομάζουν πολιτική καριέρα.
Ο Κώστας Σημίτης έκανε ό,τι είναι δυνατόν για να κάνει επάγγελμα την πολιτική. Ήταν έντονα προσανατολισμένος στην ανάγκη βελτίωσης της Ελλάδας. Εξέφραζε τη βαθιά πεποίθηση ότι η δημοκρατική Ελλάδα πρέπει να δρα μέσα στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι όχι με αναφορά στο παρελθόν αλλά με αναφορά στο μέλλον.
Στο τέλος του επικηδείου του ανέφερε ένα χαρακτηριστικό περιστατικό: «Βρισκόμασταν στην Αίγινα ενώ ήταν πρωθυπουργός και αναζητούσαμε ένα καΐκι για να κάνουμε τον γύρο της μονής. Ο βαρκάρης ήταν μεθυσμένος και κορόιδευε. Όταν ο Σημίτης ήρθε στη βάρκα, ο βαρκάρης γέλαγε. Θυμάμαι ότι εσύ μπροστά στην πλώρη ήσουν πολύ ευτυχής. Έβρεξες τα γυμνά σου πόδια στο νερό και εξέπεμπες μια γαλήνια χαρά απολαμβάνοντας την πρόσκαιρη ανωνυμία σου.
Φίλε μου Κώστα αυτή είναι μια από τις εικόνες που κρατώ για να σε αποχαιρετήσω για τελευταία φορά. Δάφνη, Φιόνα, Μαριλένα είστε ευτυχισμένες για να ζείτε και να τον θυμάστε κάθε μέρα».