Η εποχή μας, με τις απρόσμενα μεταβαλλόμενες γεωστρατηγικές συμμαχίες και ισορροπίες, ιδίως στην ευαίσθητη περιοχή μας, δεν επιτρέπει μακροχρόνιες «βεβαιότητες».
Ο πολιτικός σχεδιασμός των σχέσεων και των συμμαχιών κάθε χώρας, αναγκαστικά τελεί και θα πρέπει να υπαγορεύεται υπό την αίρεση της πιθανής ανατροπής των δεδομένων ανά πάσα στιγμή. Και του ανασχεδιασμού με βάση τις νέες καταστάσεις- για όσο διαρκούν και ισχύουν...
Η χθεσινή υπογραφή της συμφωνίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ για την κατασκευή του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου East-Med, χαιρετίστηκε από τις άμεσα εμπλεκόμενες χώρες (συν την Ιταλία, που ελπίζεται να συνυπογράψει την συμφωνία) αλλά και από τις ΗΠΑ, την ΕΕ και την πλειοψηφία των χωρών του αραβικού κόσμου, ως μία πολιτική σημαντική πολιτική και διπλωματική κίνηση. Με πιθανά μελλοντικά οικονομικά και ενεργειακά οφέλη για την Ευρώπη, αλλά που σίγουρα αποτελεί μια δυναμική απάντηση στον επιθετικό και αλόγιστο επεκτατισμό της Τουρκίας του Ερντογάν...
Πολύ ορθά και ως αναγκαία κίνηση τακτικισμού, ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε κατά την υπογραφή, και βεβαίως συγκατένευσαν και οι άλλοι δύο ηγέτες, ότι η συμφωνία δεν στρέφεται εναντίον κανενός άλλου κράτους. Και οι πάντες αντελήφθησαν σε ποιο αναφερόταν χωρίς να το κατονομάσει...
Ο αγωγός East-Med σχεδιάζεται και κουβεντιάζεται μεταξύ των ενδιαφερομένων χωρών, σχεδόν επί μία δεκαετία. Η με ραγδαίους ρυθμούς επίσπευση της υπογραφής της συμφωνίας, σχεδόν σε χρόνο μηδέν, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι υπαγορεύθηκε από την ξαφνική απόφαση της Άγκυρας να... υποχρεώσει την Λιβύη στην υπογραφή συμφωνίας για την ενοποίηση των ΑΟΖ των δύο χωρών. Μια συμφωνία κατάφωρα παράνομη, γεωγραφικά «τρελή», που μόνο στόχο είχε να ενισχύσει τα (κατά τον Ερντογάν) «επιχειρήματα» της Τουρκίας ότι της ανήκει...ολόκληρη η Ν.Α Μεσόγειος, πως τα ελληνικά νησιά δεν έχουν υφαλοκρηπίδα και απειλώντας ότι όποιος διανοηθεί να κάνει έρευνες σ’ αυτήν την «περιοχή της», θα’ χει να κάνει με τον στόλο και την αεροπορία της!
Η υπογραφή ης συμφωνίας για τον «East-Med», ικανοποίησε (αν και για διαφορετικούς λόγους...) και την ΕΕ, που χρηματοδοτεί τις μελέτες για την κατασκευή του έργου, και τις ΗΠΑ (τουλάχιστον την αμερικάνικη γραφειοκρατία, γιατί ο... ανεμόμυλος Τράμπ είναι άλλου παπά ευαγγέλιο!), την Ρωσία και τις μη φανατικά ριζοσπαστικές αραβικές χώρες που δεν βλέπουν με καλό μάτι τον ισλαμικό τουρκικό επεκτατισμό. Και η Άγκυρα από την σχεδόν γενική αυτή ικανοποίηση για την συμφωνία, πήρε το μήνυμα. Άσχετα αν αντέδρασε με τον συνήθη επιθετικό και απειλητικό τρόπο.
Έτσι έχουν τα πράγματα. Και βάση αυτών των δεδομένων και προσώρας ισορροπιών, θα πρέπει Ελλάδα αλλά και οι άλλες δύο χώρες, Κύπρος και Ισραήλ, να μελετήσουν τα μελλοντικά τους βήματα και να εκμεταλλευθούν ανάλογα το momentum που τους προσφέρει η συμφωνία για τον East-Med. Και κάθε άλλο μικρό ή αμελητέο είναι. Αρκεί να μην υπερεκτιμηθεί, και να μην οδηγήσει σε κινήσεις που θα ξεκινούν από εσφαλμένη, βιαστική ανάγνωση της πραγματικότητας...
Και αν ακόμη το έργο (με τεράστιες τεχνικές προκλήσεις και δυσκολίες) αρχίσει να κατασκευάζεται «αύριο», είναι παντελώς αμφίβολο αν θα έχει ολοκληρωθεί και θα λειτουργήσει πριν περάσουν τουλάχιστον 5-6 χρόνια. Ο σημερινός σχεδιασμός, προβλέπει ο αγωγός να διοχετεύει 10 δισ κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως στην Ευρώπη, με δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης στα 20 δισ κ.μ- και με ανάλογο κόστος επέκτασης και διπλασιασμού της παρεχόμενης ποσότητας. Το κόστος σήμερα προβλέπεται (και στην πράξη αναμένεται να σημειώσει την λελογισμένη συνήθη υπέρβαση...) τα 6-7 δισ ευρώ. Τεράστιο ποσό, η εξασφάλιση του οποίου δεν έχει ακόμη ρυθμισθεί.
Και είναι πολύ δύσκολο το τεράστιο ποσό κατασκευής να εξασφαλισθεί, ακόμη και από κονσόρτσιουμ πανίσχυρων τραπεζών (αλλά και συμμετοχής εθνικών πόρων, π.χ. του Ισραήλ), αν προηγουμένως δεν εξασφαλισθεί πιστοποιημένα η ποσότητα φυσικού αερίου που διαθέτουν τα κοιτάσματα στην συγκεκριμένη περιοχή. Τέτοια πιστοποίηση, δεν υπάρχει σήμερα...
Επιπλέον (και προφανώς αφού πληρωθούν οι πιο πάνω προϋποθέσεις) από άποψης οικονομοτεχνικής μελέτης σκοπιμότητας και σχέσης κόστους-κέρδους, είναι απολύτως αναγκαία η συμβατική συμφωνία, και δη σε μεσομακροχρόνια βάση, με συγκεκριμένους υποψήφιους αγοραστές.
Υποστηρίζεται, και το επιχείρημα ενισχύει τις θετικές φωνές υπέρ του East-Med, ότι ο νέος αγωγός θα συμβάλλει στην σημαντική απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο, κάτι που γεωστρατηγικά ενδιαφέρει όχι μόνο τις ευρωπαϊκές χώρες, αλλά και τις ΗΠΑ. Ποιος, όμως, θα είναι ο ουσιαστικός βαθμός ευρωπαϊκής ενεργειακής απεξάρτησης από την Μόσχα;
Σήμερα η Ευρώπη προμηθεύεται μέσω των αγωγών Nord Stream 1 και 2, τουλάχιστον 110 δισ κυβικά μέτρα ετησίως! Με τα 10 δισ κ.μ που θα προμηθεύεται μελλοντικά από τον East Med, άντε και με 20 δισ ακόμη... πιο μελλοντικά, δεν μπορεί να πιστεύει κανείς ότι υπάρχει ουσιαστική απεξάρτηση. Πέραν όλων αυτών, η προσχεδιασμένη ενεργειακή πολιτική της ΕΕ, προβλέπει την υποχρεωτική μείωση κατανάλωσης γαιανθράκων (εν οις περιλαμβάνεται και το φυσικό αέριο) κατά 40% μέχρι το 2050 και την αντικατάστασή του με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Μετά το 2050, δε, οι στόχοι για την αποφυγή της «κλιματικής καταστροφής», είναι ακόμη πιο αυστηροί και φιλόδοξοι. Και μέχρι το 2050, απομένουν μόνο 30 χρόνια, για τον East-Med, δε (αν ‘έχει λειτουργήσει τελικά) σκάρτα 25...
Είπαμε ότι η εποχή μας, με τις απρόσμενα μεταβαλλόμενες γεωστρατηγικές συμμαχίες και ισορροπίες, ιδίως στην ευαίσθητη περιοχή μας, δεν επιτρέπει μακροχρόνιες «βεβαιότητες». Και σχεδιασμούς. Υπ’ αυτό το πρίσμα, η κατ’ αρχήν πολιτική συμφωνία για την κατασκευή του East-Med, έχει πολλαπλώς σημαντικά δυνάμει αποτελέσματα και η σημασία της στις παρούσες συνθήκες είναι αδιαμφισβήτητη. Επιβεβαιώνει την προϊούσα απομόνωση του Ερντογάν (άλλο ζήτημα ότι αυτό τον καθιστά πιθανόν ακόμη πιο απρόβλεπτο...), δημιουργεί συνθήκες ευρύτερων διεθνών στρατηγικών συνεννοήσεων και συμμαχιών, διαδηλώνει ότι τυχόν τουρκικοί «τσαμπουκάδες» δεν θα περάσουν τόσο ανώδυνα για την Άγκυρα...
Δεν είναι μικρό το όφελος. Ας μείνουμε επί του παρόντος σ’ αυτό, και ας προετοιμαζόμαστε νηφάλια και συγκροτημένα για τα επόμενα βήματά μας...