Ο Γιάννης Στουρνάρας επανέφερε μια πρόταση που έχει διατυπωθεί ξανά στο παρελθόν και την έχω στηρίξει επανειλημμένα: τη μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους.
Η πρόταση αυτή είναι πολύ περισσότερο από μια τεχνική ρύθμιση. Είναι μια βαθιά πολιτική τομή, αναγκαία για να θεραπεύσουμε το χρόνιο, δομικό πρόβλημα της ελληνικής διοίκησης: την υπερσυγκέντρωση εξουσιών στο κέντρο.
Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα πιο συγκεντρωτικά κράτη στην Ευρώπη. Ένα κράτος που θέλει να έχει λόγο παντού και για τα πάντα — από τις προμήθειες καθαριότητας ενός απομακρυσμένου δήμου, μέχρι την τοποθέτηση παγκακιών σε μια γειτονιά. Αυτό το μοντέλο όμως έχει φτάσει στα όριά του. Δεν απαντά στις σύγχρονες ανάγκες. Δεν ενισχύει τη δημοκρατία – τη στραγγαλίζει. Και δεν μπορεί να προσφέρει στους πολίτες αυτά που δικαιούνται.
Ζούμε στην εποχή των συνεργειών και των δικτύων – όχι των μονοκεντρικών ιεραρχιών. Η πραγματική πρόοδος σήμερα προκύπτει από την εγγύτητα, τη συνεργασία, την ευελιξία. Γι' αυτό και η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να πάψει να είναι εξαρτώμενο παρακολούθημα του κεντρικού κράτους και να αποκτήσει πραγματική φορολογική και πολιτική αυτοτέλεια. Η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους είναι ένα αποφασιστικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση.
Πέντε λόγοι για να προχωρήσουμε τώρα:
- Περισσότερη διαφάνεια και λογοδοσία. Όταν ο φόρος πληρώνεται στον δήμο και επανεπενδύεται στην τοπική κοινωνία, ο πολίτης γνωρίζει πού πάνε τα χρήματά του. Αυτό ενισχύει την εμπιστοσύνη και τη συμμετοχή.
- Καλύτερη στόχευση και αποδοτικότητα. Οι δήμοι έχουν εγγύτερη γνώση της τοπικής φορολογικής βάσης. Μπορούν να περιορίσουν τη γραφειοκρατία, να εντοπίσουν τα αδήλωτα εισοδήματα και να σχεδιάσουν πολιτικές σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες.
- Ενίσχυση της ανταποδοτικότητας. Ο ΕΝΦΙΑ παύει να είναι ένας απρόσωπος φόρος υπέρ ενός μακρινού κέντρου. Γίνεται εργαλείο για καλύτερες υπηρεσίες, καλύτερους δρόμους, καλύτερα σχολεία και πράσινο σε κάθε γειτονιά.
- Δικαιότερη φορολόγηση. Η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ οφείλει να συνοδευτεί από ένα πιο κοινωνικά δίκαιο πλαίσιο: απαλλαγές για τους πιο ευάλωτους, προοδευτικοί συντελεστές για τους πιο εύπορους, όπως ισχύει σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες (Γαλλία, Δανία, Ιρλανδία).
- Ενηλικίωση της Αυτοδιοίκησης. Η φορολογική εξουσία φέρνει και πολιτική ευθύνη. Οι δήμοι καλούνται να σταθούν στο ύψος τους – όχι ως τοπικά παραρτήματα υπουργείων, αλλά ως αυτόνομες, υπεύθυνες, δημιουργικές μονάδες διακυβέρνησης.
Η μεταφορά του ΕΝΦΙΑ στους δήμους είναι ένα στοίχημα για μια νέα σχέση μεταξύ κράτους και πολιτών. Μια σχέση πιο άμεση, πιο δίκαιη, πιο αποτελεσματική. Αν θέλουμε μια Ελλάδα που να εμπιστεύεται τις δυνάμεις της, που να δίνει χώρο στην καινοτομία και την πρωτοβουλία, πρέπει να τολμήσουμε. Ας εμπιστευτούμε, επιτέλους, την Αυτοδιοίκηση. Ας δώσουμε στους δήμους τα εργαλεία που χρειάζονται για να υπηρετήσουν τον πολίτη. Όχι αύριο – σήμερα.
*Ο Κώστας Μπακογιάννης είναι τέως δήμαρχος Αθηναίων